Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türkiye′nin Endüstri - İçi Dış Ticaretinin Analizi
Türkiye′nin Endüstri - İçi Dış Ticaretinin Analizi
Nevzat Şimşek
Sayfa Sayısı
:
438
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789752958708
1.300,00
TL ÖNSÖZ D okuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Dokto¬ra Programı dahilinde hazırlanan bu çalışmamda, son yıllarda büyük ilgi gören endüstri-içi dış ticaret olgusu teorik ve ampirik boyutta ele alınmış, Türkiye′nin dış ticareti içinde endüstri-içi dış ticaretin hacmi araştırılmış ve bu çerçevede Türkiye′nin endüstri-içi dış ticaretinin gelişme potansiyeli tartışılmıştır. Çalışmada bu konudaki değerlendirmeler, ekonometrik yöntemler kullanılarak yapılan uygulama sonuçlarına dayandı¬rılmıştır. Aynı endüstriler içindeki malların eşanlı olarak ihraç ve ithal edilmesi şeklinde tanımlanan endüstri-içi dış ticaret olgusunun ampirik olarak tespit edilmesinden bu yana, söz konusu yazında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Son dönemdeki çalışmalarda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki tica¬rette, aynı endüstri grubunda yer alan farklı kalitedeki malların eşanlı ticare¬tini ifade eden dikey endüstri-içi dış ticaretin önemli olduğuna ilişkin bulgular elde edilmektedir. Bu çalışmada elde edilen bulgular, Türkiye′nin endüstri-içi dış ticareti içinde daha ziyade düşük kalite dikey endüstri-içi dış ticaretin ege¬men olduğu yönündedir. Bu sonuçlar, ülkelerin ve endüstrilerin kaynak kulla¬nımı etkinliğinin ve verimliliğinin araştırılmasını gerekli kılmıştır. Endüstri-içi dış ticaretin belirleyenlerinin modellendiği üçüncü bölümde ülke/politika temelli hipotezler, endüstri temelli hipotezler ve tarafımızdan oluşturulan endüstri-içi dış ticarette yakınsama/ıraksama hipotezleri panel veri yöntemi ile test edilmiştir. Ayrıca ülke ve politika temelli hipotezler kap¬samında, yazında test edilen hipotezlerin yanı sıra endüstri-içi dış ticaret modellerinde çok fazla vurgu yapılmayan, fakat tarafımızdan özellikle dikey endüstri-içi dış ticareti açıklayan önemli bir hipotez olarak düşünülen ülke¬lerin etkinlik farkları hipotezi, değişik alternatiflerle FMOLS yöntemi ile modellenmiştir. Bu modellemeler çerçevesinde, çalışmamızdaki endüstri-içi dış ticareti açıklayan değişkenler içinde teknik etkinlik değişkeninin en te¬mel değişkenlerden biri olduğu görülmüştür. Bu çalışmanın hazırlanması sürecinde bilgisini, hipotezlerini, emeğini ve zamanını koşulsuz olarak sunarak büyük destek veren ve katkı yapan de- VIII -%. Önsöz ğerli hocam Prof. Dr. Recep KÖK′e ve deneyiminden ve bilgisinden her za¬man yararlandığım değerli hocam Prof. Dr. Sadık ACAR′a teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca çalışmanın uygulama boyutunda tartışmaları ile önemli katkı sağlayan değerli arkadaşım Dr. Hakan KAHYAOGLU′na ve dizgisinde yardımlarından dolayı değerli arkadaşım Yrd. Doç. Dr. Mert URAL′a da teşekkür ederim. Bir teşekkür de eşim Yrd. Doç. Dr. Hayal Ayça ŞİMŞEK′e. Eş olarak verdiği destekle birlikte, bir meslektaş olarak yapmış olduğu katkılar için. Bir akademik çalışmanın mutluluklarından biri de takdir görmesidir. Bu nedenle öncelikle, beni tez savunmamda başarılı bulan hocalarım Prof. Dr. Recep KÖK′e, Prof. Dr. Sadık ACAR′a, Prof. Dr. Şenay ÜÇDOĞRUK′a, Prof. Dr. Ayşen Ayten KAYA′ya ve Doç. Dr. Ertuğrul DELİKTAŞ′a, ayrıca 2005 yılı araştırma ödülüne değer bulan Türkiye Ekonomi Kurumu′na, Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ercan UYGUR′un şahsında dönemindeki tüm yönetim kurulu üyesi hocalarıma teşekkür ederim. Nevzat ŞİMŞEK Aralık 2007, izmir İÇİNDEKİLER TAKDİM V ÖNSÖZ VII İÇİNDEKİLER IX KISALTMALAR XV TABLOLAR LİSTESİ XIX ŞEKİLLER LİSTESİ XXI EKLER LİSTESİ XXIII GİRİŞ 1 Birinci Bölüm ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİN TANIMI, GELİŞİMİ VE MODELLEME SÜRECİ 1.1. ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARET OLGUSU VE TARİHSEL GELİŞİMİ 5 1.2. YATAY ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARET VE DİKEY ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARET 8 1.3. ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİN ULUSLARARASI DIŞ TİCARET TEORİSİ İÇİNDEKİ YERİ 10 1.3.1. Faktör Oranları Teorisi ve Testleri 10 1.3.1.1. Faktör Oranları Teorisi 10 1.3.1.2. Faktör Oranları Teorisinin Testleri 13 1.3.2. Endüstri-İçi Dış Ticareti Konu Alan Teorik Yapı ve Modeller 15 1.3.2.1. Endüstri-içi Dış Ticareti Açıklayabilen Öncü Modeller 17 1.3.2.1.1. Teknolojik Açık Modeli ve Endüstri-içi Dış Ticaret 17 1.3.2.1.2. Mal Yaşam Devresi Modeli ve Endüstri-içi Dış Ticaret 20 1.3.2.1.3. Talepte Benzerlik (Linder) Modeli ve Endüstri-içi Dış Ticaret 24 1.3.2.1.4. Nitelikli Emek Modeli ve Endüstri-içi Dış Ticaret 28 X "^ İçindekiler 1.3.2.1.5. Ticaret Engelleri Modelleri ve Endüstri-içi Dış Ticaret 29 1.3.2.1.6. Faktör Oranları Teorisi ile Açıklanan Endüstri-içi Dış Ticaret 32 1.3.2.1.6.1. Homojen Mallar Varsayımı Çerçevesinde Açıklanan Endüstri-içi Dış Ticaret 32 1.3.2.1.6.2. Farklılaştırılmış Mallar Varsayımı Çerçevesinde Açıklanan Endüstri-içi Dış Ticaret 37 1.3.2.2. Endüstri-içi Dış Ticaret Modelleri 39 1.3.2.2.1. Endüstri-içi Dış Ticaret Modellerinin Genel Özellikleri 40 1.3.2.2.2. Rekabetçi Piyasalarda Endüstri-içi Dış Ticaret Modelleri 47 1.3.2.2.2.1. Yeni Heckscher-Ohlin Modelleri 48 1.3.2.2.2.2. Yeni Chamberlin Modelleri 58 1.3.2.2.2.3. Yeni Hotelling Modelleri 86 1.3.2.2.3. Oligopol Piyasalarında Endüstri-içi Dış Ticaret Modelleri 109 1.3.2.2.3.1. Homojen Mallarda Oligopol Piyasa Yapısı: Brander ve Krugman (1983) Modeli 109 1.3.2.2.3.2. Farklılaştırılmış Mallarda Oligopol Piyasa Yapısı ve Endüstri-içi Dış Ticaret Modelleri .117 1.3.2.2.4. Çok Ürünlü Firmalar, Çok Uluslu Firmalar ve Endüstri-içi Dış Ticaret 128 1.3.2.2.4.1. Çok Ürünlü Firmalar ve Endüstri-içi Dış Ticaret 129 1.3.2.2.4.2. Çok Uluslu Firmalar ve Endüstri-içi Dış Ticaret . . .- 133 ikinci Bölüm ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİ ÖLÇME YÖNTEMLERİ VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR 2.1. ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİ ÖLÇME SORUNU VE GELİŞTİRİLEN ENDEKSLER 143 2.1.1. Endüstri-İçi Dış Ticaretin Ölçümüne İlişkin Temel Endeksler 143 2.1.1.1. Verdoorn, Michaely, Kojima ve Balassa Endeksleri 143 2.1.1.2. Standart Grubel ve Lloyd Endeksi 147 İçindekiler "^- XI 2.1.2. Ticaret Dengesizliği Sorunu ve Uyarlanmış Endüstri-İçi Dış Ticaret Endeksleri 150 2.1.2.1. Uyarlanmış Grubel ve Lloyd Endeksi 151 2.1.2.2. Aquino Endeksi 152 2.1.2.3. Uyarlanmış Balassa Endeksi 154 2.1.2.4. Loertscher ve Wolter Endeksi 155 2.1.2.5. Bergstrand Endeksi 156 2.1.2.6. Rajan Endeksi 158 2.1.2.7. Nilsson Endeksi 159 2.1.3. Toplulaştırma Düzeyi Sorunu ve Endüstri-İçi Dış Ticaret Endeksleri . . 159 2.1.3.1. Greenaway ve Milner Endeksi 171 2.1.3.2. Greenaway Ölçümü 172 2.1.4. Endekslerin Statikliği Sorunu ve Marjinal Endüstri-İçi Dış Ticaret .173 2.1.4.1. Dinamik Benzeri Ölçümler: Endüstri-içi Dış Ticarette Değişmeler 176 2.1.4.1.1. Grubel ve Lloyd Endeksinin Birinci Farkları . . .176 2.1.4.1.2. Greenaway-Hine-Milner-Elliott Endeksi 178 2.1.4.1.3. Dixon ve Menon Endeksi 180 2.1.4.2. Marjinal Endüstri-içi Dış Ticaret: Çakışan Ticaret Değişiklikleri 180 2.1.4.2.1. Hamilton ve Kniest Endeksi 181 2.1.4.2.2. Brülhart A Endeksi 183 2.1.4.2.3. Brülhart A Endeksi Benzeri Marjinal Endüstri-içi Dış Ticaret Endeksleri 185 2.1.4.2.3.1. Thonı ve McDowell Endeksi 185 2.1.4.2.3.2. Annicchiarico ve Quintieri Endeksi .188 2.1.4.2.4. Ölçeklendirilmemiş Marjinal Endüstri-içi Dış Ticaret Endeksleri 188 2.1.4.2.4.1. Brülhart C Endeksi 189 2.1.4.2.4.2. Menon ve Dixon Endeksi 190 2.1.4.3. Marjinal Endüstri-içi Dış Ticaret ve Endüstriyel Performans 191 2.1.4.3.1. Brülhart B Endeksi 192 2.1.4.3.2. Azhar ve Elliott Endeksi 193 2.2. ENDÜSTRİ-İÇİ UZMANLAŞMANIN ÖLÇÜMÜ SORUNU VE GELİŞTİRİLEN ENDEKSLER 194 2.2.1. Endüstri-içi Uzmanlaşma Endeksleri 194 XII "^ İçindekiler 2.2.1.1. Greenaway ve Milner Endüstri-içi Uzmanlaşma Endeksi ..194 2.2.1.2. Jacobsson Endeksi 196 2.2.1.3. Fuentes-Godoy, Hansson ve Lundberg Endeksi 197 2.2.2. Endüstri-içi Uzmanlaşma Eğilimini Gösteren Endeksler 198 2.2.2.1. Glejser Endeksi 199 2.2.2.2. Açıklanmış Karşılaştırmalı Avantajlar Endeksi 201 2.3. YATAY VE DİKEY ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİ ÖLÇME YÖNTEMLERİ .203 Üçüncü Bölüm TÜRKİYE′NİN ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARET ÖLÇÜMLERİ VE ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİN BELİRLEYENLERİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA 3.1. UYGULAMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 217 3.1.1. Uygulamanın Amacı 217 3.1.2. Uygulamanın Yöntemi 218 3.1.2.1. Verilerin Tanımı ve Düzenlenmesi 218 3.1.2.2. Panel Veri Yöntemi (Ekonometrik ve İstatistiki Ölçütler) . .226 3.1.2.2.1. Panel Birim Kök Testleri 228 3.1.2.2.1.1. Levin, Lin ve Chu (2002) Panel Birim Kök Testi 229 3.1.2.2.1.2. Breitung (2000) Panel Birim Kök Testi 230 3.1.2.2.1.3. Hadri (2000) Panel Birim Kök Testi .231 3.1.2.2.1.4. im, Pesaran ve Shin (2003) Panel Birim Kök Testi 231 3.1.2.2.1.5. Maddala ve Wu (1999) ve Choi (2001) Panel Birim Kök Testleri . . .232 3.1.2.2.2. Pedroni Panel Eşbütünleşme Testi 232 3.2. TÜRKİYE′NİN ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİNİN ENDEKS YÖNTEMİYLE ANALİZİ 236 3.2.1. Ülke Bazında Türkiye′nin Endüstri-içi Dış Ticareti 236 3.2.1.1. Ülke Bazında Türkiye′nin Çok Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti 236 3.2.1.1.1. Farklı Toplulaştırma Düzeylerinde Türkiye′nin Çok Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti (1992-2003) 236 3.2.1.1.2. Temel Endüstrilere ve Toplulaştırma Düzeylerine Göre Türkiye′nin Çok Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti (1992-2003) 238 İçindekiler "^- XIII 3.2.1.2. Ülke Bazında Türkiye′nin İki Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti 243 3.2.1.2.1. Türkiye′nin OECD Ülkeleriyle İki Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti (1992-2003) 243 3.2.1.2.2. Temel Endüstrilere ve Toplulaştırma Düzeylerine Göre Türkiye′nin OECD Ülkeleriyle İki Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti (2003) . .248 3.2.1.2.3. İmalat Sanayiinde Türkiye′nin OECD Ülkeleriyle İki Yönlü Endüstri-içi Dış Ticareti (1992-2003) 252 3.2.2. Endüstri Bazında Türkiye′nin Endüstri-içi Dış Ticareti 254 3.2.2.1. Endüstri Bazında Türkiye′nin Dünya ve OECD ile Endüstri-içi Dış Ticareti (1992-2003) 254 3.2.2.2. Türkiye′nin Endüstri Bazlı Endüstri-içi Dış Ticaret Ölçümlerinde Toplulaştırma Sapması Sorunu 263 3.2.2.3. Endüstri Bazında Türkiye′nin Marjinal Endüstri-içi Dış Ticareti 264 3.2.3. Ülke Bazında Türkiye′nin Dikey ve Yatay Endüstri-içi Dış Ticareti (1992-2003) 274 3.3. TÜRKİYE′NİN ENDÜSTRİ-İÇİ DIŞ TİCARETİNİN BELİRLEYENLERİNE İLİŞKİN MODELLER VE ANALİZLER 283 3.3.1. Endüstri-içi Dış Ticaretin Belirleyenlerine İlişkin Sorunlar ve Temel Bulgular 283 3.3.2. Endüstri-içi Dış Ticaretin Temel Bir Belirleyeni Olarak Etkinlik ve Verimlilik 290 3.3.2.1. OECD Ülkelerinin Etkinlik Analizi 290 3.3.2.2. Türkiye′de Endüstrilerin Etkinlik ve Verimlilik Analizi . . . .294 3.3.2.2.1. Ölçek Esnekliği Modelleri ile Etkinlik Tahminleri 294 3.3.2.2.2. Toplam Faktör Verimliliğindeki Değişme ve Malmquist Endeks Sonuçları 298 3.3.3. Ülke, Politika ve Endüstri Temelli Endüstri-içi Dış Ticaret Modellemeleri ve Analizleri 305 3.3.3.1. Türkiye′nin Endüstri-içi Dış Ticaretinin Ülke-Politika Temelli Belirleyenleri 305 3.3.3.1.1. Test Edilen Ülke-Politika Temelli Hipotezler ve Değişkenlerin Tanımları 306 XIV "^- İçindekiler 3.3.3.1.2. Türkiye′nin Endüstri-içi Dış Ticaretinin Ülke- Politika Temelli Belirleyenlerine İlişkin Modellemeler ve Analiz Sonuçları 314 3.3.3.2. Türkiye′nin Endüstri-içi Dış Ticaretinin Endüstri Temelli Belirleyenleri 322 3.3.3.2.1. Test Edilen Endüstri Temelli Hipotezler ve Değişkenlerin Tanımları 322 3.3.3.2.2. Türkiye′nin Endüstri-içi Dış Ticaretinin Endüstri Temelli Belirleyenlerine İlişkin Modellemeler ve Analiz Sonuçlan 329 3.3.3.3. Endüstri-içi Dış Ticarette Ülkelerarası Yakınsama Analizi .334 SONUÇ 339 EKLER 357 KAYNAKÇA 413
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı