SÖZLÜ VASİYETNAME

Önsöz Elinizde bulunan bu eser İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Programı çerçevesinde yüksek lisans tezi olarak savunulmuş ve Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger, Prof. Dr. Haluk Nami Nomer ve Doç Dr. Emre Gökyayla'nın bulunduğu jüri tarafından oy birliğiyle başarılı bulunmuştur.

Eserin konusunu Türk Hukuku'nda çok fazla incelenmemiş bir alan olan sözlü vasiyetname oluşturmaktadır. Nitekim bu alanda genel eserlerdeki kısa açıklamaların dışında kayda değer iki makale yazılmıştır. Türk Hukuk doktrini­ne bir nebze de olsa katkı sunabilmek niyetiyle bu çalışmaya başlanılmıştır. Bu amaçla üzerinde çalıştığımız tezimizin hukuk dünyasına yararlı olması bizi onurlandıracaktır.

Tez jürisine katılan hocalarıma teşekkür etmeden önce kendilerinden önce­likle özür dilemek istiyorum. Zira savunma esnasında Hocalarım tarafından dile getirilen bir kısım tavsiyeleri yerine getiremedim. Bunun ilk ve en önemli nede­ni Cumhuriyet Savcısı olarak göreve başlamam nedeniyle yoğun bir iş yükü ile mücadele etmenidir. İkinci nedeni ise tezin savunulduğu haliyle yayınlanması­nın ilke olarak benimsenmesidir. Bu vesileyle hocalarımdan tekrar özür dilerim.

Seçtiğim bu konuya destek verip beni yüreklendiren ve tezimizin kemale erme­sinde büyük katkısı bulunan saygıdeğer Danışman Hocam Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger'e teşekkülü bir borç bilirim. Yine tez jürisine katılmayı kabul ederek beni onurlandıran ve buradaki tavsiyeleri ile ufkumu açan saygıdeğer hocalarım Prof. Dr. Haluk Nami Nomer ve Doç Dr. Emre Gökyayla'ya sonsuz teşekkür ederim. Bu süreçte bana maddi-manevi destek olan ve bana her zaman inanan aile­me gönülden teşekkürlerimi sunarım. Yine tezin hazırlanması sürecinde her zaman yanımda olan, benden desteğini esirgemeyen, ona ayırmam gereken va­kitleri bana hibe eden, bu tezde en az benim kadar emeği olan eşim İrem Ömeroğlu Koyuncu'ya sonsuz teşekkür ederim. Çalışmanın hazırlanması esnasında İstanbul ve Ankara'da yaptığımız ça­lışmalar sırasında her zaman bir arada bulunduğum, ortaya çıkan sorunlara en az benim kadar kafa yoran ve zihin açıcı yönlendirmeleri ile tezin tamamlanma­sını kolaylaştıran, fakültede sıra arkadaşım, meslek stajında dönem arkadaşım, hukuka büyük katkıları olacağına inandığım meslektaşım Sayın Hâkim Furkan Olgaç'a da çok teşekkür ederim.

Çalışmanın, Türk Hukuk camiasına faydalı olması dileğiyle...

İzmir/21.01.2014

İçindekiler

Önsöz.............................................................................................................................................. 5

Kısaltma Cetveli............................................................................................................................. 11

Giriş............................................................................................................................................. 13

Birinci Bölüm

ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR

I.  ÖLÜME BAĞLI TASARRUF KAVRAMI VE TÜRLERİ........................................................... 15

A. Genel Olarak Ölüme Bağlı Tasarruf Kavramı................................................................................................... 15

B. Şekli ve Maddi Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar.............................................................................................. 17

1.  Şekli Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar..................................................................................................... 17

a.  Genel Olarak............................................................................................................................. 17

b.  Vasiyetname............................................................................................................................. 18

c.  Miras Sözleşmesi........................................................................................................................ 19

2.  Maddi Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar................................................................................................... 21

II. VASİYETNAME TÜRLERİ...................................................................................................... 22

A. Genel Olarak.................................................................................................................................... 22

B. Ortak Vasiyetname.............................................................................................................................. 22

C.  El Yazılı Vasiyetname........................................................................................................................... 27

D.  Resmi Vasiyetname............................................................................................................................. 28

E.  Sözlü Vasiyetname.............................................................................................................................. 28

İkinci Bölüm SÖZLÜ VASİYETNAME VE GEÇERLİLİK ŞARTLARI

I. SÖZLÜ VASİYETNAMENİN TARİHÇESİ................................................................................ 29

A.  Roma Hukuku'nda Vasiyetname ve Sözlü Vasiyetname........................................................................................ 29

B.  islam Hukuku'nda Vasiyetname ve Sözlü Vasiyetname......................................................................................... 33

II. SÖZLÜ VASİYETNAME KAVRAMI......................................................................................... 36

III.  SÖZLÜ VASİYETNAMENİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI......................................................... 40 A, Sözlü Vasiyetnamenin Maddi Şartları........................................................................................................... 40

1. Ehliyet....................................................................................................................................... 40

a. Ehliyet Şartlan........................................................................................................................... 40

(1) Ayırt Etme Gücü...................................................................................................................... 41

(2) Yaş................................................................................................................................ 43

b. Kısıtlıların Durumu.................................................................................................................. 44

2. Başka Şekilde Vasiyetname Düzenleme imkânının Olmaması........................................................... 45
3. Olağanüstü Bir Halin Bulunması.................................................................................................... 51

a. Genel Olarak.......................................................................................................................... 51

b. Yakın Ölüm Tehlikesi............................................................................................................... 52

c.   Ulaşımın Kesilmesi         58

d. Hastalık................................................................................................................................. 64

e. Savaş................................................................................................................................... 68

f. Diğer Olağanüstü Haller........................................................................................................... 72

B. Sözlü Vasiyetnamenin Şekil Şartları.................................................................................................. 72

1.  Son Arzuların Tanıklara Bildirilmesi................................................................................................ 72

a. Tanıkların Nitelikleri................................................................................................................ 77

b. Tanıklar ile Vasiyet Eden Arasındaki ilişkinin Hukuki Niteliği.......................................................... 81

2. Son Arzuların Tanıklar Tarafından Belgelenmesi.............................................................................. 90

a. Tanıkların Bizzat Yazıp Mahkemeye Tevdi Etmesi....................................................................... 90

b. Tanıkların Doğrudan Mahkemeye Başvurması.......................................................................... 103

c. Hâkim Yerine Kaim Olanlar.................................................................................................... 104

IV.  SÖZLÜ VASİYETNAMENİN MUHTEVASI................................................................................. 110

V.  SÖZLÜ VASİYETNAMENİN GERİ ALINMASI VE YOK OLMASI.................................................... 111

Üçüncü Bölüm

SÖZLÜ VASİYETNAMENİN AÇILMASI, HÜKÜMDEN DÜŞMESİ VE İPTALİ

I.  SÖZLÜ VASİYETNAMENİN AÇILMASI....................................................................................... 115

II.  SÖZLÜ VASİYETNAMENİN KENDİLİĞİNDEN HÜKÜMDEN DÜŞMESİ......................................... 117

A. Genel Olarak............................................................................................................................... 117

B. Sözlü Vasiyetnamenin TMK M. 541 Gereği Hükümden Düşmesi.......................................................... 118

C. Lehine Ölüme Bağlı Tasarrufta Bulunulan Kimsenin Mirastan Yoksun Olması........................................ 120

D. Lehine Ölüme Bağlı Tasarrufta Bulunulan Kimsenin Mirasbırakandan Önce Ölmesi................................. 120

E. Evliliğin Ölüm veya Gaiplik Dışında Bir Nedenle Sona Ermesi............................................................ 121

F. Bozucu Koşulun Gerçekleşmesi veya Geciktirici Koşulun Gerçekleşmemesi........................................ 121

III. SÖZLÜ VASİYETNAMENİN İPTALİ..................................................................................... 122

A. Genel Olarak............................................................................................................................... 122

B.  iptal Sebepleri.......................................................................................................................... 122

1. Ehliyetsizlik.......................................................................................................................... 122
2. irade Sakatlığı...................................................................................................................... 125

a. Genel Olarak........................................................................................................................ 125