Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Sorunlu Bankaların Çözümlenmesi ( Türkiye Deneyimi )
Sorunlu Bankaların Çözümlenmesi ( Türkiye Deneyimi )
Mete BUMİN / Ferhun ATEŞ
Sayfa Sayısı
:
213
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789944341967
12,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Giriş
Son yirmi yıl içerisinde birçok ülke finansal krizlerle karşı karşıya kalmıştır. Finansal krizlerden en çok etkilenen sektörle¬rin başında bankacılık sektörü gelmektedir. Ekonomi içerisindeki çok önemli işlevleri nedeniyle bankacılık sektörünün sorunları, hem tüm finansal sistemi, hem de üretimden, istihdama tüm eko¬nomiyi etkilemektedir. Ülkeler, yaşanan finansal krizler sonucun¬da bankacılık sektörlerinin sorunlarını çözmek için bankaları çok kapsamlı yeniden yapılandırma programlarına tabi tutmuşlardır.
Sorunlu hale gelen bankaların çözümlenme süreçleri için bankacılık sektörünün denetim ve gözetiminden sorumlu oto¬riteler değişik yöntemler uygulamaktadırlar. Uygulanan çözüm yöntemlerinde temel amaçlar, bankacılık sektörüne olan güvenin kaybedilmemesini, dolayısıyla tasarruf sahiplerinin ve banka ala¬caklılarının haklarının azami düzeyde korunmasını sağlamak ve bir bankanın yaşadığı problemlerin sektördeki diğer kurumlara sirayet ederek sistemik bir krize neden olmasını önlemektir.
Türkiye ekonomisinde yaşanan krizler öncesinde bankacılık sektöründe var olan yapısal sorunlar, sektörü iç ve dış şoklara kar¬şı oldukça duyarlı ve kırılgan hale getirmiştir. 1994 yılında Tür¬kiye ekonomisinde yaşanan kriz sonucunda bankacılık sektörü önemli kayınlarla karşı karşıya kalmış ve üç banka tasfiye sürecine almm^ut. Takip eden dönemde 3ıaMo$a rVsva^eRusva kille¬ri ile 1999 yılında yaşanan deprem felaketleri nedeniyle Türkiye ekonomisinde ortaya çıkan ciddi daralma, bankacılık sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir. Bu süreçte, mali bünyeleri bozulan sekiz banka 1997-1999 yıllan arasında Tasarruf Mevduatı Sigor¬ta. Fonuna (TMSF, Fon) devredilmiştir. Bankacılık sektörünün
piyasa risklerine karşı duyarlılığının arttığı bir ortamda yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri, bankacılık sektörünün içinde bulunduğu sorunları daha da ağırlaştırmıştır. Kasım 2000 krizin¬de likidite ve faiz riski nedeniyle ciddi sorunlar yaşayan bankacı¬lık sektörü, Şubat 2001 krizinde de döviz riskinden kaynaklanan kayıplarla karşı karşıya kalmıştır. 2000-2003 yılları arasında on dört bankanın daha yönetim ve denetimleri Fona devredilmiştir.
Türk bankacılık sektörünün sağlıklı bir hale getirilmesi ve yapısal sorunlarının çözümlenmesi amacıyla Mayıs 2001′de açık¬lanan Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı çerçe¬vesinde, Fona devredilen bankalar için çok kapsamlı bir yeniden yapılandırma ve çözümleme programı uygulamaya konulmuştur.
Söz konusu Program kapsamında, öncelikle Fon bankalarının bilançoları küçültülmüş, finansal ve operasyonel yeniden yapılan¬dırma yoluyla bu bankalar çözümlemeye hazır hale getirilmiştir. Fon bankaları yeniden yapılandırmaya tabi tutulduktan sonra ni¬hai çözümleme faaliyetlerine başlanılmıştır. Fon bankalarının sa¬yısı devir, birleşme, satış ve tasfiye yoluyla azaltılmış, bu bankalar¬dan Fona devredilen iştirak ve gayrimenkullerin satışları ve alacak tahsilatları yoluyla bankaların çözümlenmesine çalışılmıştır.
Bu çerçevede, Fona devredilen bankaların yeniden yapılandı¬rılması ve çözümlenmesi faaliyetlerinin incelenmesi, yapılan iş¬lemlerin değerlendirilmesi ve bu deneyimden bankacılık sektörü¬nün bundan sonra karşılaşabileceği sorunların çözümüne yönelik dersler çıkarılması, önümüzdeki dönemde bankacılık sektörünün sağlıklı bir biçimde faaliyetlerini sürdürmesi ve bundan böyle ka¬munun ve dolayısıyla toplumun bu kadar yüksek bir maliyetle ye¬niden karşılaşmaması açısından büyük önem arz etmektedir.
Türk ekonomisinde yaşanan krizler sonrasında sorunlu hale gelen ve yönetim ve denetimleri Fona devredilen bankaların ye-
niden yapılandırılması ve çözümlenmesi faaliyetlerinin incelen¬diği bu kitap dokuz bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde, banka yeniden yapılandırma ve çözümleme kavramlarının teorik çerçevesi anlatıldıktan sonra, ülkelerin ban¬kacılık sektörlerinde uygulanan yeniden yapılandırma ve çözüm¬leme yöntemleri üzerinde durulacaktır.
İkinci bölümde, Türk bankacılık sektöründe son dönemde yaşanan krizler ile sektörün krizlerin yaşandığı dönemlerdeki ya¬pısal sorunları incelenmeye çalışılacaktır.
Kitabın üçüncü bölümünde ise, bankaların yeniden yapılan¬dırılması ve çözümlenmesi faaliyetlerini yürüten kurum olan Ta¬sarruf Mevduatı Sigorta Fonu′nun kurulması ve gelişimi ile son dönemde bağımsız kurum olarak örgütlenmesine ilişkin bilgilere yer verilecektir.
Dördüncü bölümde, Fona devredilen bankalara ilişkin kısa bil¬giler sunulduktan sonra, söz konusu bankalarda gözlemlenen ortak özellikler ile devir sonrasındaki genel görünümleri anlatılacaktır.
Fona devredilen bankaların öncelikle yeniden yapılandırıl¬ması ve daha sonra çözümlenmesine ilişkin gerçekleştirilen iş¬lemler kitabın beşinci ve altıncı bölümlerinde detaylı olarak in¬celenecektir.
Fon bankalarının yeniden yapılandırılması kapsamında, ban¬kaların devrinden sonra yapılan ilk işlemler, banka bilançoları¬nın yeniden yapılandırılarak küçültülmesi ve Fon bankalarının operasyonel ve finansal olarak yeniden yapılandırılmasına ilişkin bilgiler beşinci bölümde sunulacaktır.
Fon bankalarının devir, birleşme ve tasfiyeye tabi tutulmaları ve bir kısmının satılması ile bankaların iştiraklerinin ve gayri-menkullerinin satışı ve alacak tahsilatına yönelik yapılan çözüm¬leme faaliyetleri ise altıncı bölümde anlatılacaktır.
Yedinci bölümde, Fon bankalarının yeniden yapılandırılma¬sında ve çözümlenmesinde karşılaşılan sorunlar kriz dönemleri¬nin olumsuz makroekonomik koşulları ile sektöre ilişkin sorun¬lar, hukuk sistemindeki sorunlar ve kurumsal yapıdaki eksiklikler başlıkları altında özetlenecektir.
Fon bankalarının yeniden yapılandırılması ve çözümlenmesi faaliyetleri için kullanılan kaynaklar ile söz konusu faaliyetlerden elde edilen gelirlerin karşılaştırılmasıyla hesaplanacak Fon ban¬kalarının çözümlenmesinin maliyetine sekizinci bölümde yer verilecektir.
Kitabın dokuzuncu ve son bölümünde ise, Türk bankacılık sektöründe gerçekleştirilen çözümleme faaliyetlerinin daha iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi amacıyla Türkiye ile benzer şe¬kilde bankacılık sektörlerinde kriz yaşayan on ülkenin banka çö¬zümleme deneyimleri anlatılacaktır.
Sorunlu bankaların yeniden yapılandırılması ve çözümlen¬mesine ilişkin teorik çerçevenin incelendiği birinci bölüm ile ülke örneklerinin anlatıldığı dokuzuncu bölüm dışında, kitabın tama¬mında çözümleme sürecini yürüten kurumların yayınlarında yer alan kamuoyu ile paylaşılmış halka açık bilgiler kullanılmıştır.
Fona devredilen bankaların yeniden yapılandırılması ve çö¬zümlenmesi faaliyetleri; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu′nca (BDDK) yayımlanan "Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporları", Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu′nca yayımlanan "Yıllık Raporlar", "Üç Aylık Rapor¬lar" ve "Aylık Mali Tablolar" ile iki Kurumun internet sayfalarında yer alan basın açıklamaları ve diğer bilgiler esas alınarak anlatıl¬mıştır.
Önsöz
Türk bankacılık sektöründe faaliyette bulunan birçok banka ekonomi¬de yaşanan krizler ve hakim ortakların banka kaynaklarını kendi lehlerine kullanmaları nedeniyle sorunlu hale gelmiş ve bu bankaların yönetim ve denetimleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu′na devredilmiştir. 1994 yılında yaşanan kriz sonrasında üç bankanın tasfiyesine karar verilmiş, krizlerin etkisiyle mali bünyeleri bozulan yirmi iki bankanın yönetim ve denetimleri 1997-2003 yılları arasında Fona devredilmiştir.
Bankacılık sektörünün sağlıklı hale getirilmesi ve sorunlarının kalıcı olarak çözümlenmesi amacıyla Mayıs 2001 tarihinde açıklanan Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı çerçevesinde, Fona devredilen so¬runlu bankalar için çok kapsamlı bir yeniden yapılandırma ve çözümleme programı uygulamaya konulmuştur. Söz konusu Program kapsamında, Fon bankaları öncelikle fınansal ve operasyonel olarak yeniden yapılandırılmış, sonrasında ise devir, birleşme, satış ve tasfiye işlemlerine tabi′tutulmuşlar¬dır. Fon tarafından bu bankalardan devralman iştirak ve gayrimenkullerin satışları ile alacak tahsilatları ve satışları yoluyla Fon bankalarının çözüm¬lenmesine çalışılmıştır.
Fona devredilen bankaların yeniden yapılandırılması ve çözümlenmesi için Fon kaynaklarının yanı sıra önemli oranda kamu kaynağı da kullanıl¬mıştır. Bu nedenle, Fon bankalarının yeniden yapılandırılması ve çözüm¬lenmesi faaliyetlerinin incelenmesi ve bu deneyimden bankacılık sektörü¬nün bundan sonra karşılaşabileceği sorunların çözümüne yönelik dersler çıkarılması, kamunun bu kadar yüksek bir maliyetle yeniden karşılaşmama¬sı açısından büyük önem arz etmektedir.
Türk ekonomisinde yaşanan krizler sonrasında sorunlu hale gelen ve yönetim ve denetimleri Fona devredilen bankaların yeniden yapılandırıl¬ması ve çözümlenmesi faaliyetlerinin incelendiği bu kitapta, öncelikle yeni¬den yapılandırma ve çözümlemeye ilişkin teorik çerçeve çizilmiş, Fon ban-
kalan için gerçekleştirilen yeniden yapılandırma ve çözümleme faaliyetleri detaylı olarak anlatıldıktan sonra, bankaların çözümlenmesinin maliyeti hesaplanmaya çalışılmıştır. Türk bankacılık sektöründe gerçekleştirilen çö¬zümleme faaliyetlerinin daha iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi amacıyla Türkiye ile benzer şekilde bankacılık sektörlerinde kriz yaşayan on ülkenin banka çözümleme deneyimlerine kitabın son bölümünde yer verilmiştir.
Kitabın, Türk bankacılık sektöründe sorunlu hale gelerek yönetim ve denetimleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu′na devredilen bankaların yeni¬den yapılandırılması ve çözümlenmesi hakkında bilgi edinmek isteyen tüm okuyuculara faydalı olmasını diliyoruz.
Dr. Mete BUMİN
Ferhun ATEŞ
Ankara, Nisan 2008
İçindekiler
ÖNSÖZ ıx
TABLOLAR LİSTESİ xv
KISALTMALAR LİSTESİ XVÜ
GİRİŞ ,
BİRİNCİ BOLÜM
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE ÇÖZÜMLEME VE YENİDEN YAPILANDIRMA
1.1. Çözümleme ve Yeniden Yapılandırma Kavramları 7
1.2. Bankacılık Sektöründe Uygulanan Çözümleme Yöntemleri 8
1.2.1. Bankaların Faaliyetlerine Devam Ederken Çözümlenmeleri 10
1.2.1.1. Açık Banka Destek İşlemi 10
1.2.1.2. Bankaya Tolerans Gösterilmesi 11
1.2.1.3. Gözetim Altında Yeniden Yapılandırma 14
1.2.1.4. Geçiş Bankası 15
1.2.1.5. İyi Banka-Kötü Banka 17
1.2.2. Bankaların Faaliyetlerine Son Verilerek Çözümlenmeleri 20
1.2.2.1. Birleşme ve Devralmalar 21
1.2.2.2. Satın Alma ve Edinme İşlemleri 23
1.2.2.3. Sigortalı Mevduatın Ödenmesi ve Bankanın Tasfiye Edilmesi 25
1.3. Varlık Çözümlemesi ve Varlık Yönetim Şirketleri 27
1.4. Çözümleme Yöntemlerinin Değerlendirilmesi 32
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK BANKACİLİK SEKTÖRÜNDE KRİZLER
2.1. Bankacılık Sektöründe Yaşanan Krizler 35
2.2. Bankacılık Sektörünün Krizler Öncesi Yapısal Sorunları 44
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TASARRUF MEVDUATİ SİGORTA FONU
3.1. Fonun Kuruluşu ve Gelişimi 51
3.2. Fonun Bağımsız Kurum Olarak Örgütlenmesi 54
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TASARRUF MEVDUATİ SÃGORTA FONU′NA DEVREDİLEN BANKALAR
4.1. Faaliyetlerine Fon Yönetimi Altında Devam Etmiş Bankalar 61
4.1.1. 3182 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Fona Devredilen Bankalar 61
4.1.2. 4389 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Fona Devredilen Bankalar 62
4.2. Faaliyet İzinleri Kaldırılan ve Tasfiyesi Fon Tarafından Yürütülen
Bankalar 68
4.2.1. 3182 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Faaliyet İzni
Kaldırılan Bankalar 68
4.2.2.4389 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Faaliyet İzni
Kaldırılan Bankalar 68
4.3. Fona Devredilen Bankaların Ortak Özellikleri 69
4.4. Fon Bankalarının Devir Sonrası Görünümü 75
BEŞİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ YENİDEN YAPILANDIRILMASI
5.1. Devirden Sonra Yapılan İlk İşlemler 81
5.2. Bilançoların Yeniden Yapılandırılması 82
5.2.1. Mevduat ve Yabancı Para Yükümlülüklerinin Devri 83
5.2.2. Kısa Vadeli Yükümlülüklerin Kapatılması 84
5.2.3. Açık Pozisyonların Azaltılması 85
5.2.4. Tahsili Gecikmiş Alacakların Fona Devredilmesi 85
5.2.5. İştiraklerin Fona Devredilmesi 88
5.2.6. Gayrimenkullerin Fona Devredilmesi 89
5.3. Operasyonel Yeniden Yapılandırma 90
5.4. Finansal Yeniden Yapılandırma 92
ALTİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ ÇÖZÜMLENMESİ
6.1. Devir ve Birleşmeler 99
6.2. Tasfiye İşlemleri 101
6.3. Banka Satışları 103
6.4. Şube Satışları 105
6.5. Alacak Tahsilatları 106
6.5.1. Protokol İmzalanan Hakim Ortaklar 110
6.5.2. Protokol İmzalanmayan Hakim Ortaklar 119
6.5.3. Alacak Tahsilatlarının Gelişimi 127
6.6. İştirak Satışları 128
6.7. Gayrimenkul Satışları 129
YEDİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ ÇÖZÜMLENMESİNDE KARŞİLAŞİLAN SORUNLAR
7.1. Makroekonomik Sorunlar „ 131
7.2. Sektöre İlişkin Sorunlar 133
7.3. Hukuki Sorunlar 134
7.4. Kurumsal Sorunlar 136
SEKİZİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ ÇÖZÜMLENMESİNİN MALİYETİ
8.1. Çözümleme Faaliyetleri İçin Kullanılan Kaynaklar 141
8.2. Çözümleme Faaliyetlerinden Elde Edilen Gelirler 148
8.3. Çözümleme Faaliyetlerinin Maliyeti 152
DOKUZUNCU BÖLÜM
SORUNLU BANKALARIN ÇÖZÜMLENMESİNDE ÜLKE ÖRNEKLERİ
9.1. Güney Kore 155
9.2. Malezya 159
9.3. Tayland 162
9.4. Endonezya 165
9.5. Arjantin 169
9.6. Brezilya 173
9.7. Meksika 178
9.8. Norveç 184
9.9. İsveç 187
9.10. Japonya 193
EKLER
1. Fona Devredilen Bankalara İlişkin Özet Bilgiler 197
2. Bankaların Fona Devredilmesine İlişkin Yasal Dayanaklar 200
KAYNAKÇA 207
Tablolar Listesi
Tablo 1: Fona Devredilen Bankalar (1994-2003) 60
Tablo 2: Fona Devredilen Bankaların Hakim Grupları 71
Tablo 3: Fon Bankalarının Devir Zararları ve
Hakim Ortakların Kullandıkları Kaynaklar 76
Tablo 4: Fon Bankalarının Toplam Yükümlülükleri 79
Tablo 5: Fon Bankalarının Devir Tarihleri İtibarıyla Mevduatları 80
Tablo 6: Bankaların Mevduat İhaleleri ve
Yabancı Para Yükümlülük Devirleri 84
Tablo 7: Bankaların Kısa Vadeli
Yükümlülüklerinin Kapatılması 84
Tablo 8: Fon Bankalarının Açık
Pozisyonlarının Gelişimi 85
Tablo 9: Fon Tarafından Devir ve
Temlik Alınan Alacaklar (Aralık 2006) 86
Tablo 10: Fon Tarafından Devir ve Temlik Alınan
Alacakların Banka Bazında Dağılımı
(Aralık 2004) 87
Tablo 11: Fona Devredilen İştirakler (Aralık 2006) 89
Tablo 12: Fona Devredilen Gayrimenkuller (Aralık 2006) 90
Tablo 13: Fon Bankalarının Şube ve Personel Sayıları 91
Tablo 14: Fon Bankalarına Aktarılan Kaynaklar 93
Tablo 15: Fon Bankalarına Aktarılan
Kaynakların Kullanım Alanları 94
Tablo 16: Fon Bankalarına Aktarılan
Kaynakların Banka Bazında Dağılımı 96
Tablo 17: Fon Bankalarının Satışları 105
Tablo 18: Fon Bankalarının Satılan Şubeleri 106
Tablo 19: Protokol İmzalanan Hakim Ortaklar 119
Tablo 20: Fonun Diğer Kurum ve
Kuruluşlara Yaptığı Ödemeler (31.12.2006) 125
Tablo 21: Protokol İmzalanmayan Hakim Ortaklar 126
Tablo 22: Fonun Alacak Tahsilatının
Yıllar İtibarıyla Gelişimi 127
Tablo 23: Fonun Hazine′den Kullandığı Kaynaklar 143
Tablo 24: Fonun Hazineye Yaptığı Geri Ödemeler 144
Tablo 25: Fonun Hazine′ye Olan Borcunun
Anapara ve Faiz Tutarı 145
Tablo 26: Fonun Çözümleme Faaliyet Gelirleri
(Kümülatif Tutarlar) 149
Tablo 27: Fonun Çözümleme
Faaliyet Gelirlerinin Gelişimi 150
Tablo 28: Fonun Banka Çözümleme
Faaliyetlerinden Beklenen Gelirler 151
Tablo 29: Fonun Bankalarının Çözümlenmesinin
Maliyeti (Milyar USD) 154
Son yirmi yıl içerisinde birçok ülke finansal krizlerle karşı karşıya kalmıştır. Finansal krizlerden en çok etkilenen sektörle¬rin başında bankacılık sektörü gelmektedir. Ekonomi içerisindeki çok önemli işlevleri nedeniyle bankacılık sektörünün sorunları, hem tüm finansal sistemi, hem de üretimden, istihdama tüm eko¬nomiyi etkilemektedir. Ülkeler, yaşanan finansal krizler sonucun¬da bankacılık sektörlerinin sorunlarını çözmek için bankaları çok kapsamlı yeniden yapılandırma programlarına tabi tutmuşlardır.
Sorunlu hale gelen bankaların çözümlenme süreçleri için bankacılık sektörünün denetim ve gözetiminden sorumlu oto¬riteler değişik yöntemler uygulamaktadırlar. Uygulanan çözüm yöntemlerinde temel amaçlar, bankacılık sektörüne olan güvenin kaybedilmemesini, dolayısıyla tasarruf sahiplerinin ve banka ala¬caklılarının haklarının azami düzeyde korunmasını sağlamak ve bir bankanın yaşadığı problemlerin sektördeki diğer kurumlara sirayet ederek sistemik bir krize neden olmasını önlemektir.
Türkiye ekonomisinde yaşanan krizler öncesinde bankacılık sektöründe var olan yapısal sorunlar, sektörü iç ve dış şoklara kar¬şı oldukça duyarlı ve kırılgan hale getirmiştir. 1994 yılında Tür¬kiye ekonomisinde yaşanan kriz sonucunda bankacılık sektörü önemli kayınlarla karşı karşıya kalmış ve üç banka tasfiye sürecine almm^ut. Takip eden dönemde 3ıaMo$a rVsva^eRusva kille¬ri ile 1999 yılında yaşanan deprem felaketleri nedeniyle Türkiye ekonomisinde ortaya çıkan ciddi daralma, bankacılık sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir. Bu süreçte, mali bünyeleri bozulan sekiz banka 1997-1999 yıllan arasında Tasarruf Mevduatı Sigor¬ta. Fonuna (TMSF, Fon) devredilmiştir. Bankacılık sektörünün
piyasa risklerine karşı duyarlılığının arttığı bir ortamda yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri, bankacılık sektörünün içinde bulunduğu sorunları daha da ağırlaştırmıştır. Kasım 2000 krizin¬de likidite ve faiz riski nedeniyle ciddi sorunlar yaşayan bankacı¬lık sektörü, Şubat 2001 krizinde de döviz riskinden kaynaklanan kayıplarla karşı karşıya kalmıştır. 2000-2003 yılları arasında on dört bankanın daha yönetim ve denetimleri Fona devredilmiştir.
Türk bankacılık sektörünün sağlıklı bir hale getirilmesi ve yapısal sorunlarının çözümlenmesi amacıyla Mayıs 2001′de açık¬lanan Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı çerçe¬vesinde, Fona devredilen bankalar için çok kapsamlı bir yeniden yapılandırma ve çözümleme programı uygulamaya konulmuştur.
Söz konusu Program kapsamında, öncelikle Fon bankalarının bilançoları küçültülmüş, finansal ve operasyonel yeniden yapılan¬dırma yoluyla bu bankalar çözümlemeye hazır hale getirilmiştir. Fon bankaları yeniden yapılandırmaya tabi tutulduktan sonra ni¬hai çözümleme faaliyetlerine başlanılmıştır. Fon bankalarının sa¬yısı devir, birleşme, satış ve tasfiye yoluyla azaltılmış, bu bankalar¬dan Fona devredilen iştirak ve gayrimenkullerin satışları ve alacak tahsilatları yoluyla bankaların çözümlenmesine çalışılmıştır.
Bu çerçevede, Fona devredilen bankaların yeniden yapılandı¬rılması ve çözümlenmesi faaliyetlerinin incelenmesi, yapılan iş¬lemlerin değerlendirilmesi ve bu deneyimden bankacılık sektörü¬nün bundan sonra karşılaşabileceği sorunların çözümüne yönelik dersler çıkarılması, önümüzdeki dönemde bankacılık sektörünün sağlıklı bir biçimde faaliyetlerini sürdürmesi ve bundan böyle ka¬munun ve dolayısıyla toplumun bu kadar yüksek bir maliyetle ye¬niden karşılaşmaması açısından büyük önem arz etmektedir.
Türk ekonomisinde yaşanan krizler sonrasında sorunlu hale gelen ve yönetim ve denetimleri Fona devredilen bankaların ye-
niden yapılandırılması ve çözümlenmesi faaliyetlerinin incelen¬diği bu kitap dokuz bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde, banka yeniden yapılandırma ve çözümleme kavramlarının teorik çerçevesi anlatıldıktan sonra, ülkelerin ban¬kacılık sektörlerinde uygulanan yeniden yapılandırma ve çözüm¬leme yöntemleri üzerinde durulacaktır.
İkinci bölümde, Türk bankacılık sektöründe son dönemde yaşanan krizler ile sektörün krizlerin yaşandığı dönemlerdeki ya¬pısal sorunları incelenmeye çalışılacaktır.
Kitabın üçüncü bölümünde ise, bankaların yeniden yapılan¬dırılması ve çözümlenmesi faaliyetlerini yürüten kurum olan Ta¬sarruf Mevduatı Sigorta Fonu′nun kurulması ve gelişimi ile son dönemde bağımsız kurum olarak örgütlenmesine ilişkin bilgilere yer verilecektir.
Dördüncü bölümde, Fona devredilen bankalara ilişkin kısa bil¬giler sunulduktan sonra, söz konusu bankalarda gözlemlenen ortak özellikler ile devir sonrasındaki genel görünümleri anlatılacaktır.
Fona devredilen bankaların öncelikle yeniden yapılandırıl¬ması ve daha sonra çözümlenmesine ilişkin gerçekleştirilen iş¬lemler kitabın beşinci ve altıncı bölümlerinde detaylı olarak in¬celenecektir.
Fon bankalarının yeniden yapılandırılması kapsamında, ban¬kaların devrinden sonra yapılan ilk işlemler, banka bilançoları¬nın yeniden yapılandırılarak küçültülmesi ve Fon bankalarının operasyonel ve finansal olarak yeniden yapılandırılmasına ilişkin bilgiler beşinci bölümde sunulacaktır.
Fon bankalarının devir, birleşme ve tasfiyeye tabi tutulmaları ve bir kısmının satılması ile bankaların iştiraklerinin ve gayri-menkullerinin satışı ve alacak tahsilatına yönelik yapılan çözüm¬leme faaliyetleri ise altıncı bölümde anlatılacaktır.
Yedinci bölümde, Fon bankalarının yeniden yapılandırılma¬sında ve çözümlenmesinde karşılaşılan sorunlar kriz dönemleri¬nin olumsuz makroekonomik koşulları ile sektöre ilişkin sorun¬lar, hukuk sistemindeki sorunlar ve kurumsal yapıdaki eksiklikler başlıkları altında özetlenecektir.
Fon bankalarının yeniden yapılandırılması ve çözümlenmesi faaliyetleri için kullanılan kaynaklar ile söz konusu faaliyetlerden elde edilen gelirlerin karşılaştırılmasıyla hesaplanacak Fon ban¬kalarının çözümlenmesinin maliyetine sekizinci bölümde yer verilecektir.
Kitabın dokuzuncu ve son bölümünde ise, Türk bankacılık sektöründe gerçekleştirilen çözümleme faaliyetlerinin daha iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi amacıyla Türkiye ile benzer şe¬kilde bankacılık sektörlerinde kriz yaşayan on ülkenin banka çö¬zümleme deneyimleri anlatılacaktır.
Sorunlu bankaların yeniden yapılandırılması ve çözümlen¬mesine ilişkin teorik çerçevenin incelendiği birinci bölüm ile ülke örneklerinin anlatıldığı dokuzuncu bölüm dışında, kitabın tama¬mında çözümleme sürecini yürüten kurumların yayınlarında yer alan kamuoyu ile paylaşılmış halka açık bilgiler kullanılmıştır.
Fona devredilen bankaların yeniden yapılandırılması ve çö¬zümlenmesi faaliyetleri; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu′nca (BDDK) yayımlanan "Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporları", Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu′nca yayımlanan "Yıllık Raporlar", "Üç Aylık Rapor¬lar" ve "Aylık Mali Tablolar" ile iki Kurumun internet sayfalarında yer alan basın açıklamaları ve diğer bilgiler esas alınarak anlatıl¬mıştır.
Önsöz
Türk bankacılık sektöründe faaliyette bulunan birçok banka ekonomi¬de yaşanan krizler ve hakim ortakların banka kaynaklarını kendi lehlerine kullanmaları nedeniyle sorunlu hale gelmiş ve bu bankaların yönetim ve denetimleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu′na devredilmiştir. 1994 yılında yaşanan kriz sonrasında üç bankanın tasfiyesine karar verilmiş, krizlerin etkisiyle mali bünyeleri bozulan yirmi iki bankanın yönetim ve denetimleri 1997-2003 yılları arasında Fona devredilmiştir.
Bankacılık sektörünün sağlıklı hale getirilmesi ve sorunlarının kalıcı olarak çözümlenmesi amacıyla Mayıs 2001 tarihinde açıklanan Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı çerçevesinde, Fona devredilen so¬runlu bankalar için çok kapsamlı bir yeniden yapılandırma ve çözümleme programı uygulamaya konulmuştur. Söz konusu Program kapsamında, Fon bankaları öncelikle fınansal ve operasyonel olarak yeniden yapılandırılmış, sonrasında ise devir, birleşme, satış ve tasfiye işlemlerine tabi′tutulmuşlar¬dır. Fon tarafından bu bankalardan devralman iştirak ve gayrimenkullerin satışları ile alacak tahsilatları ve satışları yoluyla Fon bankalarının çözüm¬lenmesine çalışılmıştır.
Fona devredilen bankaların yeniden yapılandırılması ve çözümlenmesi için Fon kaynaklarının yanı sıra önemli oranda kamu kaynağı da kullanıl¬mıştır. Bu nedenle, Fon bankalarının yeniden yapılandırılması ve çözüm¬lenmesi faaliyetlerinin incelenmesi ve bu deneyimden bankacılık sektörü¬nün bundan sonra karşılaşabileceği sorunların çözümüne yönelik dersler çıkarılması, kamunun bu kadar yüksek bir maliyetle yeniden karşılaşmama¬sı açısından büyük önem arz etmektedir.
Türk ekonomisinde yaşanan krizler sonrasında sorunlu hale gelen ve yönetim ve denetimleri Fona devredilen bankaların yeniden yapılandırıl¬ması ve çözümlenmesi faaliyetlerinin incelendiği bu kitapta, öncelikle yeni¬den yapılandırma ve çözümlemeye ilişkin teorik çerçeve çizilmiş, Fon ban-
kalan için gerçekleştirilen yeniden yapılandırma ve çözümleme faaliyetleri detaylı olarak anlatıldıktan sonra, bankaların çözümlenmesinin maliyeti hesaplanmaya çalışılmıştır. Türk bankacılık sektöründe gerçekleştirilen çö¬zümleme faaliyetlerinin daha iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi amacıyla Türkiye ile benzer şekilde bankacılık sektörlerinde kriz yaşayan on ülkenin banka çözümleme deneyimlerine kitabın son bölümünde yer verilmiştir.
Kitabın, Türk bankacılık sektöründe sorunlu hale gelerek yönetim ve denetimleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu′na devredilen bankaların yeni¬den yapılandırılması ve çözümlenmesi hakkında bilgi edinmek isteyen tüm okuyuculara faydalı olmasını diliyoruz.
Dr. Mete BUMİN
Ferhun ATEŞ
Ankara, Nisan 2008
İçindekiler
ÖNSÖZ ıx
TABLOLAR LİSTESİ xv
KISALTMALAR LİSTESİ XVÜ
GİRİŞ ,
BİRİNCİ BOLÜM
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE ÇÖZÜMLEME VE YENİDEN YAPILANDIRMA
1.1. Çözümleme ve Yeniden Yapılandırma Kavramları 7
1.2. Bankacılık Sektöründe Uygulanan Çözümleme Yöntemleri 8
1.2.1. Bankaların Faaliyetlerine Devam Ederken Çözümlenmeleri 10
1.2.1.1. Açık Banka Destek İşlemi 10
1.2.1.2. Bankaya Tolerans Gösterilmesi 11
1.2.1.3. Gözetim Altında Yeniden Yapılandırma 14
1.2.1.4. Geçiş Bankası 15
1.2.1.5. İyi Banka-Kötü Banka 17
1.2.2. Bankaların Faaliyetlerine Son Verilerek Çözümlenmeleri 20
1.2.2.1. Birleşme ve Devralmalar 21
1.2.2.2. Satın Alma ve Edinme İşlemleri 23
1.2.2.3. Sigortalı Mevduatın Ödenmesi ve Bankanın Tasfiye Edilmesi 25
1.3. Varlık Çözümlemesi ve Varlık Yönetim Şirketleri 27
1.4. Çözümleme Yöntemlerinin Değerlendirilmesi 32
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK BANKACİLİK SEKTÖRÜNDE KRİZLER
2.1. Bankacılık Sektöründe Yaşanan Krizler 35
2.2. Bankacılık Sektörünün Krizler Öncesi Yapısal Sorunları 44
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TASARRUF MEVDUATİ SİGORTA FONU
3.1. Fonun Kuruluşu ve Gelişimi 51
3.2. Fonun Bağımsız Kurum Olarak Örgütlenmesi 54
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TASARRUF MEVDUATİ SÃGORTA FONU′NA DEVREDİLEN BANKALAR
4.1. Faaliyetlerine Fon Yönetimi Altında Devam Etmiş Bankalar 61
4.1.1. 3182 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Fona Devredilen Bankalar 61
4.1.2. 4389 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Fona Devredilen Bankalar 62
4.2. Faaliyet İzinleri Kaldırılan ve Tasfiyesi Fon Tarafından Yürütülen
Bankalar 68
4.2.1. 3182 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Faaliyet İzni
Kaldırılan Bankalar 68
4.2.2.4389 Sayılı Bankalar Kanunu Uyarınca Faaliyet İzni
Kaldırılan Bankalar 68
4.3. Fona Devredilen Bankaların Ortak Özellikleri 69
4.4. Fon Bankalarının Devir Sonrası Görünümü 75
BEŞİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ YENİDEN YAPILANDIRILMASI
5.1. Devirden Sonra Yapılan İlk İşlemler 81
5.2. Bilançoların Yeniden Yapılandırılması 82
5.2.1. Mevduat ve Yabancı Para Yükümlülüklerinin Devri 83
5.2.2. Kısa Vadeli Yükümlülüklerin Kapatılması 84
5.2.3. Açık Pozisyonların Azaltılması 85
5.2.4. Tahsili Gecikmiş Alacakların Fona Devredilmesi 85
5.2.5. İştiraklerin Fona Devredilmesi 88
5.2.6. Gayrimenkullerin Fona Devredilmesi 89
5.3. Operasyonel Yeniden Yapılandırma 90
5.4. Finansal Yeniden Yapılandırma 92
ALTİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ ÇÖZÜMLENMESİ
6.1. Devir ve Birleşmeler 99
6.2. Tasfiye İşlemleri 101
6.3. Banka Satışları 103
6.4. Şube Satışları 105
6.5. Alacak Tahsilatları 106
6.5.1. Protokol İmzalanan Hakim Ortaklar 110
6.5.2. Protokol İmzalanmayan Hakim Ortaklar 119
6.5.3. Alacak Tahsilatlarının Gelişimi 127
6.6. İştirak Satışları 128
6.7. Gayrimenkul Satışları 129
YEDİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ ÇÖZÜMLENMESİNDE KARŞİLAŞİLAN SORUNLAR
7.1. Makroekonomik Sorunlar „ 131
7.2. Sektöre İlişkin Sorunlar 133
7.3. Hukuki Sorunlar 134
7.4. Kurumsal Sorunlar 136
SEKİZİNCİ BÖLÜM
FON BANKALARININ ÇÖZÜMLENMESİNİN MALİYETİ
8.1. Çözümleme Faaliyetleri İçin Kullanılan Kaynaklar 141
8.2. Çözümleme Faaliyetlerinden Elde Edilen Gelirler 148
8.3. Çözümleme Faaliyetlerinin Maliyeti 152
DOKUZUNCU BÖLÜM
SORUNLU BANKALARIN ÇÖZÜMLENMESİNDE ÜLKE ÖRNEKLERİ
9.1. Güney Kore 155
9.2. Malezya 159
9.3. Tayland 162
9.4. Endonezya 165
9.5. Arjantin 169
9.6. Brezilya 173
9.7. Meksika 178
9.8. Norveç 184
9.9. İsveç 187
9.10. Japonya 193
EKLER
1. Fona Devredilen Bankalara İlişkin Özet Bilgiler 197
2. Bankaların Fona Devredilmesine İlişkin Yasal Dayanaklar 200
KAYNAKÇA 207
Tablolar Listesi
Tablo 1: Fona Devredilen Bankalar (1994-2003) 60
Tablo 2: Fona Devredilen Bankaların Hakim Grupları 71
Tablo 3: Fon Bankalarının Devir Zararları ve
Hakim Ortakların Kullandıkları Kaynaklar 76
Tablo 4: Fon Bankalarının Toplam Yükümlülükleri 79
Tablo 5: Fon Bankalarının Devir Tarihleri İtibarıyla Mevduatları 80
Tablo 6: Bankaların Mevduat İhaleleri ve
Yabancı Para Yükümlülük Devirleri 84
Tablo 7: Bankaların Kısa Vadeli
Yükümlülüklerinin Kapatılması 84
Tablo 8: Fon Bankalarının Açık
Pozisyonlarının Gelişimi 85
Tablo 9: Fon Tarafından Devir ve
Temlik Alınan Alacaklar (Aralık 2006) 86
Tablo 10: Fon Tarafından Devir ve Temlik Alınan
Alacakların Banka Bazında Dağılımı
(Aralık 2004) 87
Tablo 11: Fona Devredilen İştirakler (Aralık 2006) 89
Tablo 12: Fona Devredilen Gayrimenkuller (Aralık 2006) 90
Tablo 13: Fon Bankalarının Şube ve Personel Sayıları 91
Tablo 14: Fon Bankalarına Aktarılan Kaynaklar 93
Tablo 15: Fon Bankalarına Aktarılan
Kaynakların Kullanım Alanları 94
Tablo 16: Fon Bankalarına Aktarılan
Kaynakların Banka Bazında Dağılımı 96
Tablo 17: Fon Bankalarının Satışları 105
Tablo 18: Fon Bankalarının Satılan Şubeleri 106
Tablo 19: Protokol İmzalanan Hakim Ortaklar 119
Tablo 20: Fonun Diğer Kurum ve
Kuruluşlara Yaptığı Ödemeler (31.12.2006) 125
Tablo 21: Protokol İmzalanmayan Hakim Ortaklar 126
Tablo 22: Fonun Alacak Tahsilatının
Yıllar İtibarıyla Gelişimi 127
Tablo 23: Fonun Hazine′den Kullandığı Kaynaklar 143
Tablo 24: Fonun Hazineye Yaptığı Geri Ödemeler 144
Tablo 25: Fonun Hazine′ye Olan Borcunun
Anapara ve Faiz Tutarı 145
Tablo 26: Fonun Çözümleme Faaliyet Gelirleri
(Kümülatif Tutarlar) 149
Tablo 27: Fonun Çözümleme
Faaliyet Gelirlerinin Gelişimi 150
Tablo 28: Fonun Banka Çözümleme
Faaliyetlerinden Beklenen Gelirler 151
Tablo 29: Fonun Bankalarının Çözümlenmesinin
Maliyeti (Milyar USD) 154
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı