Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Koşulları
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Koşulları
Hakan ATASOY
Sayfa Sayısı
:
310
Kitap Ölçüleri
:
16X24
Basım Yılı
:
2015
ISBN NO
:
9786051466064
Başvuru Formu ve Eklerinin
Hazırlanmasına İlişkin İlkeler
Bireysel Başvurunun İncelenmesi
Yöntemi
Usule ve Esasa İlişkin Kabul Edilebilirlik
Koşulları
Genel Kurul, Bölüm ve Komisyon
Kararlarından Örnekler
23. 06. 2014 tarihinde doktora tezi olarak kabul edilen bu çalışmanın, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda kabul edilebilirlik koşullarını spesifik olarak inceleyen ilk doktora tezi olmasının mutluluğunu yaşıyorum.
Bireysel başvuruların esasının incelenebilmesi için öncelikle kabul edilebilirlik incelemesinden geçmesi gerekmektedir. Gerek AİHM'e, gerekse Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvuruların yüzde doksanbeşini aşkın bir kısmının kabul edilebilirlik koşullarını taşımaması nedeniyle reddedildiği göz önünde bulundurulduğunda, çalışmanın önemi kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
Çalışmanın tez olarak kabul edildiği 23 Haziran 2014 tarihinden sonra Anayasa Mahkemesi tarafından verilen Komisyon, Bölüm ve Genel Kurul kararları ilgili kısımlara işlenmiş ve çalışma en güncel şekliyle istifadeye sunulmuştur.
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
BİREYSEL BAŞVURU KAVRAMI, USULÜ VE İNCELEMESİ
I. -BİREYSEL BAŞVURU KAVRAMI-5
A. -BİREYSEL BAŞVURUNUN TANIMI VE AMACI-5
B. -BİREYSEL BAŞVURUNUN ÖZELLİKLERİ-6
1. -Bireysel Başvurunun Konusu-7
2. -Bireysel Başvurunun Amacı-7
3. -Temel Hak ve Özgürlüklerin Kamu Gücü Tarafından İhlal Edilmesi-8
4. -Bireysel Başvurunun İkincilliği-8
5. -Bireysel Başvurunun Bir Olağanüstü Kanun Yolu ya da Hukuksal Çare Olması-9
6. -Bireysel Başvuru ve Halk Davası (Actio Popularis)-10
7. -Bireysel Başvurunun Etkili Bir İç Hukuk Yolu Olması-11
C. -BİREYSEL BAŞVURUNUN İŞLEVLERİ-12
D. -BİREYSEL BAŞVURUNUN ANAYASA MAHKEMESİ İLE DİĞER YÜKSEK MAHKEMELER ARASINDAKİ İLİŞKİYE ETKİSİ-14
II. -BİREYSEL BAŞVURUNUN İNCELENMESİ-18
A. -BİREYSEL BAŞVURUNUN İNCELENMESİ YÖNTEMİ-18
1. -Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu, Görev ve Yetkileri-18
2. -Bireysel Başvuruların İncelenmesiyle Görevli Merci ve Kişiler-25
a. -Genel Kurul-25
b. -Bölümler ve Komisyonlar-26
aa. -Bölümler-26
bb. -Komisyonlar-28
c. -Bireysel Başvuru Bürosu-29
d. -Genel Sekreterlik Teşkilatı-30
e. -Raportörler, Başraportörler ve Raportör Yardımcıları-30
3. -Bireysel Başvuruları İncelemekle Görevli Mercilerin Yargılamada Uygulayacağı Usul Kuralları-32
a. -Bireysel Başvuruların Bölümlere ve Komisyonlara Tevzii-33
b. -Başvuruların İnceleme Sırası-33
c. -Başvuruların Adalet Bakanlığına Bildirilmesi-33
d. -Mahkemenin Yapacağı İnceleme ve Araştırmanın Kapsamı-35
e. -Mahkemenin Yapacağı İnceleme ve Araştırmanın Usulü-35
aa. -Başvurucu ve İlgililerden Bilgi, Belge İsteme ve Tebliğ-35
bb. -Başvuruların Dosya Üzerinden İncelenmesi ve Duruşma-37
cc. -Bireysel Başvuruda Genel Hükümlerin Uygulanması-38
III. -BİREYSEL BAŞVURU SONUCUNDA VERİLECEK KARARLAR-38
A. -İDARİ RET KARARI-38
B. -BAŞVURULARIN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİNE İLİŞKİN KARARLAR-39
C. -ESAS HAKKINDA VERİLEN KARARLAR-40
D. -TEDBİR KARARI-41
E. -DÜŞME KARARI-42
F. -KARARLARLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR-43
1. -Pilot Karar Usulü-43
2. -Komisyon ve Bölüm Kararlarının Şekli-44
3. -Kararın İmzalanması, Tebliği ve Yayımlanması-46
IV. -BİREYSEL BAŞVURU USULÜ-47
A. -BAŞVURU FORMUNUN VERİLEBİLECEĞİ MERCİLER-47
B. -BİREYSEL BAŞVURU FORMU VE EKLERİ-51
1. -Başvuru Formu-51
2. -Başvuru formuna Eklenecek Belgeler-52
3. -Formun ve Eklerinin Hazırlanmasına İlişkin İlkeler-53
4. -Başvuru Formunun Tesliminden Sonra Yapılan İşlemler-58
C. -BAŞVURU HARCI VE ADLÎ YARDIM-59
1. -Harçla İlgili Olarak Uygulamada Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar-68
D. -BAŞVURU FORMU VE EKLERİNDEKİ EKSİKLİKLER VE İDARİ RET KARARI-74
İKİNCİ BÖLÜM
BİREYSEL BAŞVURUDA USULE İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI
I. -BİREYSEL BAŞVURUNUN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI-79
A. -KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARININ ÖZELLİKLERİ-80
B. -KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARINDA HİYERARŞİ-83
II. -ANAYASA MAHKEMESİNİN YETKİSİ-85
A. -MAHKEMENİN KİŞİ BAKIMINDAN YETKİSİ-85
1. -Mağdur Statüsü-86
a. -Soyut Dava Açma Hakkı veya Actio Popularis-87
b. -Mağdur Kavramı-88
c. -Mağdurluk Statüsünde Kişisellik, Doğrudan Etkilenme ve Güncellik Şartları-91
aa. -Kişisellik Şartı-92
bb. -Doğrudan Etkilenme Şartı-92
cc. -Güncellik Şartı-93
d. -Mağdurun Çeşitleri-96
aa. -Doğrudan Mağdur ve Mağdurun Yakınlarının Dava Ehliyeti-96
bb. -Dolaylı Mağdur-97
cc. -Potansiyel Mağdur-99
e. -Mağdurun Ölümü-100
f. -Mağdurluk Statüsünün Ortadan Kalkması-101
2. -Bireysel Başvuruda Davalı Taraf-104
3. -Bireysel Başvuruda Bulunabilecekler-105
a. -Bireysel Başvuruda Taraf ve Dava Ehliyeti-105
b. -Gerçek Kişiler-107
aa. -Ceninin Durumu-108
bb. -Ölülerin Durumu-110
i. -Kişinin Ölüm Anında Mağdur Edilmesi-112
ii. -Kişinin Öldükten Sonra Mağdur Edilmesi-113
iii. -Kişinin Bireysel Başvuruda Bulunduktan Sonra Ölmesi-113
cc. -Çocukların Durumu-114
dd. -Kısıtlılar-117
ee. -Tüzel Kişiliği Olmayan Kişi Gruplarının Taraf Ehliyeti-118
c. -Özel Hukuk Tüzel Kişileri-119
d. -Vatandaşlar-121
e. -Yabancılar-123
f. -Kamu Tüzel Kişileri-126
B. -MAHKEMENİN YER BAKIMINDAN YETKİSİ-134
C. -MAHKEMENİN ZAMAN BAKIMINDAN YETKİSİ-138
1. -Kanun Yolları, Kesinleşme ve Zaman Bakımından Yetki-142
2. -Hukuk Davalarında Zaman Bakımından Yetki-143
3. -Ceza Davalarında Zaman Bakımından Yetki-148
4. -İdari Yargı Davalarında Zaman Bakımından Yetki-151
5. -Askeri Yargı (Ceza ve İdari) Davalarında Zaman Bakımından Yetki-152
D. -MAHKEMENİN KONU BAKIMINDAN YETKİSİ-153
1. -Bireysel Başvuruya Konu Olan Hak ve Özgürlükler-154
2. -Bireysel Başvuruya Konu Yapılamayacak İşlem ve Kararlar-175
a. -Yasama İşlemleri-175
aa. -Kamu Gücünün İhmali-179
b. -Düzenleyici İdari İşlemler-181
c. -Anayasa Mahkemesi Kararları-183
d. -Anayasa’nın Yargı Denetimi Dışında Bıraktığı İşlemler-189
e. -Anayasa’da Kesin Olduğu Belirtilen Kararlar-196
III. -BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KOŞULU-197
A. -BAŞVURU YOLLARINI TÜKETME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN KAPSAMI-199
B. -TÜKETİLMESİ GEREKEN BAŞVURU YOLLARININ ÖZELLİKLERİ-205
1. -Mevcut ve Etkili Olma-206
2. -Olağan Başvuru Yolu Niteliğinde Olma-213
C. -BAŞVURU YOLLARINI TÜKETME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ARANMAYACAĞI HÂLLER-215
1. -Tüketilmesi Gerekli Olmayan Başvuru Yolları-219
a. -İdari Başvurular-220
b. -İtiraz (Karar Düzeltme)-221
c. -Yargılamanın Yenilenmesi-224
d. -Anayasa’ya Aykırılık İddiaları-225
e. -Devam Eden Yargılamalar ve Ara Kararlar-226
aa. -Tutukluluk Süresine Yönelik Başvurular-227
bb. -İtirazı İnceleyen Merci Önündeki Usule İlişkin Başvurular-228
f. -Yargılamanın Uzunluğuna İlişkin Başvurular-228
D. -BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KOŞULUNDA İSPAT SORUNU-229
IV. -ANAYASA MAHKEMESİNE BAŞVURUDA OTUZ GÜN KURALI-231
A. -OTUZ GÜNLÜK SÜRENİN AMACI VE ÖZELLİKLERİ-231
B. -SÜRENİN BAŞLANGICI-235
C. -SÜRENİN SONA ERMESİ-238
D. -AİHM’E YAPILACAK BAŞVURULARDA ALTI AY KURALI-239
1. -Altı Aylık Sürenin Başlangıcı-240
a. -Nihai Kararın Öğrenilmesi Tarihi-241
b. -Altı Aylık Sürenin Başlangıcı ile İlgili Özel Durumlar-243
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİREYSEL BAŞVURUDA ESASA İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI
I. -AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK-245
A. -AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK SEBEPLERİ-247
1. -Temyiz Mercii (Dördüncü Derece Mahkemesi) Olmama-248
2. -Açık veya Görünür Bir İhlalin Bulunmaması-252
3. -Kanıtlanamamış Şikâyetler: Delil Yokluğu-254
4. -Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler-259
5. -AİHM Uygulamasında Açıkça Dayanaktan Yoksunluk Sebebine En Çok Konu Olan Durumlar-260
II. -ÖNEMLİ BİR ZARARIN BULUNMAMASI-261
A. -AİHS’TE VE AİHM İÇTİHATLARINDA ÖNEMSİZ ZARAR KAVRAMI-262
1. -Önemsiz Zarar Kavramı-263
2. -Başvurucuların Korunmasına Yönelik Hükümler-264
a. -İnsan Haklarına Saygının Davanın Esastan İncelenmesini Gerektirmesi-264
b. -Davanın Bir Ulusal Yargı Yeri Tarafından Gereği Gibi Görülmemiş Olması-265
III. -BAŞVURUNUN ANAYASAL AÇIDAN ÖNEM TAŞIMAMASI-265
IV. -BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI-270
A. -HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI KAVRAMI-270
B. -6216 SAYILI KANUN VE ANAYASA MAHKEMESİ İÇTÜZÜĞÜNDE BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI-273
C. -AİHM İÇTİHATLARINDA BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI-276
1. -Mahkemeye Yanıltıcı Bilgi Verme-278
2. -Başvuruda Hakaret Edici Bir Dil Kullanılması-279
3. -Başvurunun Açıkça İçerikten Yoksun Şikâyetçilikle Sunulması veya Gerçek Bir Amaçtan Yoksun Bir Başvuru Olması-279
4. -Dostane Çözüm Sürecini Gizli Tutma Yükümlülüğünün İhlal Edilmesi-280
5. -Diğer Haller-281
D. -HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI VE AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK-282
SONUÇ-285
KAYNAKÇA-297