Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Devletler Hususî Hukukunda Temsil Yetkisi
Türk Devletler Hususî Hukukunda Temsil Yetkisi
Gülören TEKİNALP
Sayfa Sayısı
:
129
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
1977
160,00
TL
I. KONUNUN VE SORUNLARIN ORTAYA KONULMASI
Temsil yetkisi, yetkinin verilmesi ve kapsamı, yetkinin kul¬lanılması sonucunda ortaya çıkan ilişki, yetki verilmeksizin veya aşılarak temsilci olarak hareket eden kimsenin yaptığı işimin hü¬kümleri ve diğer "temsil"e ilişkin konular ■—iç hukukta olduğu gibi— Devletler Hususi Hukuku′nda da çok yönlü ve tartışmalı so¬runlar ortaya çıkarır. Sorunlar, bir yandan Devletler Hususi Hu¬kukunun kendisine özgü niteliğinden ve güçlüklerinden, diğer yan¬dan da bu konudaki iç hukuk kurallarının kanunlar ihtilafı ala¬nına yansımaları halinde sebeb oldukları farklılıklardan doğar. Ay¬rıca —iç hukukta sözkonusu olmayan— tems?le uygulanacak hu¬kukun tesbiti sorunu da konunun merkezini oluşturur.
L Temsil yetkisine uygulanacak hukukun, yani "temsil sta¬tüsü" nün tesbitinde ilk sorun bunun bağımsız bir statüye mi tabi tutulacağı yoksa temel ilişkinin mi veya yetkinin kullanılması so¬nucunda meydana gelen ilişki nedeni ile ortaya çıkan esas ilişkinin1 hukukunun yönetimine mi verileceğidir. Gerçekten, temsil yetkisi¬nin kullanılması sonucunda temsilci, temsil edilen ve üçüncü kişi¬nin yanlarını teşkil ettikleri ilişkiler ortaya çıkmakta, bunlara ait hukukların temsil statüsünü de hakimiyeti altına alabileceği düşü¬nülmektedir. Nitekim —özellikle doktrinde— bu ilişkilerin etkisi altında kalınarak, temsil statüsü için: 1) temsil olunann huku¬ku; 2)′ temel ilişkiye uygulanan hukuk; 3) esas ilişkiye uygula-
1 Bu iki kavramın açıklaması § 1, I′de yapürrrştır. Burada da kısa¬ca belirtmekte yarar vardır. Temel ilişki, temsil edilenle temsilci arasındaki ilişkidir. Bu ilişki karşımıza çoğu kez, acen-talık, komisyonculuk, iş, hizmet, vekâlet ilişkisi olarak çıkar. Esas ilişki ise, temsilcinin üçüncü kişilerle kendi iradesini açıklayarak yaptığı, sonuçlan temsil edilenle üçüncü kişi arasın¬da meydana gelen ilişkidir.
nan hukuk; 4) temsil yetkisinin verildiği yer hukuku; 5) temsil¬cinin ikametgahı hukuku ve 6) temsil yetkisinin "etki alanı" hu¬kuku, bağlama sebebi olarak önerilmiştir. Bu öneriler arasında yer alan özellikle 3. bağlama sebebinin, temsil yetkisinin kullanılması sonucunda ortaya çıkan ilişki ile ilgili olduğu açıktır.
Kanaatime göre :
a) Temsil yetkisine uygulanacak hukuk tesbit edilirken, anı¬lan ilişkilerde gözönünde bulundurulmakla beraber, yetkinin ba¬ğımsız ve soyut niteliği ile i′şlem güvenliğine en iyi cevap verecek statünün ne olduğunun araştırılması da inceleme konuları arasında yer almalıdır.
b) Bu yaklaşımın bir yandan iç hukuk kurallarına uygunlu¬ğu tartışılmalı diğer yandan da Devletler Hususî Hukukunda önem taşıyan iç kararlar arası uyum ile dış kararlar arası uyum sorun¬ları da araştırma konusu yapılmalıdır.
2. Temsil yetkisine uygulanacak hukukun tesbitinden sonra ele alınıp belirlenmesi gerekli ikinci önemli sorun, bu bağlama kuralının kapsamı içine hangi konuların girdiğidir. Örnek vermek gerekirse, şu sorunların temsil statüsünce mi yoksa başka bir ka¬nun tarafından mı belirleneceği tartışılmalı ve açıkça cevaplan-dırılmahdır :
a) Bir hukuki işlemde temsilin mümkün olup olmadığı, yani o işlemin temsil yolu ile yapılmasına cevaz verilip verilmediği¬nin tesbiti hangi hukuka göre tayin edilmelidir?
b) Aynı soru yetkisiz temsil için sorulursa nasıl bir sonuca varılabilir?
c) Temsil yetkisinin aşılması halinde durum nedir?
d) Temsil yetkisinin verilip verilmediğini, kapsamını, süre¬sini ve sona ermesini hangi hukuk belirlemelidir?
e) Yetkisiz temsilde icazetin mümkün olduğunun tesbiti halin¬de, buna hangi hukuk uygulanmaktadır.
f) Temsilcinin kendi kendisi ile sözleşme yapıp yapamaya¬cağı; yapabilecekse şartlan ve hükümleri hangi hukuka göre ta¬yin edilmelidir?
g) Yetkili temsilcinin, yetkisiz temsilcinin ve yetkisini aşan temsilcinin sorumluluğuna uygulanan hukuk hangisidir?
Bu soruların ve bunlara bağlı diğerlerinin temsil statüsüne mi girdikleri, yani bunlara da temsil yetkisine uygulanan hukukun mu yoksa ayrı hukukların mı uygulanacağı bir diğer temel sorundur.
3. Aynı soru aynî haklara ilişkin temsil yetkisi ve yetkinin şeklinin hangi hukuklara tabi olduğu tarzında da karşımıza çıkar ve incelenmesi gereken bir diğer önemli konuyu oluşturur.
4. Temsil dolayısıyle sözkonüsu olmakla beraber, yetkiye iliş¬kin bağlama kuralının dışında kalan konular vardır. Bunlara uy¬gulanacak hukukun tesbiti de, konunun bir diğer yönünü oluş¬turur. Temsilde ehliyetin tabi olduğu hukuk, temsilcinin iradesin-âeki sakatlıklar; temsilcinin hilesi ve haksız fiili gibi-
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE YÖNTEM
1. Yukarda verilen açıklamalardan da anlaşıldığı üzere, ki¬
tabın konusunu, Devletler Hususi Hukukunda iradeden doğan tem¬
sil sorunları oluşturmaktadır. Bu sebeble, her türü ile kanuni tem¬
sil incelemenin dışında bırakılmıştır.
Konu, Devletler Hususi Hukuku açısından incelend′ğinden iç hukuk kuralları ayrıntılı olarak açıklanmamıştır. îç hukuk kural¬larına temas edilirken, bunların, ele alınan konulara yardımcı olabilecekleri ölçü esas tutulmuştur.
2. TK′da poliçe için öngörülmüş olmakla beraber, açık yolla¬
malar nedeni ile bonoya (TK. m. 690), çeke (TK. m. 730, N. 3)
ve yorum ile kambiyo senetlerine benzeyen senetlere de uygula¬
nacağı savunulan2 özel bir hüküm öngörülmüştür. "Salahiyeti ol¬
maksızın imza" kenar başlığını taşıyan TK. m. 590 aynen şöy¬
ledir : "Temsile selahiyeti olmadığı halde bir şahsm temsilcisi
sıfatıvle poliçeye imzasını koyan kimse, poliçeden dolayı bizzat
2 bkz. Ünal TEKİNALP, Kambiyo Senetlerinde Temsileîlişkin Bazı Sorunlar, Temsil ve Vekâlete ilişkin Sorunlar Sempozyumu (14-16 Haziran 1976), istanbul 1977, 35 ve 36.
mesul olur ve poliçeyi ödediği takdirde temsil olunanın haiz ola¬bileceği haklara sahip olur- Selahiyetini aşan temsilci için dahi hüküm böyledir"- Hüküm dolaylı bir şekilde yetkili temsili, doğ¬rudan doğruya yetkisiz temsili ve yetkiyi aşan temsili düzenle¬mekte ve özellikle sorumluluk açısından kural getirmektedir. Özel olarak ele alınması gereken bu konu incelememizin dışında bı¬rakılmıştır.
3. Ortaya konulan sorunlara Türk hukuku açısından geçerli olan çözümler araştırılmıştır. Bu araştnma sırasında karşılaştır¬malı hukuk yöntemine başvurulmuştur. Bunun sebebi, temsil ko¬nusunda iç hukuk kurallarının doğrudan doğruya kaynağını İs¬viçre′nin oluşturması, Alman hukukunun da bazı farklılıklara rağmen benzer sisteme sahip olmasıdır. Hukukumuzda temsile ait özel devletler hususi hukuku kuralları bulunmadığı için iç hukuk¬ta aynı sisteme bağlı olduğumuz hukuklardaki devletler hususi hukuku doktrin ve jürisprüdansmdan yararlanmak gerekliliği ken¬diliğinden ortaya çıkmaktadır. Bu sebeble, zaman zaman Ameri¬kan ve ingiliz hukuklarına da başvurulmakla birlikte, îsviçre ve Alman hukukları çok daha ağır basmıştır.
II. PLÃN
Konu, Giriş′in dışında iki bölüm halinde incelenmiştir. Bi¬rinci Bölüm temsile ilişkin iç hukuk kurallarına tahsis edilmiştir (§ 1). İkinci Bölüm ise Devletler Hususi Hukuku sorunlarına ay¬rılmıştır (§§ 2-6). Birinci Bölümde, temsile ilişkin iç hukuk so¬runları açıklanırken, temsile uygulanacak hukukun saptanmasında önemli role sahip olan iki ilke üzerinde önemle durulmuştur. Bun¬lardan birincisi, temsil yetkisinin soyut ve bağımsız niteliği, di¬ğeri ise işlem güvenliği ilkesidir (bkz § 1, III).
İkinci Bölümde önce, temsil yetkisine uygulanacak hukukun saptanması araştırması yapılmış, bunun için önerilen çeşitli bağ¬lama sebebleri açıklanıp değerlendirilmiş ve sonuçta "temsil yet¬kisinin etki alanı hukuklunun tercih ediliş sebebleri ortaya konul¬muştur (§2)- Daha sonra bu bağlama kuralının ikametgahta faa-
liyet gösteren temsilcilerle, ikametgah dışında faaliyet gösteren temsilciler karşısındaki durumu belirtilmiş (§ 3), karşılaştırmalı hukukta kabul edilen bağlama sebebleri de ayrıca anlatılmıştır (§4). Bağlama kuralının tesbit edilmesinden sonra konu kuralın kap¬samına giren ve kapsam dışında kalan sorunlar açısından ele alın¬mıştır (§5 ve §6).
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ IX
İÇİNDEKİLER XI
KISALTMALAR .. XV
GİRİŞ
I. Konunun ve Sorunların Ortaya Konulması ;.. 3
II. Konunun Sınırlandırılması ve Yöntem 5
III. Plân 6
Birinci Bölüm
İÇ HUKUK
§ 1. İç Hukukta Temsil Yetkisine İlişkin Kurallar 11
I. Genel Olarak 11
II. Doğrudan Temsil ■ 12
■ 1. Genel Bilgi 12
2. Doğrudan Temsilin Şartları 14
3. Doğrudan Temsilin Hükümleri 15
III. Doğrudan Temsilin Benzer İlişkilerden Farkları 18
1. Yardımcıların Faaliyeti , 18
2. Vekâletsiz İş Görme 19
3. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 19
4. Dolaylı Temsil 20
5. İlgili İçin İşlem Teorisinin Uygulanmadığı İş¬lemler 20
IV. Doğrudan Temsildeki Bazı Temel İlkelerin Uy¬
gulanacak Hukuka Etkisi 21
1. Temsil Yetkisinin Soyut ve Bağımsız Niteliğinin Etkisi 22
2. İşlem Güvenliğinin Etkisi 22
İkinci Bölüm
DEVLETLER HUSUSÃ HUKUKU
Devletler Hususî Hukukunda Temsil Yetkisine Uygula¬
nacak Hukukun Tesbitinde Temel Sorun 27
I. Ağırlık Noktasının Tesbiti 27
1. Ağırlık Noktası Olarak İrade Muhtariyetinin Reddi 27
2. Ağırlık Noktası Olarak "İşlem Güvenliği" 31
II. Önerilen Bağlama Noktaları (Sebepleri) 31
1. Temsil Olunanın Hukuku 31
2. Temel İlişkiye Uygulanan Hukuk 32
3. Esas İlişkiye Uygulanan Hukuk 32
4. Temsil Yetkisinin Verildiği Yer Hukuku 34
5. Temsilcinin İkametgâhı Hukuku 35
6. Temsil Yetkisinin Etki Alam Hukuku 36
Bağlama Kuralı Olarak "Yetkinin Etki Alanı Hukuku"-
nun Tesbiti (Temsil Statüsü) 39
I. İkametgâhında Faaliyet Gösteren Temsilciler ... 41
II. İkametgâhları Dışında Faaliyet Gösteren Tem¬
silciler 43
Karşılaştırmalı Hukukta Temsil Yetkisine Uygulanan
Bağlama Kuralı 47
I. Fransız Hukuku 47
II. İngiliz ve Amerikan Hukuku 48
1. İngiliz Hukuku 48
2. Amerikan Hukuku 49
III. Alman Hukuku 50
IV. İsviçre Hukuku 54
V. Türk Hukuku 56
VI. Milletlerarası Sözleşmeler 58
Bağlama Kuralının Kapsamı 60
I. Bir Hukukî İşlemde Temsilin Mümkün Olup Ol¬
madığı Sorunu 60
II. Temsil Yetkisinin Varlığı, Devamı, Kapsamı, Açık¬
lanması ve Sona Ermesi 62
1. Yetkinin Varlığı ve Kapsamı 63
2. Yetkinin Verilmesi ve Açıklama İlkesi 64
a. Yetkinin Verilmesi 64
b. Açıklama İlkesi 69
3. Temsil Yetkisi Verilirken Meydana Gelen İra¬de Sakatlıkları 71
4. Temsil Yetkisinin Son Bulması 73
III. Temsilcinin Kendi Yerine Başkasını Temsilci Ola¬rak Tayin Etmesi (Alt Temsil Yetkisi) 74
IV. Yetkisiz Temsil 75
1. Yetkisiz Temsilde İcazetin Mümkün Olup Ol¬
madığı Hangi Hukuka Göre Tesbit Edilir? ... 77
a. Esas İlişkiye Uygulanan Hukuk 77
b. Yetkisiz Temsilin Vuku Bulduğu Yer Hukuku 77
c. Temsil Statüsü 78
2. Yetkisiz Temsilin Kapsamı ve Sona Erişinin
Tâbi Olduğu Hukuk 82
3. Yetkinin Aşılmasına Uygulanan Hukuk 82
4. Yetkisiz Temsil Sorunlarında Sorumluluğa Uy¬gulanan Hukuk 84
V. Temsilcinin Kendi Kendisi İle Sözleşme Yapma
Yetkisi 86
VI. İlgili İçin İşlem 89
VII. Aynî Haklara İlişkin Konularda Temsil Yetkisi 90
VIII. Temsil Yetkisinin Sekli 92
1. Genel Kural 95
a. Lex Causae 95
b. Locus Regit Actum 96
2. Lex Causae′nm Zorunlu Uygulanışı - Genel
Kuralın istisnaları 97
S 6. Bağlama Kuralının Kapsamı Dışında Kalan Sorunlar ... 104
1. Temsil Yetkisinde Ehliyete Uygulanan Hukuk ... 104
1. Kişisel Statü 105
2. Kişisel Statünün İstisnası 105
3. İşlem Güvenliği İstisnasına İlişkin Özelliker 108 II. Esas Sözleşme Yapılırken Meydana Gelebilecek
İrade Sakatlıkları 112
III. Temsilcinin Hilesi ve Haksız Fiili 113
IV. Temsil Olunanın Temsilciden Talepleri 117
1. Temel İlişkiden Doğan Talepler 118
2. Vekâletsiz İş Görme′den Doğan Talepler 120
Temsil yetkisi, yetkinin verilmesi ve kapsamı, yetkinin kul¬lanılması sonucunda ortaya çıkan ilişki, yetki verilmeksizin veya aşılarak temsilci olarak hareket eden kimsenin yaptığı işimin hü¬kümleri ve diğer "temsil"e ilişkin konular ■—iç hukukta olduğu gibi— Devletler Hususi Hukuku′nda da çok yönlü ve tartışmalı so¬runlar ortaya çıkarır. Sorunlar, bir yandan Devletler Hususi Hu¬kukunun kendisine özgü niteliğinden ve güçlüklerinden, diğer yan¬dan da bu konudaki iç hukuk kurallarının kanunlar ihtilafı ala¬nına yansımaları halinde sebeb oldukları farklılıklardan doğar. Ay¬rıca —iç hukukta sözkonusu olmayan— tems?le uygulanacak hu¬kukun tesbiti sorunu da konunun merkezini oluşturur.
L Temsil yetkisine uygulanacak hukukun, yani "temsil sta¬tüsü" nün tesbitinde ilk sorun bunun bağımsız bir statüye mi tabi tutulacağı yoksa temel ilişkinin mi veya yetkinin kullanılması so¬nucunda meydana gelen ilişki nedeni ile ortaya çıkan esas ilişkinin1 hukukunun yönetimine mi verileceğidir. Gerçekten, temsil yetkisi¬nin kullanılması sonucunda temsilci, temsil edilen ve üçüncü kişi¬nin yanlarını teşkil ettikleri ilişkiler ortaya çıkmakta, bunlara ait hukukların temsil statüsünü de hakimiyeti altına alabileceği düşü¬nülmektedir. Nitekim —özellikle doktrinde— bu ilişkilerin etkisi altında kalınarak, temsil statüsü için: 1) temsil olunann huku¬ku; 2)′ temel ilişkiye uygulanan hukuk; 3) esas ilişkiye uygula-
1 Bu iki kavramın açıklaması § 1, I′de yapürrrştır. Burada da kısa¬ca belirtmekte yarar vardır. Temel ilişki, temsil edilenle temsilci arasındaki ilişkidir. Bu ilişki karşımıza çoğu kez, acen-talık, komisyonculuk, iş, hizmet, vekâlet ilişkisi olarak çıkar. Esas ilişki ise, temsilcinin üçüncü kişilerle kendi iradesini açıklayarak yaptığı, sonuçlan temsil edilenle üçüncü kişi arasın¬da meydana gelen ilişkidir.
nan hukuk; 4) temsil yetkisinin verildiği yer hukuku; 5) temsil¬cinin ikametgahı hukuku ve 6) temsil yetkisinin "etki alanı" hu¬kuku, bağlama sebebi olarak önerilmiştir. Bu öneriler arasında yer alan özellikle 3. bağlama sebebinin, temsil yetkisinin kullanılması sonucunda ortaya çıkan ilişki ile ilgili olduğu açıktır.
Kanaatime göre :
a) Temsil yetkisine uygulanacak hukuk tesbit edilirken, anı¬lan ilişkilerde gözönünde bulundurulmakla beraber, yetkinin ba¬ğımsız ve soyut niteliği ile i′şlem güvenliğine en iyi cevap verecek statünün ne olduğunun araştırılması da inceleme konuları arasında yer almalıdır.
b) Bu yaklaşımın bir yandan iç hukuk kurallarına uygunlu¬ğu tartışılmalı diğer yandan da Devletler Hususî Hukukunda önem taşıyan iç kararlar arası uyum ile dış kararlar arası uyum sorun¬ları da araştırma konusu yapılmalıdır.
2. Temsil yetkisine uygulanacak hukukun tesbitinden sonra ele alınıp belirlenmesi gerekli ikinci önemli sorun, bu bağlama kuralının kapsamı içine hangi konuların girdiğidir. Örnek vermek gerekirse, şu sorunların temsil statüsünce mi yoksa başka bir ka¬nun tarafından mı belirleneceği tartışılmalı ve açıkça cevaplan-dırılmahdır :
a) Bir hukuki işlemde temsilin mümkün olup olmadığı, yani o işlemin temsil yolu ile yapılmasına cevaz verilip verilmediği¬nin tesbiti hangi hukuka göre tayin edilmelidir?
b) Aynı soru yetkisiz temsil için sorulursa nasıl bir sonuca varılabilir?
c) Temsil yetkisinin aşılması halinde durum nedir?
d) Temsil yetkisinin verilip verilmediğini, kapsamını, süre¬sini ve sona ermesini hangi hukuk belirlemelidir?
e) Yetkisiz temsilde icazetin mümkün olduğunun tesbiti halin¬de, buna hangi hukuk uygulanmaktadır.
f) Temsilcinin kendi kendisi ile sözleşme yapıp yapamaya¬cağı; yapabilecekse şartlan ve hükümleri hangi hukuka göre ta¬yin edilmelidir?
g) Yetkili temsilcinin, yetkisiz temsilcinin ve yetkisini aşan temsilcinin sorumluluğuna uygulanan hukuk hangisidir?
Bu soruların ve bunlara bağlı diğerlerinin temsil statüsüne mi girdikleri, yani bunlara da temsil yetkisine uygulanan hukukun mu yoksa ayrı hukukların mı uygulanacağı bir diğer temel sorundur.
3. Aynı soru aynî haklara ilişkin temsil yetkisi ve yetkinin şeklinin hangi hukuklara tabi olduğu tarzında da karşımıza çıkar ve incelenmesi gereken bir diğer önemli konuyu oluşturur.
4. Temsil dolayısıyle sözkonüsu olmakla beraber, yetkiye iliş¬kin bağlama kuralının dışında kalan konular vardır. Bunlara uy¬gulanacak hukukun tesbiti de, konunun bir diğer yönünü oluş¬turur. Temsilde ehliyetin tabi olduğu hukuk, temsilcinin iradesin-âeki sakatlıklar; temsilcinin hilesi ve haksız fiili gibi-
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE YÖNTEM
1. Yukarda verilen açıklamalardan da anlaşıldığı üzere, ki¬
tabın konusunu, Devletler Hususi Hukukunda iradeden doğan tem¬
sil sorunları oluşturmaktadır. Bu sebeble, her türü ile kanuni tem¬
sil incelemenin dışında bırakılmıştır.
Konu, Devletler Hususi Hukuku açısından incelend′ğinden iç hukuk kuralları ayrıntılı olarak açıklanmamıştır. îç hukuk kural¬larına temas edilirken, bunların, ele alınan konulara yardımcı olabilecekleri ölçü esas tutulmuştur.
2. TK′da poliçe için öngörülmüş olmakla beraber, açık yolla¬
malar nedeni ile bonoya (TK. m. 690), çeke (TK. m. 730, N. 3)
ve yorum ile kambiyo senetlerine benzeyen senetlere de uygula¬
nacağı savunulan2 özel bir hüküm öngörülmüştür. "Salahiyeti ol¬
maksızın imza" kenar başlığını taşıyan TK. m. 590 aynen şöy¬
ledir : "Temsile selahiyeti olmadığı halde bir şahsm temsilcisi
sıfatıvle poliçeye imzasını koyan kimse, poliçeden dolayı bizzat
2 bkz. Ünal TEKİNALP, Kambiyo Senetlerinde Temsileîlişkin Bazı Sorunlar, Temsil ve Vekâlete ilişkin Sorunlar Sempozyumu (14-16 Haziran 1976), istanbul 1977, 35 ve 36.
mesul olur ve poliçeyi ödediği takdirde temsil olunanın haiz ola¬bileceği haklara sahip olur- Selahiyetini aşan temsilci için dahi hüküm böyledir"- Hüküm dolaylı bir şekilde yetkili temsili, doğ¬rudan doğruya yetkisiz temsili ve yetkiyi aşan temsili düzenle¬mekte ve özellikle sorumluluk açısından kural getirmektedir. Özel olarak ele alınması gereken bu konu incelememizin dışında bı¬rakılmıştır.
3. Ortaya konulan sorunlara Türk hukuku açısından geçerli olan çözümler araştırılmıştır. Bu araştnma sırasında karşılaştır¬malı hukuk yöntemine başvurulmuştur. Bunun sebebi, temsil ko¬nusunda iç hukuk kurallarının doğrudan doğruya kaynağını İs¬viçre′nin oluşturması, Alman hukukunun da bazı farklılıklara rağmen benzer sisteme sahip olmasıdır. Hukukumuzda temsile ait özel devletler hususi hukuku kuralları bulunmadığı için iç hukuk¬ta aynı sisteme bağlı olduğumuz hukuklardaki devletler hususi hukuku doktrin ve jürisprüdansmdan yararlanmak gerekliliği ken¬diliğinden ortaya çıkmaktadır. Bu sebeble, zaman zaman Ameri¬kan ve ingiliz hukuklarına da başvurulmakla birlikte, îsviçre ve Alman hukukları çok daha ağır basmıştır.
II. PLÃN
Konu, Giriş′in dışında iki bölüm halinde incelenmiştir. Bi¬rinci Bölüm temsile ilişkin iç hukuk kurallarına tahsis edilmiştir (§ 1). İkinci Bölüm ise Devletler Hususi Hukuku sorunlarına ay¬rılmıştır (§§ 2-6). Birinci Bölümde, temsile ilişkin iç hukuk so¬runları açıklanırken, temsile uygulanacak hukukun saptanmasında önemli role sahip olan iki ilke üzerinde önemle durulmuştur. Bun¬lardan birincisi, temsil yetkisinin soyut ve bağımsız niteliği, di¬ğeri ise işlem güvenliği ilkesidir (bkz § 1, III).
İkinci Bölümde önce, temsil yetkisine uygulanacak hukukun saptanması araştırması yapılmış, bunun için önerilen çeşitli bağ¬lama sebebleri açıklanıp değerlendirilmiş ve sonuçta "temsil yet¬kisinin etki alanı hukuklunun tercih ediliş sebebleri ortaya konul¬muştur (§2)- Daha sonra bu bağlama kuralının ikametgahta faa-
liyet gösteren temsilcilerle, ikametgah dışında faaliyet gösteren temsilciler karşısındaki durumu belirtilmiş (§ 3), karşılaştırmalı hukukta kabul edilen bağlama sebebleri de ayrıca anlatılmıştır (§4). Bağlama kuralının tesbit edilmesinden sonra konu kuralın kap¬samına giren ve kapsam dışında kalan sorunlar açısından ele alın¬mıştır (§5 ve §6).
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ IX
İÇİNDEKİLER XI
KISALTMALAR .. XV
GİRİŞ
I. Konunun ve Sorunların Ortaya Konulması ;.. 3
II. Konunun Sınırlandırılması ve Yöntem 5
III. Plân 6
Birinci Bölüm
İÇ HUKUK
§ 1. İç Hukukta Temsil Yetkisine İlişkin Kurallar 11
I. Genel Olarak 11
II. Doğrudan Temsil ■ 12
■ 1. Genel Bilgi 12
2. Doğrudan Temsilin Şartları 14
3. Doğrudan Temsilin Hükümleri 15
III. Doğrudan Temsilin Benzer İlişkilerden Farkları 18
1. Yardımcıların Faaliyeti , 18
2. Vekâletsiz İş Görme 19
3. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 19
4. Dolaylı Temsil 20
5. İlgili İçin İşlem Teorisinin Uygulanmadığı İş¬lemler 20
IV. Doğrudan Temsildeki Bazı Temel İlkelerin Uy¬
gulanacak Hukuka Etkisi 21
1. Temsil Yetkisinin Soyut ve Bağımsız Niteliğinin Etkisi 22
2. İşlem Güvenliğinin Etkisi 22
İkinci Bölüm
DEVLETLER HUSUSÃ HUKUKU
Devletler Hususî Hukukunda Temsil Yetkisine Uygula¬
nacak Hukukun Tesbitinde Temel Sorun 27
I. Ağırlık Noktasının Tesbiti 27
1. Ağırlık Noktası Olarak İrade Muhtariyetinin Reddi 27
2. Ağırlık Noktası Olarak "İşlem Güvenliği" 31
II. Önerilen Bağlama Noktaları (Sebepleri) 31
1. Temsil Olunanın Hukuku 31
2. Temel İlişkiye Uygulanan Hukuk 32
3. Esas İlişkiye Uygulanan Hukuk 32
4. Temsil Yetkisinin Verildiği Yer Hukuku 34
5. Temsilcinin İkametgâhı Hukuku 35
6. Temsil Yetkisinin Etki Alam Hukuku 36
Bağlama Kuralı Olarak "Yetkinin Etki Alanı Hukuku"-
nun Tesbiti (Temsil Statüsü) 39
I. İkametgâhında Faaliyet Gösteren Temsilciler ... 41
II. İkametgâhları Dışında Faaliyet Gösteren Tem¬
silciler 43
Karşılaştırmalı Hukukta Temsil Yetkisine Uygulanan
Bağlama Kuralı 47
I. Fransız Hukuku 47
II. İngiliz ve Amerikan Hukuku 48
1. İngiliz Hukuku 48
2. Amerikan Hukuku 49
III. Alman Hukuku 50
IV. İsviçre Hukuku 54
V. Türk Hukuku 56
VI. Milletlerarası Sözleşmeler 58
Bağlama Kuralının Kapsamı 60
I. Bir Hukukî İşlemde Temsilin Mümkün Olup Ol¬
madığı Sorunu 60
II. Temsil Yetkisinin Varlığı, Devamı, Kapsamı, Açık¬
lanması ve Sona Ermesi 62
1. Yetkinin Varlığı ve Kapsamı 63
2. Yetkinin Verilmesi ve Açıklama İlkesi 64
a. Yetkinin Verilmesi 64
b. Açıklama İlkesi 69
3. Temsil Yetkisi Verilirken Meydana Gelen İra¬de Sakatlıkları 71
4. Temsil Yetkisinin Son Bulması 73
III. Temsilcinin Kendi Yerine Başkasını Temsilci Ola¬rak Tayin Etmesi (Alt Temsil Yetkisi) 74
IV. Yetkisiz Temsil 75
1. Yetkisiz Temsilde İcazetin Mümkün Olup Ol¬
madığı Hangi Hukuka Göre Tesbit Edilir? ... 77
a. Esas İlişkiye Uygulanan Hukuk 77
b. Yetkisiz Temsilin Vuku Bulduğu Yer Hukuku 77
c. Temsil Statüsü 78
2. Yetkisiz Temsilin Kapsamı ve Sona Erişinin
Tâbi Olduğu Hukuk 82
3. Yetkinin Aşılmasına Uygulanan Hukuk 82
4. Yetkisiz Temsil Sorunlarında Sorumluluğa Uy¬gulanan Hukuk 84
V. Temsilcinin Kendi Kendisi İle Sözleşme Yapma
Yetkisi 86
VI. İlgili İçin İşlem 89
VII. Aynî Haklara İlişkin Konularda Temsil Yetkisi 90
VIII. Temsil Yetkisinin Sekli 92
1. Genel Kural 95
a. Lex Causae 95
b. Locus Regit Actum 96
2. Lex Causae′nm Zorunlu Uygulanışı - Genel
Kuralın istisnaları 97
S 6. Bağlama Kuralının Kapsamı Dışında Kalan Sorunlar ... 104
1. Temsil Yetkisinde Ehliyete Uygulanan Hukuk ... 104
1. Kişisel Statü 105
2. Kişisel Statünün İstisnası 105
3. İşlem Güvenliği İstisnasına İlişkin Özelliker 108 II. Esas Sözleşme Yapılırken Meydana Gelebilecek
İrade Sakatlıkları 112
III. Temsilcinin Hilesi ve Haksız Fiili 113
IV. Temsil Olunanın Temsilciden Talepleri 117
1. Temel İlişkiden Doğan Talepler 118
2. Vekâletsiz İş Görme′den Doğan Talepler 120
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı