Sorularla Dahilde İşleme Rejimi
Sorularla Dahilde İşleme Rejimi
Ali DÖLEK
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
ÖNSÖZ Türkiye'nin Gümrük Birliği süreci ile birlikte uygulama alanı bulan Dahilde İşleme Rejimi, bir tür ihracat teşvik modeli olarak firmalarımız tarafından yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Ucuz hammadde tedariğine yönelik bir teşvik uygulaması olarak karşımıza çıkan Dahilde İşleme Rejimi, Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) ve gümrük idarelerinden alınan Dahilde İşleme İzni (Dİİ) olmak üzere iki alt sistem çerçevesinde yürütülmektedir.
Biz de bu mütevazı çalışmada, gerek Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) gerekse Dahilde İşleme İzni (Dİİ) uygulamasına yönelik olarak bugüne kadar seminerlerimizde tarafımıza intikal eden sorular çerçevesinde konuyu ele alıp incelemeyi amaçlıyoruz. Rejimin işleyişini akademik bir üslupla anlatmak yerine, daha anlaşılır olabileceğini düşünerek, soru-cevap formatında okurlara aktarmaya çalıştık.
Çalışmanın bu alana ilgi duyan ve dahilde işleme rejimini aktif olarak kullanan veya kullanmak isteyen firmalarımızın zihinlerindeki sorulara yanıt olabileceğini ümit eder, çalışmada emeği geçen herkese teşekkürlerimi iletirim.
Ali DÖLEK
DTR Danışmanlık
Dış Ticaret Eğitmeni
Doğuş Üniversitesi
Öğretim Görevlisi
ali .dolek@dtr. com. tr
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ................................................................................................................. 13
BİRİNCİ BOLUM TEMEL KAVRAMLAR VE REJİMİN GENEL MANTIĞI Soru-1) Dahilde işleme rejimi, özetle, ne demektir; nasıl tanımlanabilir? ..16
Soru-2) Dahilde işleme rejimi ile ilgili hukuki düzenlemeyi oluşturan temel
mevzuat metinleri nelerdir?................................................................. 16
Soru-3) Dahilde işleme rejimi, Türkiye'de hangi tarihten itibaren uygulanmak
tadır?.................................................................................................... 16
Soru-4) Dahilde işleme rejiminin temel ayrımı olan şartlı muafiyet sistemi ve
geri ödeme sistemi, özetle ne demektir?.............................................. 17
Soru-5) Dahilde işleme rejimi uygulamasında kullanılan 'dahilde işleme izin
belgesi' ve dahilde işleme izni' ayrımı ne demektir?............................. 18
Soru-6) Gümrük idarelerinden alınan 'dahilde işleme izni' için hangi örnekler
verilebilir? Mevzuatta bahsi geçen örnekler nelerdir?.......................... 19
Soru-7) Dahilde işleme izni veya dahilde işleme izin belgesi ile gerçekleştirile
cek hammadde, yardımcı madde, ara malı vb ithalatında, gümrük iş
lemleri esnasında hangi avantajlar sağlanmaktadır?.............................. 20
Soru-8) Dahilde işleme izin belgesi, sadece gümrük işlemlerinde mi avantaj
sağlar? Farklı bir teşvik ve avantaj boyutu var mıdır?......................... 21
Soru-9) Dahilde işleme izin belgesi, sadece yurtdışından ithal edilecek ham
maddeler için mi vergi avantajı sağlar? Yurtiçi alımlarda bir avantajı
var mıdır?............................................................................................. 21
Soru-10) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında yurtdışından tedarik
ettiğimiz hammaddeden elde edilen ürünü mutlaka kendimiz mi ihraç
etmek zorundayız; başka bir firma üzerinden ihracat gerçekleştirilebi
lir mi'.................................................................................................... 21
Soru-11) Dahilde işleme rejiminde bahsi geçen ürün ve eşya tanımlamalarını
açabilir misiniz? .................................... :............................................ 22
Soru-12) Dahilde işleme izin belgeleri, ne kadar süreyle alınabilmektedir? Sek
törlere göre farklı uygulamalar var mıdır?............................................ 23
Soru-13) Dahilde işleme izin belgesi veya dahilde işleme izni, her türlü ürün,
hammadde ve işleme faaliyeti için alınabilir mi? Dahilde işleme rejimi
kapsamında değerlendirilmeyen ürün grupları var mıdır?...................... 25
Soru-14) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında bahsi geçen üretimi mutlaka
belge sahibi firmanın kendisi mi yapmak zorundadır? Fason olarak bir
yan sanayiciye de üretim yaptırılabilir mi?........................................... 26
Soru-15) Dahilde işleme rejiminde hammadde (ithal eşya) ile işlem görmüş ürün
arasındaki miktar dengesinin önemli olduğu anlaşılıyor: ancak parasal
olarak kaça alınıp satıldığı konusu veya diğer bir deyişle ülkede yara
tılacak ekonomik katma değer de rejim için önemli midir? İlgili kurum
lar bu konuyu da belge kapsamında araştırmakta veya önemsemekte
midir?.................................................................................................... 27
Soru-16) Dahilde işleme rejiminde bahsettiğiniz 'azami döviz kullanım oranı'
hesaplanırken, ithal etmeyi düşünerek belgeye yazdığımız hammadde
leri yurt içinden temin etmemiz durumunda, bunları da hesaplamaya
dahil edecek miyiz?............................................................................... 29
Soru-17) Dahilde işleme rejiminde bahsi geçen 'işletme malzemesi' deyiminden
neyi anlamak gerekir? Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithal
edilmesi düşünülen ithal eşyadan farklı olarak, işletmede kullanılacak
yan bazı ürünleri de bu çerçevede değerlendirerek vergi muafiyetiyJe
belge kapsamında ithal edebilir miyiz?.................................................. 29
Soru-18) Dahilde işleme rejimi kapsamında gümrüklerden belge veya izin çer
çevesindeki hammaddeleri ithal ederken verilmesi gereken teminat
konusunu açabilir misiniz? Teminat unsuru olarak mutlaka banka te
minat mektubu mu vermek gerekir?...................................................... 30
Soru-19) Dahilde işleme izin belgesi sahibi bazı firmaların, ithalatta ödenmesi
gereken vergiler için alınan teminat tutarını, vergiler kadar değil de
daha düşük miktarda verdiklerini duyuyoruz. Dahilde işleme rejiminde
'indirimli teminat' adı verilen uygu/ama bununla mı ilgilidir? Böyle bir
avantaj varsa, bundan yararlanma koşulları nelerdir?............................ 30
Soru-20) İndirimli teminat uygulaması, her türlü gümrük vergisi ve eş etkili ver
giler için geçerli midir? Örneğin, dahilde işleme izin belgesi veya da
hilde işleme izni kapsamında ithal edilecek hammaddelerde anti-dam-
ping vergisi sözkonusu ise, bu vergi de indirimli teminat kapsamında
değerlendirmeye alınır mı?..................................................................... 31
İKİNCİ BÖLÜM MÜRACAAT
ESASLARI VE BELGE / İZİN ALIMI
Soru-21) Dahilde işleme izin belgesi alımı ve dahilde işleme izni için hangi mer
cilere müracaat etmek gerekmektedir?................................................... 34
Soru-22) Gümrük idarelerine dahilde işleme izni için müracaat ederken hangi
belgeler ile başvuruda bulunmak gerekmektedir?................................... 34
Soru-23) Dahilde işleme izin belgesi (DIIB)müracaatının elektronik ortamda ya
pılacağını söylediniz. Acaba bu konudaki müracaat işlemlerini detaylı
olarak aktarabilir misiniz? .................................................................... 36
Soru-24) Dahilde işleme izin belgesi müracaatlarında ve sonraki işlemlerde ara
cılık eden yetkili ihracatçı birlikleri hangileridir?................................... 38
Soru-25) Ekonomi Bakanlığı, dahilde işleme izin belgesi verirken müracaatlan
hangi kriterlere göre değerlendirmektedir?............................................. 40
Soru-26) Son yıllardaki uygulamalarda, 'Dahilde İşleme Rejimi Değerlendirme
Kurulu' oluşturulduğunu ve rejimin işleyişi ve başvurular noktasında bu
kurulun değerlendirme yaptığını duyduk. Kurul kimlerden oluşmakta
ve işleyişi nasıldır?................................................................................ 40
Soru-27) Müracaatın olumlu olması halinde belge düzenleme işlemi nasıl ol
maktadır? Belge üzerinde hangi bilgiler yer alır?.................................... 41
Soru-28) İmalatçı olmayan ihracatçı firmalar da dahilde işleme izin belgesi mü
racaatında bulunarak belge alabilirler mi?.............................................. 42
Soru-29) Dahilde işleme izin belgesi (DİİB).düzenlendiğinde hangi yerlere gön
derilir?.................................................................................................... 42
Soru-30) Dahilde işleme izin belgelerinin kimlere verildiğine ilişkin bilgiye ula
şabilir miyiz?......................................................................................... 42
Soru-31) Dahilde işleme izin belgesi (DİİB)üzerindeki bilgileri değiştirmek, revi-
ze etmek, istersek nasıl bir yol izlememiz gerekir?............................... 42
Soru-32) Dahilde işleme izin belgelerinin süresi ne kadardır?............................... 43
Soru-33) Ek süre müracaatlan nasıl yapılmaktadır? Hangi durumlarda ek süre
alabiliriz?..:............................................................................................ 43
Soru-34) Dahilde işleme rejimi mevzuatlarında, mücbir sebep durumları olarak
kabul edilen ve talep etmemiz halinde ek süre alabileceğimiz durum
lar hukuken tanımlanmış mıdır?............................................................ 44
Soru-35) Mücbir sebep durumlarını hangi şekilde ispatlamamız gerekir? ....44
nelerdir?................................................................................................. 45
Mücbir sebep ve fevkalade hallere ilişkin yapılan müracaatları, ilgili
merciler hangi çerçevede değerlendirerek ne gibi bir işlem
yaparlar?................................................................................................ 45
Tarım ürünleri sektörüne özel olarak, dahilde işleme izin belgeleri mü
racaatında, kapasitemiz müsait olsa bile istediğimiz miktarda ürün
üretim ve ihracatı için belge alamayacağımız söyleniyor. Bu konuda
bilgi verebilir misiniz? ........................................................................... 47
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM REJİMİN İŞLEYİŞİ VE İŞ AKIŞ SÜREÇLERİ
Soru-39) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında taahhüt edilen ihracat yapılır
ken nelere dikkat etmek gerekir?............................................................ 50
Soru-40) Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki ihraç ürününün serbest böl
gelere ihraç edilmesi durumunda, bu ürünleri mutlaka buradan da ih
raç mı etmek gerekir? Serbest bölgelerde yatınmda kullanılan makine
vs tarzında bir ürün ise belge kapsamındaki ürünümüz, bölge içinde
kullanılamaz mı?.................................................................................... 51
Soru-41) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen bir ürünü, mutlaka belge sahibi firmanın bizzat kendisi mi ihraç etmek zorundadır? Farklı bir firma üzerinden ihracat gerçekleştirilebilir mi?....51
Soru-42) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında gerçekleştirilen ithalat işlemi
ni, bir temsilci aracılığı ile yapabilir miyiz?........................................... 52
Soru-43) Belge ve izin kapsamında ithalat ve ihracat yapılırken, gümrük idare
leri nasıl bir işlem yürütmektedir?......................................................... 52
Soru-44) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihracat yapılırken, ihraç ürü
nünün belgede bahsi geçen ürün olduğuna ilişkin herhangi bir eksper
tiz raporu vb belge talep edilmekte midir?............................................ 54
Soru-45) İhracata ilişkin gümrük beyannamesinin kaybedilmiş olması durumun
da, belge kapaması için nasıl bir yol izlemek gerekir?........................... 54
Soru-46) Dahilde işleme rejimi kapsamında ithal edilecek eşya gözetim ve korunma önlemlerine tabi ise, bu konudaki mevzuat hükmü nedir?....55
Soru-47) Dahilde işleme rejimi, hangi alt sistemlere sahiptir? Şartlı muafiyet ve
geri ödeme ne demektir?........................................................................ 55
Soru-48) Geri ödeme sistemi, her türlü ürün için alınabilir mi? Mevzuatta belli
kısıtlamalar getirilmiş midir?.................................................................. 56
Soru-49) Geri ödeme sisteminde, ithalat esnasında ödenen vergiler ne kadar
süre içerisinde geri alınabilmektedir?..................................................... 57
Soru-50) Dahilde işleme rejiminde bahsi geçen 'eşdeğer eşya deyiminden ne
yi anlamak gerekir? ............................................................................... 57
Soru-51) Eşdeğer eşya uygulaması ile 'önceden ihracat' deyimi arasında nasıl
bir ilişki vardır? Önceden ihracat deyiminden dahilde işleme uygula
ması açısından neyi anlamak gerekir?.................................................... 58
Soru-52) Önceden ihracat işlemi yapılan bir dahilde işleme izin belgesi kapsa
mında ithal edilen hammaddeleri yurtiçinde tutabilir miyiz; yoksa on
ları da mutlaka ihraç mı etmemiz gerekir?............................................. 58
Soru-53) Dahilde işleme rejimi çerçevesinde bahsi geçen 'telafi edici vergi' ne
demektir? Hangi durumlarda ödenir?..................................................... 59
Soru-54) Telafi edici verginin ne zaman ödenmesi esastır?.................................... 63
Soru-55) 'İkincil işlem görmüş ürün' ne demektir?................................................. 63
Soru-56) İkincil işlem görmüş ürünleri de ihraç etmek gerekir mi? Serbest do
laşımda bırakmak istediğimizde herhangi bir vergi doğar mı?................ 63
Soru-57) ikincil işlem görmüş ürünlerin gümrük vergileri hesaplanırken, hangi
tarihteki vergi oranlan üzerinden işlem yapılır?..................................... 63
Soru-58) İşlem görmüş ürünlerin bünyesine giren ithal eşyasının oranı hesapla
nırken hangi yöntemler kullanılmaktadır?.............................................. 64
Soru-59) İkincil işlem görmüş ürün konusu ile ilgili olarak bazı tarım
ürünlerine özel olarak mevzuattan kaynaklı oranlar belirlendiği doğru
mudur?................................................................................................... 65
Soru-60) İkincil işlem görmüş ürünleri de aracı ihracatçı üzerinden ihraç edebi
lir miyiz? Belge kapamada sorun olur mu?............................................ 65
Soru-61) Dahilde işleme rejimiyle ilgili olarak, piyasada 'Belgeden Belgeye' adı
verilen veya 'DİİB DİİB'e Uygulama' da denilen işlem nedir?............... 66
Sorularla Dahilde işleme Rejimi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İHRACAT TAAHHÜDÜNÜN KAPATILMASI, KAPAMA İŞLEMLERİ VE CEZAİ MÜEYYİDELER
Soru-62) Dahilde işleme izni hangi belgelerle ve hangi merci nezdinde kapatılır?........................................................................................................ ..
|
Soru-64) Dahilde işleme izin belgesi (DİIB)kapamalan için hangi bilgi ve belge
ler gerekmektedir?................................................................................. 69
Soru-65) Dahilde işleme izin belgesi (DİİB)kapama müracaatları ne kadar süre içerisinde yapılmalıdır? Bu sürede kapama müracaatı yapılmadığında
idari olarak nasıl bir işlem gerçekleştirilmektedir?................................. 70
Soru-66) Dahilde işleme izin belgelerinin kapatılmasında gerekli olan bir belge
unutulduğunda nasıl bir işlem yapılmaktadır?...................................... 70
Soru-67) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında gerçekleştirilen ihracatların gümrük beyannamelerinde, kapama esnasında sorun yaşamamak için
nelere dikkat etmek gerekir?.................................................................. 71
Soru-6S) Dahilde işleme izin belgeleri kapatılırken, azami döviz kullanım oran
larının hesaplanmasında hangi tutarlar dikkate alınmaktadır?............... 71
Soru-69) Bir dahilde işleme izin belgesi (DİİB) kapsamında, telafi edici vergi
(TEV)ödenmesi halinde, kapama esnasında nelere dikkat etmek gere
kir?........................................................................................................ 71
Soru-70) Telafi edici verginin fazla ödenmiş olması durumunda, kapama esna
sında bunu ispat ederek geri almamız veya eksik ödenen bir telafi edi
ci vergi varsa buna mahsup etmemiz mümkün müdür?........................ 72
Soru-71) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithal ettiğimiz hammaddenin
herhangi bir sebeple imha edilmesi durumunda, belge kapamada so
run yaşar mıyız?................................................................................... 73
Soru-72) Yukarıdaki soruyla bağlantılı olarak, dahilde işleme izin belgemiz kap
samında ikincil işlem görmüş ürünlerin imhası gibi bir durumda, kapa
mada nasıl bir işlem yapılır?.................................................................. 73
Soru-73) Dahilde işleme izin belgemiz kapsamında ihraç etmemiz gereken iş
lem görmüş ürünü, başka bir firmanın dahilde işleme izin belgesi kap
samında yurtiçinde satmış isek, kapama esnasında nasıl bir işlem ya
pılır?...................................................................................................... 74
lem görmüş ürünü, başka bir dahilde işleme izin belgesi sahibi firmaya satmış olmamız halinde, diğer firma ihracatı gerçekleştiremez ise,
bizim belgemiz ile ilgili cezai işlem hangi firmaya uygulanır?............... 74
Soru-75) Kapama işlemi gerçekleştirilen bir belge ile ilgili olarak ihracatçı birlik
leri farklı kurumlara bilgi göndermekte midir?....................................... 75
Soru-76) Belge kapamalarından sonra, ithalat veya yurtiçi alımlar
esnasında verilmiş olan teminatlar hangi kurum tarafından iade edil
mektedir? .............................................................................................. 75
Soru-77) |
ihracat taahhüdünün kapatılmasına ilişkin olarak, dikkat edilmesi ge
reken mevzuattan kaynaklı hususlar nelerdir?...................................... 76 ilde işleme izin belgesi kapsamında (şartlı muafiyet çerçevesinde)
taahhüt edilen ihracatın gerçekleştirilememiş olması durumunda, ka
Soru-80) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında (geri ödeme sistemi çerçeve Soru-81) Dahilde işleme rejimine genel olarak baktığımızda, hangi işlemlere yönelik ceza uygulanacağını toplu olarak aktarabilir misiniz?... |
Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihraç ettiğimiz bir ürünün geri n/.i"-"~ durumunda, nasıl bir işlem yapılır; mevzuat esasları
BEŞİNCİ BÖLÜM
KISMİ TEMİNAT İADESİ VE
DAHİLDE İŞLEME REJİMİ İLE İLGİLİ
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
Soru-82) Dahilde işleme rejimi kapsamında gümrük idarelerine verilen
teminatın, belge veya izin kapatılmadan önce geri alınması mümkün
müdür?.................................................................................................. 84
Soru-83)Kısmi teminat iadesi müracaatı nereye yapılmaktadır?......................... 84 |
Soru-84) Yurtiçi alım yapılan dahilde işleme izin belgesi ile ilgili olarak kısmi te
minat iadesi müracaatında hangi belgelerin verilmesi gerekir?............... 84
10
Soru-85) İthalat yapılan dahilde işleme izin belgesi ile ilgili olarak kısmi teminat
iadesi müracaatında hangi belgelerin verilmesi gerekir?....................................... 85
Soru-86) Dahilde işleme izni ile ilgili olarak kısmi teminat iadesi müracaatında
hangi belgelerin verilmesi gerekir?.................................................................. 85
Soru-87) Kısmi teminat iadesinde, belli bir azami oran var mıdır?........................................... 85
Soru-88) Kısmi teminat iadesi müracaatlannın değerlendirilmesinde ilgili ku
rumlar nasıl bir işlem yapar?......................................................................... 85
Soru-89) Onaylanmış kişi statüsü sahibi firmalar, kısmi teminat iadesinden yararlanamıyorlar mı? Bu konuda yaptığımız başvuru reddedildi; sebebi
nedir?...................................................................................................... 86
Soru-90) Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki üretimin bir kısmını yurtdı
şında gerçekleştirebilir miyiz?....................................................................... 86
Soru-91) Dahilde İşleme İzin Belgesini (DİİB) kaybetmemiz halinde yenisini çı
karmak mümkün müdür?............................................................................. 87
Soru-92) Dahilde işleme izin belgesi (DİİB) kapsamında ihraç ettiğimiz
bir ürünün, Türkiye'ye geri getirilmesi durumunda nasıl bir işlem
uygulanır?................................................................................................ 87
Soru-93) Almış olduğumuz bir dahilde işleme izin belgesi (DİİB) istediğimiz
takdirde iptal edilebilir mi? Bu konuda nasıl bir işlem yürütülür?.......................... 88
ALTINCI BÖLÜM TARIM
ÜRÜNLERİNE ÖZEL DÜZENLEMELER
Soru-95) Tarım ürünlerine özel dahilde işleme izin belgelerinde dövi
oranı nedir?................
Soru-96) Her tür tanm ürünü
Soru-97) Tanm ürünlerine özel dahilde işleme izin belgesi süreleri nedir?.................................. 91
Soru-98) Tarım ürünlerine özel olarak dahilde işleme izin belgesi alımlarında ka
pasitemizin ne miktarı kadar izin verilebilmektedir?........................................... 91
Soru-99) Un ihracat taahhüdüne karşılık buğday ithalatına ilişkin DİİB alımların
da nelere dikkat etmek gerekir?.......................................... '"""'
Soru-100) Mısır ithalatı için düzenlenecek dahilde işleme izi edilecek hususları özetleyebilir misiniz?
Soru-101) Ham ayçiçek yağı ve ayçiçek tohumu ile ilgili özel düzenlemeler ne
lerdir? Nelere dikkat etmek gerekir?..................................................... 94
Soru-102) Kuruyemişler ile ilgili olarak özel düzenlemeler nelerdir? Nelere dikkat
etmek gerekir?....................................................................................... 95
Soru-103) Tarım ürünlerine özel olarak dahilde işleme izin belgelerinde tanım
lanmış fire ve kullanım oranları nelerdir?.............................................. 96
YEDİNCİ BÖLÜM
VERGİ, RESİM, HARÇ İSTİSNASI AÇISINDAN DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ
Soru-104) Dahilde işleme izin belgesi kapsamında bankalardan alacağımız ihra
cat kredilerindeki vergi istisnalarının hukuki dayanağı nedir?............ 100
Soru-105) DİİB noktasında vergi, resim, harç uygulamasının kapsamı nedir? ..100
Soru-106) DİİB kapsamında vergi, resim, harç istisnasının süresi ve genel uygu
laması hakkında bilgi verebilir misiniz?.............................................. 100
Soru-107) DİİB kapsamında kullanılan kredilerin ihracat taahhüdünün kapatıl
masında bankalar nasıl bir yol izlerler?.............................................. 101
Soru-108) Belgeli ihracat kredisinin ihracat taahhüdünden az kullanılmış olması
durumunda, dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?.................... 101
Soru-109) Bankalardaki BSMV (banka sigorta muameleleri vergisi) açısından da
hilde isleme izin belgesi ile yapılan işlemler hakkında özet bilgi vere
bilir misiniz?...................................................................................... 102
EKLER
EK - 1 : Dahilde İşleme Rejimini Anlamaya Yönelik Temel Gümrük
Kavramları.............................................................................................. 103
EK - 2 : Dahilde İşleme Rejimi Karan................................................................. 122
EK - 3 : Dahilde İşleme Rejimi Tebliği................................................................ 153
KAYNAKÇA ........................................................................................................ 223