Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Uluslararası Ticaret Hukukunda Vesaik Mukabili Ödeme ( Belge Karşılığında Ödeme )

Uluslararası Ticaret Hukukunda Vesaik Mukabili Ödeme ( Belge Karşılığında Ödeme )



Sayfa Sayısı
:  
307
Kitap Ölçüleri
:  
16x23 cm
Basım Yılı
:  
2012
ISBN NO
:  
97860537717045

79,00 TL











GİRİŞ I. KONUNUN TAKDİMİ Eski çağlardan bu yana sınırları aşan ilişkilerin, alışverişin yoğun¬laşması ve günümüze uzanan küreselleşme sürecinde, uluslararası ti¬caretin boyutları da, her geçen gün değişiklik göstermiştir. Uluslara¬rası ticaretteki değişim ve gelişim, ortaya çıkan ihtiyaçlar, teknolojik yenilikler ve diğer koşullar nedeniyle halen devam etmektedir. Ortaya çıkan bu yenilikler ve gelişmeler, ihtiyaçlarda da birçok değişiklikler yaratırken, mevcut kuralların ihtiyaçlara cevap verememesi sonucunu doğurmuştur. Ortaya çıkan yeni problemler, daha önce düşünülmemiş yeni düzenlemelere gereksinim oluşturmuştur. Uluslararası ticaretle uğraşan tacirlerin temel amacı kâr elde etmek olduğu için, bunun gerçekleşmesini sağlayacak en somut ve son aşama alacağın tahsilidir. Yani satmış oldukları emtianın bedelini, en çabuk ve eksiksiz şekilde elde etmektir. Dolayısıyla emtianın bedelinin tahsilinin sağlanması, tacirler açısından büyük önem taşır. Smır aşan ilişkilerde alacağın tahsilinin zorluk derecesi, yakın ilişkilerden farklılık ve daha fazla zorluklar gösterir. Bu yüzden alacağın tahsilinin sağlanması ve ih¬racatçının emtianın bedeline kavuşması için, ödeme şekillerinin stan¬dartlaştırılması, ideal garantiler edinilmesi, ödemenin zamanında ve tam olarak sağlanması gibi olanakların ortaya konulması gerekmektedir1. Birbirilerinden farklı ülkelerde yaşayan tacirlerin amacı, ticari bir alım satım ilişkisine girerken, karşılıklı edimlerinin garanti altına alı¬nabilmesini sağlamak olmuştur. Bunlardan en geleneksel olanı, temel ilişkide araya bankaların girmesi suretiyle alacağın tahsilinin sağlan¬masıdır. Bu ve benzeri aracılık faaliyetlerinden ötürü, bankaların ulus¬lararası ticari hayatta fonksiyonları ve önemleri oldukça büyüktür2. Günümüzde de uluslararası ticaretteki gelişmelere bağlı olarak yeni ödeme yöntemleri ortaya çıkmaktadır. En eski ödeme yöntemlerine baktığımızda, borçlunun alacaklıya verdiği bir takım mülk ve hak transferleri yapmak suretiyle, ödemeyi gerçekleştirebildiğini görmekteyiz. Ödeme yapmak için altın ve diğer benzer değerli madenlere ilişkin makbuzların kullanılmasıyla sonuca ulaşılabilmekteydi. Alacaklıya ödeme yapmak amacıyla borçlu, kendi hakkı bulunan ve bir miktar altın teslim alma hakkını kanıtlayan bel¬geleri göndermektedir. Alacaklı bu belgelerle birlikte bir kuyumcudan, orada yazılı miktardaki altını talep edip teslim alma hakkına bu belgeyi teslim almakla sahip olmaktadır. Söz konusu belge, alacaklının tahsil hakkını kanıtlamaktadır. Taraflar ödemenin bu şekilde yapılacağı ko¬nusunda anlaşmakta serbesttirler. O dönemlerde, bu şekilde bir anlaş¬ma olmadığı takdirde, ödemenin nakit (banknot-bozuk para] ödenmesi suretiyle yapılacağı kabul edilmekteydi3. Uluslararası ticari sözleşmelerin hazırlanmasında ve olası prob¬lemlerin çözüm yolları hakkında, alıcı ve satıcının ayrı ülkelerde bu¬lunmaları, uluslararası alanda uyulması gereken ortak bir pozitif dü¬zenlemenin olmaması, sözleşmelerden doğabilecek sorunların artması¬na sebep olmuştur. Taraflar, sözleşmenin hazırlık safhasında mümkün oldukça detaylı düzenlemeler yapmaya çalışmışlar, ancak bu durum bazen ortaya çıkan ihtilafların çözümünü sağlarken diğer taraftan daha çok sorunların doğmasına da yol açabilmiştir4. Uluslararası ticaretin kolaylaştırılması ve olası problemlerin çözü¬mü için, aradaki mesafelerden ve tarafların birbirini yeterince tanıya¬mamasından doğabilecek riskleri azaltmak, güven ortamının oluştu¬rulması, ticaretin daha az sorunlar doğurur hale getirilmesi, tarafların bağlı oldukları yerel hukuk kuralları arasındaki çelişkiler ve farklılık¬lardan kaynaklanacak sorunların önlenebilmesi, kurallar arasında yek¬nesaklık sağlanması, yeknesak kurallar ile ortak bir uygulamanın oluş¬turulması gerekmiştir3. Uluslararası ticaretin gelişmesine paralel olarak, ihracatçının emti¬anın bedelini güvenceye bağlayarak, tahsilini daha pratik ve güvenli şe¬kilde sağlayabilmesi ve ithalatçının da, ödeme yapmasının karşılığında, sipariş etmiş olduğu emtiaya eksiksiz ve uygun şekilde kavuşabilmesinin sağlanabilmesi için, uluslararası ticari sözleşmelere ihtiyaç duyulmuş¬tur6. Uluslararası ticaretin taraflar arasındaki mesafeler ve farklı hukuk¬lara tabi olmanın getirdiği sorunların giderilmesi XVII. yy.′a kadar, tacir¬lerin oluşturduğu hukuk tarafından çözümlenmeye çalışılmaktaydı. Bu dönemde beklentilerin aksine problemler daha da artmaya başlamış, ulu¬sal hukukların değişkenliğinden dolayı yaşanan olumsuzluklar daha da görünür hale gelmiştir. Uluslararası nitelikli satım hukukunun yeknesak¬laştırılması için ilk çalışmalar, XX. yy.′m ikinci çeyreğinde başlanmıştır7. Uluslararası ticarette ödemeler, uluslararası bankacılık işlemleri ya¬pan bankalar aracılığıyla, konvertibl dövizler kullanılarak yapılmaktadır. Uluslararası ticarette kullanılmakta olan ve bankaların aracılık etti¬ği ödeme yöntemlerinden önde gelenleri, belgeli (vesaik karşılığı) öde¬me ve akreditif ödeme yöntemleridir8. İşte yukarıda aktarmaya çalıştığımız nedenlerden dolayı, ICC′nin (adını tescil ettirdiğinden sadece "ICC" demek gerekiyor) amaçları doğ¬rultusunda, ülkeler arasındaki ticaretin kolaylaştırılması, kurumsallaş¬tırılması, ortak uygulanabilen kuralların oluşturulması, uluslararası ticari uygulamaların sürekli gözden geçirilmesi ve yeknesak bir dü¬zene bağlanması için çeşitli düzenlemeler yapmıştır9. ICC′nin yapmış olduğu bu tip çalışmalar sonucunda ortaya çıkan kuralları, broşürler halinde yayınlamaktadır. Bu kitapçıkları ICC genel merkezi ve milli ko¬mitelerinden edinmek mümkündür. Bunlardan biri de konumuzu doğrudan ilgilendiren, "Tahsiller İçin Yeknesak Kurallar (Uniform Rules for Collections)" adı ile yayınlanmış olan broşür, yani URC 52210 no′lu kurallar kitabıdır. Bu tür yeknesak düzenlemeler, uluslararası ticarette tarafların ihtiyaç duydukları birlik ve güven ortamının oluşturulma¬sına yardımcı olmaktadır. Bu tür kurallara uluslararası ticari hayatta ihtiyaç olduğu gayet açıktır. Ayrıca söz konusu kuralların varlığı ulus¬lararası ticaretin gelişmesine de yardımcı olur. Uluslararası ticari hayatta kullanılmakta olan temel ödeme yön¬temlerinden biri olan, "Vesaik Mukabili Ödeme" yöntemi ihracat veya ithalat konusu emtiayı temsil eden belgelerin (vesaik) teslim alınması esasına dayalı bir ödeme ya da diğer bir deyişle tahsil işlemidir. Bu ödeme yöntemi yaygın olarak da kullanılmaktadır11. URC 522′nin uygulanması tamamen tarafların iradesine bağlı oldu¬ğundan, bu ödeme yönteminin seçilmesiyle otomatikman uygulanmaz¬lar. Taraflar dilerse bu kuralların uygulanması ya da uygulanmaması konusunda anlaşmaya varabilirler. (Bu kuralların uygulanması konu¬sunda açık veya zımni anlaşma yok ise veya uygulanma konusunda anlaşma olmasına rağmen, uygulanacak yerel hukukun emredici kural¬larına ve/veya kamu düzenine aykırılık söz konusu olduğunda veya bu kurallarda boşluk bulunduğunda ilgili hukuk sisteminin mevzuatına başvurulacaktır.) Avrupa ülkelerinin birçoğunda olduğu gibi, diğer birçok ülkede vesaik mukabili ödeme adı altında doğrudan bir yasal düzenlemeye rastlamamaktayız. Amerikan hukukunda, aynen vesaik mukabili öde¬meye benzeyen, ancak belgeli satış denilen bir ödeme şekline rastlanır. Aslında bu düzenleme, bizce vesaik mukabili ödeme işlemiyle olduk¬ça benzerlik göstermektedir. Bu ülkelerin çoğu, URC 522 kurallarının kendi ülkelerinde de uygulanabilmesine olanak sağlamıştır. Yeknesak kurallar dünya çapında uygulanmaktadır. Common Law sisteminde ise mahkemeler alıcının, belgeler karşı¬lığında ödeme edimi yükümlülüğünün, açık ve kesin bir uluslararası ticari sözleşmenin içerisinde yer aldığını kabul etmektedirler12. ONSOZ Bu kitap, 09 Aralık 2011 günü Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar, Prof. Dr. Rayegan Kender, Prof. Dr. Abdülkadir Arpacı, Prof. Dr. Erhan Adal ve Prof. Dr. Nuray Ekşi′den oluşan jüri tarafından oybirliğiyle başarılı bulunarak kabul edilen "Uluslararası Ticaret Hukukunda Vesaik Mukabili Ödeme" isimli doktora tezimden oluşmaktadır. Uluslararası ticaretle ilgili alım satım sözleşmelerinde temel olan edimlerden birisi de "ödeme"dir. Türk hukuk sisteminde kullanıldığı şekli ile "Vesaik mukabili ödeme" uluslararası ticaretin önemli ödeme araçların¬dan birisidir. Hayatıma girdiği andan beri, maddi-manevi desteklerinden dolayı sevgili eşim ve birer inci tanesi olan kızlarıma ve akademik süreçte her zaman desteğini ve ayrıca tezin danışmanlığını da üstlenerek, çalışmamın her aşamasında değerli katkılarını esirgemeyen başta çok değerli hocam Sayın Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar′a ve tez jürimde bulunarak takdirlerini sunan değerli hocalarım Sayın Prof. Dr. Rayegan Kender′e, Sayın Prof. Dr. Abdülkadir Arpacı′ya, Sayın Prof. Dr. Erhan Adal′a ve Sayın Prof. Dr. Nuray Ekşi′ye minnettarım. Kitabın basımını üstlenen Beta Basım Yayım Dağıtım A.S-′nin başta Seyhan Satar beyefendi olmak üzere, tüm çalışanlarına teşekkür ediyo- rum. Dr. Ersan Atalay İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BOLUM GENEL BİLGİLER I. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME KAVRAMI 11 A. Kavram ve Tanımı 11 B. Özellikleri 16 II. VESAİK MUKABİLİ ÖDEMEYE İLİŞKİN YEKNESAK DÜZENLEME (UNIFORM RULES FOR COLLECTIONS-URC 522) 19 A. URC 522′nin Kısa Tarihçesi 19 1. 1956-1995 Arası Dönem 20 2. 1995 Sonrası Dönem 21 B. URC 522 ve Hukuki Niteliği 21 1. Genel Olarak 21 2. Yeknesak Kuralların Hukuki Niteliği Hakkındaki Görüşler.... 24 3. Görüşümüz 30 III. TÜRK HUKUK SİSTEMİNE GÖRE URC 522′NİN UYGULANMASI.... 33 IV. AMERİKAN "UNIFORM COMMERCIAL CODE (UCC)" DAKİ "BELGELİ SATIŞ" DÜZENLEMESİ 34 V. ULUSLARARASI SATIM AKDİ VE VESAİK MUKABİLİ ÖDEME 42 A. Genel Olarak 42 B. Vesaik Mukabili Ödeme Klozu 44 1. Vesaik Mukabili Ödeme Klozu Bulunan Sözleşmede Yokluk ve Hükümsüzlük Halleri 51 2. Vesaik Mukabili Ödeme ve "Ödemezlik Defi" 54 3. Vesaik Mukabili Ödemede "Takas Defi ve "Hapis Hakkı" 55 C. URC 522′nin Uygulanması Şartlan 57 A. B. C. D. VI. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME YÖNTEMİNİN ALT TÜRLERİ 61 Genel Olarak 61 Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme Yöntemi 61 Kabul Tahsilatlı Vesaik Mukabili Ödeme Yöntemi 69 Diğer Vesaik Mukabili Ödeme Yöntemleri 70 1. Teslimat Karşılığı Vesaik Mukabili Ödeme 70 2. Taahhüt Karşılığı Vesaik Mukabili Ödeme 77 3. Banka Garantisi Karşılığında Vesaik Mukabili Ödeme 79 4. Vesikalar Karşılığında Kredi 80 VII. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME İLE DİĞER ÖDEME YÖNTEMLERİNİN MUKAYESESİ 82 A. Peşin Ödeme ile Vesaik Mukabili Ödemenin Karşılaştırılması 84 İthalatçı Prefinansmanı Yolu ile Ödeme ile Vesaik Mukabili Ödemenin Karşılaştırılması 85 Mal Mukabili Ödeme ile Vesaik Mukabili Ödemenin Karşılaştırılması 86 Akreditif ile Vesaik Mukabili Ödemenin Karşılaştırılması 87 Kabul Kredili Ödeme Yöntemi ile Vesaik Mukabili Ödemenin Karşılaştırılması 94 İKİNCİ BOLUM VESAİK MUKABİLİ ÖDEME UYGULAMASI I. URC 522ye GÖRE VESAİK MUKABİLİ ÖDEME YÖNTEMİNİN TARAFLARI 99 A. Genel Olarak 99 B. Taraflar 99 1. Amir (Principal) 100 2. Gönderi Bankası (Remitting Bank] 103 3. Tahsil Bankası (Collecting Bank) 104 4. İbraz Bankası (Presenting Bank) 107 5. Muhatap (Drawee) 108 II. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME YÖNTEMİNİN İŞLEYİŞİ 110 A. Vesaik Mukabili Ödeme Anlaşması 110 1. Genel Olarak 110 2. Sözleşme Koşulu 113 B. Emtia ve Belge Hazırlığı 116 C. Tahsil Talimatı 117 1. Genel Olarak 117 2. Şekil ve İçerik ,: 121 3. Önemi ve Uygulaması 127 D. Bankaların Rolü 138 1. Gönderi Bankası Açısından 138 2. İbraz/Tahsil Bankası Açısından 140 E. İbraz 141 1. Kavram 141 2. İbrazın Konusu 143 a. Konişmento 148 b. Diğer Belgeler 156 3. İbraz Süresi ve Yeri 157 4. İbrazın Biçimi 161 E Ödeme 162 1. Genel Olarak 162 2. Ödeme Yapılması 166 a. Yerel Para ile Ödeme 171 b. Yabancı Para ile Ödeme 171 c. Kısmi Ödeme 175 3. Ödeme Yapılmaması 176 4. Faiz Koşulu 181 G. Belgelerin Muhataba Teslimi 183 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BANKALARIN DURUMU, TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER VE HUKUKİ NİTELİK BANKALARIN SORUMLULUĞUNUN BELİRLENMESİNDEKİ KRİTERLER 189 A. URC 522′ye Göre Sorumluluk Kriterleri 189 1. "Yeterli Özen" ve "İyi niyet" İlkesi 189 2. Danışmanlık Yapmama 193 B. Türk Medeni Hukuk Sistemine Göre Kriterler 194 II. BANKALARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 195 A. URC 522′ye Göre Yükümlülükler 195 1. Genel Olarak 195 2. Tahsil Talimatına Bağlılık Kuralı 197 3. Hesap Verme 204 4. İbraz Yükümlülüğü 205 5. Belgelere İlişkin Yükümlülükler 206 a. İnceleme Yükümlülüğü 208 b. İnceleme Yükümlülüğünün Ölçüsü 210 6. Bildirim Yükümlülüğü 212 B. Türk Medeni Hukuk Sistemine Göre Yükümlülükler 215 III. BANKALARA İLİŞKİN URC 522′deki SORUMSUZLUK KAYITLARI... 216 A. Genel Olarak 216 B. Tahsil Garantisi 218 C. Tahsil Talimatmdaki Eksiklikler 219 D. Ek Yükler 222 1. Genel Olarak 222 2. Bankaların Temsil Yetkisinin Kabulüne İlişkin Düzenleme . 225 E. Danışmanlık Hizmeti 228 F. Belgelere İlişkin Sorumsuzluk Halleri 229 IV. BANKALARIN HAKLARI 231 A. URC 522′ye Göre Bankaların Haklan 231 B. Türk Medeni Hukuk Sistemine Göre Bankaların Hakları 234 V VESAİK MUKABİLİ ÖDEME YÖNTEMİNDE HUKUKİ NİTELİK 235 A. Genel Olarak 235 B. Amir ile Bankalar Arasındaki İlişkiler ve Hukuki Niteliği 237 C. Bankalar Arasındaki İlişkiler ve Hukuki Niteliği 242 D. Muhatap ile Bankalar Arasındaki İlişkiler ve Hukuki Niteliği 249 E. Tahsil Talimatının Hukuki Niteliği 255 E Vesaik Mukabili Ödeme Yönteminin Hukuki Niteliği 256 1. İtibar Emri Bakımından 258 2. Havale Bakımından 259 3. Vekalet Sözleşmesi Bakımından 262 4. Hizmet Sözleşmesi Bakımından 262 5. İstisna Sözleşmesi Bakımından 263 6. Görüşümüz 264 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KANUNLAR İHTİLAFI MESELELERİ, VESAİK MUKABİLİ ÖDEMEDE DEVİR, SONA ERME HALLERİ, MÜCBİR SEBEP VE ZAMANAŞIMI I. VESAİK MUKABİLİ ÖDEMEDE YETKİLİ HUKUK TESPİTİ 269 A. Genel Olarak 269 B. Yetkili Hukukun Tespiti 271 1. Taraf İradelerine Göre Yetkili Hukukun Tespiti 271 2. Objektif Esaslara Göre Yetkili Hukukun Tespiti 272 3. Bankalar Arasındaki İlişkiye Uygulanacak Yetkili Hukukun Tespiti 274 C. Tarafların Ehliyetine Uygulanacak Hukuk 274 D. Sebepsiz Zenginleşmeye Uygulanacak Hukuk 275 II. VESAİK MUKABİLİ ÖDEMEDE DEVİR 277 III. VESAİK MUKABİLİ ÖDEMENİN SONA ERME HALLERİ 281 IV. MÜCBİR SEBEP 283 V. ZAMANAŞIMI 286 SONUÇ 289 TABLOLAR 296 KAYNAKÇA 299