Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamaları
Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamaları
Hasan KARAKILIÇ
Sayfa Sayısı
:
618
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786051520063
2.800,00
TL
KONUNUN TAKDİMİ VE ELE ALINIŞ BİÇİMİ
Serbest rekabet olgusu, günümüzde genel olarak birçok modern ekonomik düzenin temel ilkelerinden birisidir. Bu anlamda rekabet ile üretimde etkinlik ve bu şekilde nihayetinde tüketici refahında da bir artış sağlanması esaslı bir hedeftir. Bu durum farklı hukuk sistemleri bağlamın¬da da kabul edilen bir sonuçtur. Örneğin A_B Rekabet Hukuku\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nda yasal düzenlemeler çerçevesinde, rekabetçi koşular altında işleyen bir rekabet sistemi de gözetilmek suretiyle, ekonomik etkinlik ve bu anlamda top¬lumsal refahın arttırılması da rekabet politikasının önemli hedeflerden birisi olarak görülmektedir. Bu aynı zamanda tüketiciyi korumaya yönelik bir yaklaşımın da sonucudur.
Tüketiciyi refahını esas alan bu yaklaşım aynı zamanda etkin bir rekabet sistemi ile bağlantılıdır. Bu anlamda yeni dönem rekabet politi¬kalarında tüketici refahı ve ekonomik etkinlik bakış açısının merkezi bir rol oynadığını söylemek mümkündür. Öte yandan tüketici refahı aynı zamanda işleyen bir rekabet sistemi ile doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla etkin bir rekabet düzeninin sağlanması açısından teşebbüslerin rekabeti sınırlayıcı nitelikteki davranışlarını engellemeye yönelik hükümler birçok ülkenin rekabet hukuku düzenlemeleri arasında yer almaktadır. Rekabet karşıtı davranışlara yönelik bu hükümler, teşebbüslerin rekabeti sınır¬lamaya yönelik anlaşma, karar veya uyumlu eylemleri yanında, hakim durumdaki teşebbüslerin rekabeti sınırlayıcı davranışlarının engellenme¬sine de yöneliktir. Örneğin Avrupa Birliği ve Alman rekabet hukukunda, kural olarak, rekabeti sınırlayıcı anlaşmalar ve teşebbüs birliği kararları yasaktır. Benzer durum 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (RKHK) açısından da geçerlidir. AB hukukunda, Avrupa Birliği\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nin İşleyişi Hakkında Anlaşma (Vertrag über die Arbeitsweise der Europaischen Union, AEUV)1 m. 101 hükmüne göre teşebbüsler arasında, iç pazarda rekabeti sınırlayıcı amaç veya etkiye sahip anlaşmalar yasak olduğu gibi, AEUV m. 102 hükmüne göre de hakim durumdaki teşebbüslerin hakim durumlarını iç pazarda rekabet karşıtı davranışlar ile kötüye kullanmaları yasaklanmıştır. Benzer yaklaşım 4054 sayılı RKHK açısından da geçer¬lidir. Gerçekten de RKHK m. 4 hükmü mehaz AEUV m. 101 hükmüne paralel olarak rekabeti sınırlayıcı anlaşma, karar ve uyumlu eylemleri yasaklarken, ö.madde hükmü ile de AEUV m. 102 hükmü ile paralel şe¬kilde, hakim durumun rekabet karşıtı davranışlar ile kötüye kullanılması yasaklanmıştır.
Rekabeti sınırlayıcı davranışlar farklı şekillerde ortaya çıkabilirler. Fiyat, ürün sağlamaktan kaçınma, ayrımcılık, bağlama uygulaması gibi rekabet karşıtı bu tarz davranışlar, uygulamada dışlayıcı veya sömürücü davranışlar olarak da tanımlanmaktadır. Bağlama uygulamaları da esasen rekabete aykırı davranışlardır. Satıcı konumundaki bir teşebbüs ile alıcı arasındaki ticari ilişki çerçevesinde ortaya çıkan, anlaşmanın niteliğine ve ticari teamüllere aykırı olarak, bir mal veya hizmet ile birlikte diğer bir mal veya hizmetin de satın alınmasının zorunlu kılındığı davranışlar bağlama uygulaması olarak tanımlanmaktadır. Bağlama uygulamaları teşebbüsler arasında rekabeti sınırlayıcı bir anlaşma, karar veya uyumlu eylem ile ortaya çıkabileceği gibi, hakim durumdaki teşebbüslerin kötü¬ye kullanma nitelikli tek yanlı davranışları ile de ortaya çıkabilirler. Her iki ihtimalde de rekabet karşıtı bu tarz davranışlar yasal düzenlemeler ile yasaklanmıştır.
Bağlama uygulamaları bazı durumlarda etkinlik sağlayıcı özellikleri nedeniyle rekabet üzerinde olumlu etkilere de sahip olmakla birlikte, öğreti ve uygulamada ağırlıklı olarak kabul edilen görüş bunların rekabeti sınırlayıcı etkileri nedeniyle, rakipler yanında tüketicilere de zarar veren davranışlar olduğudur. Bağlama uygulamaları esasen dışlayıcı nitelikte davranışlardır. Dışlayıcı etkiler ise öncelikle rakiplerin rekabet karşıtı bir davranış sonucunda pazar dışına çıkarılması veya bağlama uygula¬ması nedeniyle ortaya çıkan pazara giriş engelleri ile pazarın potansiyel rakiplere kapanmasıdır. Pazarın kapanması aynı zamanda bir pazarda sahip olunan pazar gücünün bir diğer pazara da aktarılması sonucu etkin rekabetin ortadan kalkmasına yol açan bir durumdur. Bu durum pazarda bir tekelleşme sorununa da yol açabilir. Dışlayıcı davranışların rekabet açısından doğurduğu bir diğer sonuç ise yeterli veya etkin bir rekabetin olmadığı bir pazar yapısında, alternatif tedarik kaynakları sınırlanan veya ortadan kalkan alıcı veya nihai tüketicilerin sömürülmesidir. Dolayısıyla etkin bir rekabet açısından pazarın açıklığı, potansiyel rakiplerin girişi bakımından da önemlidir.
Öte yandan, bağlama uygulamaları günlük yaşamda yaygın ve bili¬nen ticari pratiklerdir. Bunlar çoğu zaman alışılmış bir ticari uygulama olarak da algılandığından, bu anlamda rekabete aykırı davranışlar olup ol¬madıkları alıcı veya tüketiciler tarafından da sorgulanmaz. Bu durumun bir nedeni ticari yaşamda birçok ürünün bu şekilde birlikte üretilmesi ve satılabilmesidir. Çoğu zaman kullanım kolaylığı, alıcı veya nihai tüketici¬ler tarafından daha az çaba veya masrafla ulaşma olanağı nedeniyle, ticari yaşamda bazı ürünlerin birlikte satılması olağan dahi karşılanmaktadır. En basitinde, örneğin bir çift ayakkabı ayrı olarak veya bağcıksız da sa¬tılabilir. Ancak alıcı açısından uygun diğer tekini veya uygun bir bağcığı bulmanın getireceği maliyet veya çabalar düşünüldüğünde, bunların birlikte satılması daha yerinde bir davranış olduğu gibi, bu durum aynı zamanda ticari yaşamda da alışılmış bir uygulamadır.
Anlaşmanın niteliği veya ticari teamül gereği ürünlerin birlikte satılması, bağlama uygulaması için somut olaya göre bir haklı nedendir. Bununla birlikte uygulamada AB Mahkemeleri ve Komisyonun özellik¬le hakim durumdaki teşebbüslerin başvurduğu bağlama uygulamaları konusunda bu tarz haklı nedenleri dar veya sıkı yorumladığı ortaya çık¬maktadır. Bununla birlikte, rekabet hukuku uygulamasında yeni dönem rekabet politikaları açısından esasen ekonomiye önem veren, başka bir anlatımla rekabetçi davranışları ekonomik bir bakış açısıyla değerlen¬dirmeye yönelik yaklaşımlardan söz etmek de mümkündür. Ekonomiye önem veren, somut davranış açısından etkinlik ve bu anlamda tüketici refahını esas alan bir yaklaşımın geliştirilmesine yönelik çabalar AB Komisyonunun çalışmalarına da yansımıştır. Hakim durumun kötüye kullanılması yasağını düzenleyen AEUV m.lO2\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nin uygulanması konu¬sunda öngörülen bir reform düşüncesi bağlamında atılan ilk adımlardan birisi bilim uzmanlarından oluşan bir grup tarafından (EconomicAdvisory Group for Competition Policy, \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"EAGCP\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\") 2005 yılı ortasında yayınlanan bir rapor olmuştur2. Bu çalışmadan kısa bir süre sonra Komisyon rekabet direktörlüğü tarafından Aralık 2005 yılında yayınlanan ve özellikle de dışlayıcı davranışların pazar üzerindeki etkilerinin analizini ayrıntılı ele alan \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Tartışma Metni\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" (Diskussionspapierj discussion paper)3 izlemiştir. Tartışma metni bağlama uygulamaları gibi diğer dışlayıcı davranışların analizinde de ekonomik etki temelli bir yaklaşım üzerinde durmaktadır. Nihayetinde bu çalışmaların yasal anlamda daha somut bir yansıması ise Komisyonun 2009 yılında yayınlanan ve AEUV m. 102 hükmünün dış¬layıcı davranışlara uygulanması hususunda \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"ilke\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" veya \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"önceliklerin\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" yer aldığı Kılavuz (\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Prioritatenmitteilung\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\", \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Guidanca Paper\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\")4 ile olmuştur.
Bu anlamda EAGCP Raporu ile başlayıp Komisyon Tartışma Metni ile gündeme oturan ve Komisyon Kılavuzu ile devam eden more econo-mic approach ile ekonomiye önem veren yaklaşımlar bağlamında yapılan değerlendirmeler sonucunda, tüketici refahı ve bununla bağlantılı olarak etkinlik kavramının gelecekte kötüye kullanma yasağının analizinde merkezi bir rol oynayacağı da belirtilmiştir5. Dolayısıyla yeni dönem rekabet politikaları açısından bakıldığında, bağlama uygulamaları gibi dışlayıcı davranışların analizinde, somut olay bağlamında yapılacak değerlendir¬melerde tüketici refahı ile birlikte ekonomik etkinliğin gittikçe daha yoğun bir şekilde tartışılması, beklenen bir gelişmedir.
Rekabet hukuku açısından bağlama uygulamaları genellikle ya ha¬kim durumdaki teşebbüslerin tek yanlı davranışları ile ya da teşebbüsler arasında rekabeti sınırlayıcı nitelikte bir anlaşma kapsamında ortaya çıkabilir. Çalışmamızda da esasen bir ürün ile birlikte bir diğer ürün veya hizmetin de alınmasının zorunlu tutulması şeklinde ortaya çıkan bağla¬ma uygulamaları incelenirken, bu durum teşebbüsler arasındaki yatay ve dikey anlaşmalar yanında, hakim durumdaki teşebbüslerin tek yanlı davranışları açısından da ele alınmıştır. Bu değerlendirmeler Türk Reka¬bet Hukuku ve mehaz AB Rekabet Hukuku düzenlemeleri esas alınarak yapılmıştır. Bununla birlikte, yeri geldikçe bu konuda önemli bir içtihat geleneği olan Amerikan-antitrust hukuku uygulamaları ve Kara Avrupa\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′sı hukuk sistemi üzerinde önemli etkileri olan Alman Rekabet Hukuku uy¬gulamasına da değinme zorunluluğu doğmuştur.
Çalışmamızda bağlama uygulamaları esasen rekabet hukuku açı¬sından ele alınmakla birlikte, bağlama uygulamalarının sadece rekabet hukukuna özgü ticari pratikler olmadığım da vurgulamak gerekir. Ger¬çekten de bu tarz davranışlara özel hukukun farklı alanlarında da rast¬lamak mümkündür. Bu anlamda bağlama uygulamaları haksız rekabet hukukunda ortaya çıkabileceği gibi, bizdeki Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK m.5/IIl) açısından da söz konusu olabilirler. Öte yandan bağlama uygulamaları, borçlar hukuku alanında da sözleşme özgürlüğü ilkesi açısından üzerinde durulması gereken davranışlardır. Çünkü bağlama uygulamaları rakipler yanında, pazarın karşı tarafını oluşturan dağıtıcılar gibi teşebbüslerin ticari faaliyet özgürlüğünün yanı sıra, pazar katılımcısı olarak tüketicilerin de seçme ve bu anlamda karar verme özgürlüğünü sınırlayan davranışlardır. Alıcı bağlama uygulaması nedeniyle çoğu zaman istemediği, ilgilenmediği veya o an ihtiyacı olma¬yan bir ürünü de, satıcı karşısındaki pazar gücünün veya alternatif tedarik kaynaklarının yetersizliği nedeniyle almak zorunda kalabilir. Bu durum özellikle de dışlayıcı etkiler nedeniyle rakiplerin pazardan çıktığı durum¬larda daha belirgin olacaktır.
Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"bağla¬ma uygulamaları\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" ile ilgili kavramsal bir değerlendirme yapılmıştır. Bu konuda öncelikle rekabet hukuku açısından bağlama uygulaması kavra¬mı, \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"ürün bağlama\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" ve \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"paket satış\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" çerçevesinde incelenirken, uygulama¬da en sık görülen bağlama uygulaması türleri ve bağlama uygulamasının analizinden belirleyici olan özellikle \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"iki farklı ürün\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" ve bunun somut olaylar açısından nasıl belirleneceği hususları üzerinde durulmuştur. Daha sonra teşebbüsleri bağlama uygulamasına yönelten ekonomik ne¬denler üzerinde durulmuştur. Ardından farklı hukuk sistemleri açısından bağlama uygulamalarını düzenleyen yasal hükümlere değinilmektedir. Bu bölümde son olarak, bağlama uygulamaları rekabet hukuku dışında borçlar hukuku alanında sözleşme özgürlüğü ilkesi, TKHK m.5/III hük¬münde yer alan spesifik düzenleme de dikkate alınmak suretiyle tüketici hukuku ve nihayetinde rekabet hukuku dışında bağlama uygulamalarının en yaygın görüldüğü hukuk alanı olarak haksız rekabet hukuku açısından değerlendirilmiştir.
İkinci bölümde ise bağlama uygulamalarının rekabet ve dolayısıyla pazar yapısı üzerindeki etkileri alıcılar ve rakipler açısından değerlendi¬rilmektedir. Bu kapsamda bağlama uygulamalarının rekabet üzerindeki en önemli etkilerinden birisi olarak kabul edilen \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"aktarma etkisi/teorisi\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" (leverage theory) ve bu bağlamda rakiplerin dışlanması sorunu ABAD ve Rekabet Kurulunun konu ile ilgili kararlarına da değinmek suretiyle ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca post-Chicago ekonomik ve stratejik yak¬laşımların bağlama uygulamalarının analizine yönelik görüşleri dışında, rekabet politikalarının bu konudaki yaklaşımları da AB ve Türk Rekabet Hukuku açısından ele alınmaktadır. Bu değerlendirmeler yapılırken, AB rekabet hukukunda son zamanlarda ortaya çıkan ve more economic approach ile de somutlaştırılmaya çalışılan ekonomik etki temelli yaklaşımın geliştirilmesi açısından, Komisyon Tartışma Metni ve AEUV m. 102 hakkında Komisyon Kılavuzunda (Prioritatenmitteilung) bu konuda benimsenen yaklaşımlar incelenmiştir.
Üçüncü bölümde ise teşebbüsler arasında anlaşma yoluyla orta¬ya çıkan bağlama uygulamaları ele alınmaktadır. Bu değerlendirmeler öncelikle teşebüsler arasındaki yatay (kartel) anlaşmalar açısından ele alınmaktadır. Daha sonra bağlama uygulamaları dikey anlaşmalar kapsa¬mında ele alınmaktadır. Aynı zamanda dikey anlaşmaların pazar üzerin¬deki olumsuz ve olumlu etkileri incelenirken, muafiyet sistemi üzerinde de durulmaktadır. Bu bölümde ayrıca grup muafiyeti açısından, teknoloji transferi anlaşmaları ve motorlu taşıtlar sektörü açısından da bağlama uygulamaları değerlendirilmiştir.
Dördüncü bölümde ise hakim durumdaki teşebbüslerin davranışları ile ortaya çıkan bağlama uygulamaları ele alınmıştır. Rekabet hukukunda bağlama uygulamalarının genellikle hakim durumdaki teşebbüslerin davranışları ile ortaya çıktığı bilinen bir olgudur. Bu konuda yapılacak değerlendirmeler açısından hakim durum kavramı incelenirken, aynı zamanda hakim durum ve kötüye kullanma arasındaki nedensellik ilişki¬si ve hakim durumdaki teşebbüslerin özel sorumluluğuna da yeri geldikçe bazı somut olaylar bağlamında değinilmiştir. Bu bölümde ayrıca hakim durumun kötüye kullanılması ile başvurulan bazı bağlama uygulaması türleri ele alınırken, son dönemde bağlama uygulamalarının çok yaygın ortaya çıktığı ve teknolojik ürün bağlama olarak da tanımlanan yenilikçi pazarlardaki bağlama uygulamaları, AB Komisyonu\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nun Microsoft Kararı ekseninde ele alınmıştır. Daha sonra hakim durumdaki teşebbüsler ta¬rafından başvurulan ve rekabet üzerindeki etkileri bağlama uygulaması gibi değerlendirilen paket satış veya indirimlerin rekabet üzerindeki et¬kileri, bu konuda AB Komisyonu, ABAD ve Rekabet Kurulu tarafından verilmiş olan bazı emsal kararlar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu bölümde ayrıca alıcı veya \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"alım gücü\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" (Nachfragemacht) açısından orta¬ya çıkan bağlama uygulamalarına da kısaca değinilecektir. Her ne kadar klasik anlamda bir bağlama uygulaması satıcı veya sağlayıcı teşebbüsler tarafından başvurulan bir davranış olarak görülse de, bazı durumlarda alıcının sahip olduğu pazar gücü de bu tarz rekabet karşıtı davranışlara zemin hazırlayabilmektedir. Dördüncü bölümde son olarak bağlama uy¬gulamaları konusunda haklı nedenler, bir başka ifadeyle hukuka uygun¬luk halleri anlaşmanın niteliği/objektif gereklilikler veya ticari teamülün varlığı dışında, özellikle hakim durumdaki teşebbüslerin davranışlarının ekonomiye önem veren bir yaklaşımla değerlendirilmesi hedefi bağla¬mında ortaya çıkan etkinlik savunması da ele alınmıştır.
ONSOZ
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamaları\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" başlıklı bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana-bilim Dalı Doktora Programı\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nda doktora tezi olarak hazırlanmış olup, 26.11.2012 tarihinde Prof. Dr. Işıl Özkan, Prof. Dr. Oğuz Atalay, Prof. Dr. Oruç Hami Şener, Doç. Dr. Sevilay Uzunallı ve Doç. Dr. Oğuz Şimşek\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′ten oluşan jüri önünde savunulmuş ve doktora tezi olarak kabul edilmiştir. Çalışma yayına hazırlanırken değerli jüri üyelerinin yapıcı görüş ve eleş¬tirileri de göz önüne alınarak bazı değişiklikler yapılmıştır.
Şüphesiz bu çalışma da başlangıçtan bitiş aşamasına kadar geçen za¬man sürecinde birçok kişinin emek ve gayretinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu vesileyle kendilerine teşekkürü bir borç bildiğim bazı kişi¬leri belirtmek istiyorum. Öncelikle, doktora tez danışmanlığımı yürüten Doç. Dr. Sevilay Uzunallı\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′ya ne kadar teşekkür etsem de azdır. Hocam bilimsel desteği bir yana, manevi desteğini de hiçbir zaman esirgememiş¬tir. Çalışmanın en başından, konunun belirlenmesi de dahil olmak üzere, çalışmanın her aşamasında büyük bir özveriyle bana destek oldu. Yoğun akademik ve idari faaliyetleri arasında, tezimi büyük bir sabır ve özenle okuyup değerlendirmek suretiyle, bu çalışmanın ortaya çıkmasında en büyük pay sahibi olmuştur. Kendisine ne kadar teşekkür etsem dahi az olduğunu bilmeme rağmen, yine de bu vesileyle bir kez daha içten şük¬ranlarımı sunuyorum.
Öte yandan DEÜ Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Oruç Hami Şener\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′e destekleri için çok teşekkür ederim. Ayrıca Doç. Dr. Ahmet Türk, Yrd. Doç. Dr. Yaşar Can Göksoy, Yrd. Doç.Dr. Ali Haydar Yıldırım, Araş. Gör. Direnç Akbay Araş. Gör. Alper Özbo-yacı, Araş. Gör. Emre Türkmen, Araş. Gör. Pelin Arslan, sevgili kardeşim Araş. Gör. Ali Selkor Atak ile sevgili kuzenlerim Doç. Dr. İlhan Karakılıç ve Yrd. Doc. Dr. Sedef Karakılıç\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a da ayrı ayrı teşekkür ederim.
Bu çalışma büyük oranda, Almanya-München\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′da bulunan Max-Planck Enstitüsü (Max-Planck-Institut für Immaterialgüter- und Wettbe-werbsrecht) tarafından sağlanan 10 aylık bir araştırma bursu desteği ile tamamlandı. Bu vesileyle, bana bu olanağı sağlayan Enstitü Müdürü Prof. Dr. Josef Drexl\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a, Enstitüde bulunduğum süre boyunca tez danışmanlığı¬mı üstlenen Wissenschaftlicher Mitarbeiter Mark-Oliver Mackenrodt\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a, Dr. Eva-Marina Bastian\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a, München\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′da bulunduğum zaman süresince birçok yardım ve desteklerini gördüğüm sayın Dr. Fulya Kip-Barnard ve Ahmet Özyurt\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a da teşekkür ederim.
Son ve hiç şüphesiz aynı zamanda en önemlisi olarak; böyle uzun ve zahmetli bir çalışma süresince gösterdikleri sabır ve sağladıkları her türlü destekleri için başta sevgili eşim Öncü Karakılıç ve ailesine, hayatımıza anlam katan biricik kızımız Beren\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′e, annem ve babam; Fadime-Hüseyin Karakılıç ile birlikte sevgili kardeşlerim Safiye, Türkan, Müjgan ve Vahap; sizlere ne kadar teşekkür etsem de azdır. İyi ki varsınız...
Nihayet başta sayın Erol Öz olmak üzere, çalışmanın yayımını üst¬lenen On İki Levha Yayıncılık AŞ çalışanlarına da emek ve çabaları için ayrıca teşekkür ediyorum.
Buca/İzmir, Mart 2013 Dr. Hasan Karakılıç
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
Rekabet Hukuku ve Hukukun Diğer Alanlarında Bağlama Uygulamaları
§ 1.Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulaması ve Bağlama Uygulamasının Unsurları
I.REKABET HUKUKUNDA BAĞLAMA UYGULAMASI
A.Bağlama Uygulaması Kavramı
1.\\\\\\\"Ürün\\\\\\\" Bağlama
2.Paket Satış
B.Bağlama Uygulaması ve Kelepçeleme Sözleşmesinin Farkları
II.BAĞLAMA UYGULAMASININ BAZI GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ
A.Saf Paket Satış Uygulaması
B.Karışık/Karma Paket Satış Uygulaması
C.Statik Ürün Bağlama Uygulaması
D.Dinamik Ürün Bağlama Uygulaması
E.Teknolojik Bağlama Uygulaması
F.Ara Değerlendirme
III.TEŞEBBÜSLERİ BAĞLAMA UYGULAMASINA YÖNELTEN EKONOMİK NEDENLER
A.Bağlama Uygulaması ile Ölçümleme
B.Bağlama Uygulaması ile Fiyat Farklılaştırması
1.Fiyat Farklılaştırması ve Fiyat Ayrımcılığı Farkı
2.Fiyat Farklılaştırması İçin Bağlama Uygulaması
3.Fiyat Farklılaştırmasını Gizleme İçin Bağlama Uygulaması
4.Fiyat Farklılaştırması ile Fiyata Yönelik Algıyı Yönetme için Bağlama Uygulaması
C.Bağlama Uygulamasıyla Risk Paylaşımı
D.Bağlama Uygulamasıyla Kredi Sağlama
E.Bağlama Uygulamasıyla İşlem Maliyetlerinin Azalması
F.Bağlama Uygulamasıyla Kalite Kontrolü
IV.ARA DEĞERLENDİRME
§ 2.Rekabet Hukuku Anlamında Bağlama Uygulamasının Unsurları
I.BAĞLAYAN VE BAĞLANAN ÜRÜN
A.Bağlayan ve Bağlanan Ürünlerin Farklı Olması veya \\\\\\\"İki Farklı Ürün Sorunu\\\\\\\" Konusundaki Yaklaşımlar
1.AB Yaklaşımı
2.Rekabet Kurulu Yaklaşımı
3.Antitrust Hukuku Yaklaşımı
B.İki Farklı Ürünün Belirlenmesi Konusunda Yöntemler
1.Ürünün Birden Fazla Parçadan Oluşması Halinde Belirleme
2.Pazar Eksenli Belirleme
a.Ayrı Tüketici Talebi Testi
b.Alışılmış Ticari Uygulama Testi
II.ALICILARIN BAĞLAMA UYGULAMASI İÇİN ZORLANMASI
A.\\\\\\\"Zorlama\\\\\\\"nın Niteliği
B.Hukuksal veya Aynı Zamanda Ekonomik Açıdan Zorlamanın Gerekliliği
III.BAĞLAMA UYGULAMASININ REKABETİ SINIRLAYICI ETKİLERİ AÇISINDAN PAZAR YAPISI ÖNEMİ
IV.BAĞLAMA UYGULAMASI AÇISINDAN HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ
§ 3.Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamasının Ortaya Çıkışı
I.AMERİKAN-ANTITRUST HUKUKU\\\\\\\′NDA BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Antitrust Hukuku Düzenlemeleri
1.Sherman Kanunu
2.Clayton Kanunu
3.Federal Ticaret Komisyonu Kanunu
B.Ticaretin Sınırlanması Aracı Olarak Bağlama Uygulamaları
C.Antitrust-Hukukunda Bağlama Uygulamalarının Ortaya Çıkışı
II.AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU\\\\\\\′NDA BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.AEUV Madde 101 Açısından Bağlama Uygulamaları
B.AEUV Madde 102 Açısından Bağlama Uygulamaları
III.REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNA GÖRE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Karar ve Uyumlu Eylemler Yoluyla Bağlama UygulamalarIı
B.Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Yoluyla Bağlama Uygulamaları
§ 4.Özel Hukukun Diğer Alanları Açısından Bağlama Uygulamaları
I.BORÇLAR HUKUKUNDA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ AÇISINDAN BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Rekabet Hukuku ve Borçlar Hukuku İlişkisi
B.Alıcıların Sözleşme Özgürlüğü Açısından Bağlama Uygulamaları
C.Borçlar Hukuku Açısından Sözleşme Özgürlüğü İlkesi ve Bağlama Uygulamaları
1.Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Kapsamı
a.Sözleşme Yapıp Yapmama Özgürlüğü
b.Sözleşmenin Konusunu Belirleme Özgürlüğü
2.Sözleşmenin Tarafını Belirleme Özgürlüğü
D.Ara Değerlendirme
II.TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN AÇISINDAN BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Tüketici Lehine Sınırlandırılması
B.Bağlama Uygulaması Yasağı
III.HAKSIZ REKABET HUKUKU AÇISINDAN BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Genel Anlamda \\\\\\\"Rekabet Hakkı\\\\\\\" ve Kötüye Kullanılması
1.Rekabet ve Haksız Rekabet Hukuku İlişkisi
2.Rekabet ve Haksız Rekabet Hukukunun Amaç ve Terminoloji Yönünden Yakınlaşması
3.Türk Ticaret Kanunu Açısından Haksız Rekabet
B.Haksız Rekabet Hukuku Açısından Bağlama Uygulamaları
C.Ara Değerlendirme
İkinci Bölüm
Bağlama Uygulamalarının Rekabete Etkileri ve Rekabet Politikalarının Bağlama Uygulamalarına Yaklaşımı
§ 5.Bağlama Uygulamalarının Rekabet Üzerindeki Etkileri
I.ALICILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLER
A.Kötüye Kullanma Yoluyla Alıcıların Sömürülmesi
B.Bağlama Uygulaması Nedeniyle Haksız Fiyatların Ortaya Çıkması
C.Bağlama Uygulaması ile Yıkıcı Fiyatlama
II.RAKİPLER ÜZERİNDEKİ ETKİLER
A.Pazar Gücünün Aktarılması
1.Rekabet Hukukunda Aktarma Etkisi
2.Aktarma Etkisi Konusunda Chicago Okulu Yaklaşımı
3.Aktarma Etkisi İçin Gerekli Koşullar
a.Teşebbüsün Pazar Gücü
b.Ürünler Arasındaki Talep İlişkisi
c.İkincil veya Alt Ürün Pazarı
4.Ara Değerlendirme
B.Rakiplerin Dışlanması
1.Ön Açıklamalar
2.Bağlama Uygulamasının Dışlayıcı Etkileri Açısından Gerekli Olan Koşullar
a.Teşebbüsün Pazar Gücü
b.Tüketicinin Ürünleri Birlikte Edinme Konusundaki İsteği
c.Alıcının Pazar Konumu
d.Talep Fazlası Miktarı
e.Tamamlayıcı Ürün Üreticileri Açısından Dışlayıcı Sorunlar
3.Dışlayıcı Etkiler Açısından Bağlama Uygulamasının Süresi
4.Ara Değerlendirme
C.Tekelleşme Sorunu
D.Pazara Giriş Engelleri
1.\\\\\\\"Pazara Giriş Engelleri\\\\\\\" Kavramı
2.Potansiyel Rakipler
3.Bağlama Uygulaması ile Pazara Giriş Engelleri
a.Bağlanan Ürün Pazarına Giriş Engelleri
aa.Bağlama Uygulamasının \\\\\\\"Bağlayıcı Etkisi\\\\\\\"
bb.Rakipler Açısından Çift Yönlü Pazara Giriş Zorunluluğu
b.Bağlayan Ürün Pazarına Giriş Engelleri
4.Ara Değerlendirme
III.POST-CHICAGO YAKLAŞIMLAR VE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Post-Chicago Stratejik-Ekonomik Yaklaşımlar ve Bağlama Uygulamaları
B.Rakibin Maliyetlerini Yükseltme
C.Oyun Teorisi
D.Asimetrik Bilgi Sorunu
1.Uygulamada Asimetrik Bilgi Sorunu
a.Kodak Kararı
b.Rekabet Kurulu Kararları
aa.\\\\\\\"Siemens ve Diğerleri\\\\\\\" Kararı
bb.HP Kararı
2.Asimetrik Bilginin Alıcıları Zorlayıcı Niteliği
E.Ara Değerlendirme
§ 6.Rekabet Politikaları Açısından Bağlama Uygulamaları
I.ÖN AÇIKLAMALAR
II.AVRUPA BİRLİĞİ YAKLAŞIMI
A.Pazar Yapısı ve Özgürlüğü Sorunu
B.Freiburg Okulu ve Ordoliberalizmin Avrupa Birliği\\\\\\\′nin Yaklaşımına Etkileri
III.BAĞLAMA UYGULAMALARININ REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ANALİZİNDE YAKLAŞIM SORUNU
A.Per Se Yaklaşım
B.Rule o Reason Yaklaşımı
1.Rule of Reason Yaklaşımının Avantajları
2.Rule of Reason Yaklaşımın Dezavantajları
C.More Economic Approach
1.Komisyon Tartışma Metni
a.Tartışma Metninin Genel Çerçevesi
b.Bağlama Uygulamaları Konusundaki Yaklaşım
2.AEUV m. 102 Hakkında Komisyon Kılavuzu
3.Rekabet Kurulu\\\\\\\′nun Yaklaşımı
IV.ARA DEĞERLENDİRME
Üçüncü Bölüm
TEŞEBBÜSLER ARASINDA BAĞLAMA ANLAŞMALARI YOLUYLA REKABETİN SINIRLANDIRILMASI
§ 7.Rekabet Hukukunda Anlaşma Kavramı ve Anlaşmaların Rekabeti Sınırlayıcı Etkisi
I.REKABET KUKUKUNDA ANLAŞMA KAVRAMI
A.Yatay Anlaşma
B.Dikey Anlaşma
II.YATAY VE DİKEY ANLAŞMA AYRIMININ NEDENİ
III.ANLAŞMANIN REKABETİ SINIRLAYICI ETKİLERİNİN HİSSEDİLİR OLMASI
§ 8.Yatay Bağlama Anlaşması
I.AEUV MADDE 101/1 (e) AÇISINDAN BAĞLAMA ANLAŞMASI
A.Hükmün Uygulama Alanı
B.AEUV m. 101/1 (e) ve m. 102(d) Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi
II.RKHK MADDE 4 (f) AÇISINDAN BAĞLAMA ANLAŞMASI
A.Hükme Yönelik Eleştiriler
1.Genel Olarak
2.Hükmün Kapsamına Yönelik Eleştiriler
B.Ara Değerlendirme
§ 9.Dikey Bağlama Anlaşması
I.DİKEY ANLAŞMALARIN REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
II.DİKEY SINIRLAMA OLARAK BAĞLAMA ANLAŞMASI
A.Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Rekabet Üzerindeki Etkileri
B.Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Olumsuz Etkileri
1.Fiyat Artışına Neden Olma
2.\\\\\\\"Kilit Etkisi\\\\\\\"ne Yol Açma
3.Marka İçi Rekabetin Azalması
4.Markalar Arası Rekabetin Azalması
5.Alıcıların Tercihlerinin Kısıtlanması
6.Pazara Giriş Engelleri ile Pazarın Kapanması Etkisi
C.Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Olumlu Etkileri
1.Etkinlik Sağlama
2.Üretim ve Kalite Standartlarında Yeknesaklık Yoluyla Bedavacılık (free riding) Sorununun Giderilmesi
3.Pazara Giriş Maliyetlerinin Azalması
4.Çifte Tekel Karını Önleme
III.DİKEY ANLAŞMALAR AÇISINDAN MUAFİYET SİSTEMİ
A.Genel Olarak Muafiyet Sistemi
B.Grup Muafiyet Sistemi
1.Teknoloji Transferi Anlaşmaları Hakkında Grup Muafiyeti
a.Teknoloji Transferi Anlaşmaları
b.Teknoloji Transferi Anlaşmaları Açısından Bağlama Uygulamaları
2.Motorlu Taşıtlar Pazarı İçin Grup Muafiyeti
a.Satış ve Servis Hizmetlerinin Bağlanması
b.Orijinal Parça Kullanma Yükümlülüğü Getirmek
C.Bireysel Muafiyet
D.Muafiyet Açısından Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Analizi
E.Muafiyetin Geri Alınması
1.Bireysel Bir Kararla Muafiyetin Geri Alınması
2.Birikimli Etki Nedeniyle Paralel Ağların Muafiyet Kapsamı Dışına Çıkarılması
a.Pazarda \\\\\\\"Birikimli Etkiler\\\\\\\"
b.\\\\\\\"Delimitis\\\\\\\" Kararı
3.Ara Değerlendirme
F.Muafiyet Sisteminin Değerlendirilmesi
1.Genel Olarak
2.Muafiyet Sisteminin Hukuki Güvenlik Açısından Değerlendirilmesi
IV.REKABETİ SINIRLAYICI ANLAŞMALARIN YAPTIRIMI
A.Geçersizlik Yaptırımı
B.Geçersizliğin Sonuçları
Dördüncü Bölüm
Hakim Durumdaki Teşebbüslerin Bağlama Uygulamaları ile Rekabetin Sınırlandırılması ve Teşebbüslerin Bağlama Uygulamaları Konusunda Hukuka Uygunluk Nedenleri
§ 10.Hakim Durumdaki Teşebbüslerin Bağlama Uygulamaları
I.EKONOMİK GÜÇ VE KÖTÜYE KULLANMA
II.KOLLEKTİF VE BİREYSEL BAĞLAMA UYGULAMALARI SORUNU
A.Kollektif Bağlama ve Bireysel Bağlama Uygulamaları Ayırımı
1.Kollektif Bağlama Uygulamaları
2.Bireysel Bağlama Uygulamaları ve Tek Yanlı Davranışlar
a.Bireysel Bağlama Uygulamaları
b.Tek Yanlı Davranışlar ve Bağlama Uygulamaları
aa.AB Hukukunda Tek Yanlı Davranışlar ve Bağlama Uygulamaları
bb.Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Açısından Tek Yanlı Davranışlar ve Bağlama Uygulamaları
B.Ara Değerlendirme
III.HAKİM DURUMDAKİ TEŞEBBÜSLERİN BAĞLAMA UYGULAMALARI AÇISINDAN İLGİLİ PAZARIN BELİRLENMESİ
A.İlgili Pazarın Tanımlanması
1.İlgili Ürün Pazarı
2.İlgili Coğrafi Pazar
3.Zamansal veya Dönemsel Pazar
B.Teşebbüsün Pazar Payı
1.Pazar Payının Belirlenmesi
2.Teşebbüsün Sahip Olduğu Pazar Gücü
a.Pazar Gücünün Belirlenmesi
b.Hakim Durum ve Pazar Gücü İlişkisi
3.Hakim Durum Kavramı
a.Tek Başına Hakim Durum
b.Birlikte Hakim Durum
C.Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Yasağı
1.Hakim Durumun Değil, Kötüye Kullanmanın Yasak Olması
a.Kötüye Kullanma
b.Hakim Durum ve Kötüye Kullanma Arasındaki Nedensellik İlişkisi
2.Hakim Durumdaki Teşebbüslerin \\\\\\\"Özel Sorumluluğu\\\\\\\"
§ 11.Bağlama Uygulaması ile Hakim Durumun Kötüye Kullanılmasının Bazı Görünümleri
I.FİYAT SIKIŞTIRMASI AMACIYLA BAĞLAMA UYGULAMASI
A.Napier Brown/British Sugar Kararı
B.IRI/Nielsen Kararı
II.ŞEBEKE/AĞ ETKİSİNDEN YARARLANMAK SUREİYLE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Şebeke veya Ağ Etkisinin Önemi
B.Şebeke veya Ağ Etkisi Konusunda Bağlama Uygulaması Örnekleri
III.YENİLİKÇİ PAZALARDA ÜRÜN GELİŞTİRME YOLU İLE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Yenilikçi Pazarlarda Teknolojik Bağlama Uygulaması
1.Teknolojik Bağlama Uygulamasının Rekabet Üzerindeki Etkileri
2.Ürün Geliştirme Yoluyla Teknolojik Bağlama Uygulaması
B.Microsoft Kararı
1.AB Komisyonu Kararı
a.İlgili Pazarın Yapısı ve Microsoft\\\\\\\′un Hakim Durumu
b.Bağlama Uygulaması ve Kötüye Kullanma Niteliği
c.Rule of Reason Yaklaşımı Açısından Değerlendirme
d.Mevcut Yapının Ayrıştırılması
2.AB İlk Derece Mahkemesi Kararı
3.Microsoft Kararı Konusunda Yapılan Değerlendirmeler
§ 12.Bağlama Uygulaması Gibi Etki Gösteren Ticari Uygulamalar
I.İNDİRİM SİSTEMLERİ İLE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Ön Açıklamalar
B.İndirim Sistemlerinin Rekabet Üzerindeki Etkisi
II.İNDİRİM ŞEKLİNDEKİ BAĞLAMA UYGULAMASI TÜRLERİ
A.Sadakat İndirimleri ile Bağlama Uygulaması
1.Hoffmann/La Roche Kararı
2.Michelin II Kararı
3.Coca Cola Kararı
B.Hedef İndirimler ve Bağlama Uygulaması
1.Michelin I Kararı
2.\\\\\\\"Fertigfutter\\\\\\\" Kararı
3.Milchaustauschfuttermittel Kararı
C.Ara Değerlendirme
§ 13.Alım Gücü Açısından Bağlama Uygulaması
I.ALlM GÜCÜ KAVRAMI
II.ALIM GÜCÜNÜN KÖTÜYE KULLANILMASI
III.ALIM GÜCÜNÜN REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
A.Üretici veya Satıcının Sömürülmesi
B.Rakiplerin Dışlanması
§ 14.Bağlama Uygulamaları Konusunda Hukuka Uygunluk Nedenleri
I.TİCARİ TEAMÜL GEREĞİ HUKUKA UYGUNLUK
A.Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşmalar Açısından Ticari Teamülün Hukuka Uygunluk Hali Olması
B.Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Açısından Ticari Teamülün Hukuka Uygunluk Hali Olması
II.OBJEKTİF GEREKLİLİKLER
A.Genel Anlamda Objektif Gereklilik
B.Ürünün Niteliğine Özgü Objektif Gereklilikler
1.Ekonomik Gereklilikler
2.Ürün Güvenliği
3.Ürün Kalitesinin İyileştirilmesi
4.Ürün Kalitesinin Korunması
5.Ürünlerin İşlevselliği
III.ETKİNLİK SAVUNMASI
A.Etkinlik Savunmasının Yasal Dayanakları Konusunda Doktrindeki Tartışmalar
B.Tartışma Metni\\\\\\\′ne Göre Etkinlik Savunması
C.Kılavuz\\\\\\\′a Göre Etkinlik Savunması
D.Rekabet Kurulu\\\\\\\′nun Etkinlik Savunması Konusundaki Yaklaşımı
IV.TİCARİ TEAMÜL VEYA OBJEKTİF GEREKLİLİKLERE RAĞMEN BAĞLAMA UYGULAMASININ YASAKLANMASI
GENEL DĞERLENDİRME VE SONUÇ
KAYNAKÇA
Serbest rekabet olgusu, günümüzde genel olarak birçok modern ekonomik düzenin temel ilkelerinden birisidir. Bu anlamda rekabet ile üretimde etkinlik ve bu şekilde nihayetinde tüketici refahında da bir artış sağlanması esaslı bir hedeftir. Bu durum farklı hukuk sistemleri bağlamın¬da da kabul edilen bir sonuçtur. Örneğin A_B Rekabet Hukuku\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nda yasal düzenlemeler çerçevesinde, rekabetçi koşular altında işleyen bir rekabet sistemi de gözetilmek suretiyle, ekonomik etkinlik ve bu anlamda top¬lumsal refahın arttırılması da rekabet politikasının önemli hedeflerden birisi olarak görülmektedir. Bu aynı zamanda tüketiciyi korumaya yönelik bir yaklaşımın da sonucudur.
Tüketiciyi refahını esas alan bu yaklaşım aynı zamanda etkin bir rekabet sistemi ile bağlantılıdır. Bu anlamda yeni dönem rekabet politi¬kalarında tüketici refahı ve ekonomik etkinlik bakış açısının merkezi bir rol oynadığını söylemek mümkündür. Öte yandan tüketici refahı aynı zamanda işleyen bir rekabet sistemi ile doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla etkin bir rekabet düzeninin sağlanması açısından teşebbüslerin rekabeti sınırlayıcı nitelikteki davranışlarını engellemeye yönelik hükümler birçok ülkenin rekabet hukuku düzenlemeleri arasında yer almaktadır. Rekabet karşıtı davranışlara yönelik bu hükümler, teşebbüslerin rekabeti sınır¬lamaya yönelik anlaşma, karar veya uyumlu eylemleri yanında, hakim durumdaki teşebbüslerin rekabeti sınırlayıcı davranışlarının engellenme¬sine de yöneliktir. Örneğin Avrupa Birliği ve Alman rekabet hukukunda, kural olarak, rekabeti sınırlayıcı anlaşmalar ve teşebbüs birliği kararları yasaktır. Benzer durum 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (RKHK) açısından da geçerlidir. AB hukukunda, Avrupa Birliği\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nin İşleyişi Hakkında Anlaşma (Vertrag über die Arbeitsweise der Europaischen Union, AEUV)1 m. 101 hükmüne göre teşebbüsler arasında, iç pazarda rekabeti sınırlayıcı amaç veya etkiye sahip anlaşmalar yasak olduğu gibi, AEUV m. 102 hükmüne göre de hakim durumdaki teşebbüslerin hakim durumlarını iç pazarda rekabet karşıtı davranışlar ile kötüye kullanmaları yasaklanmıştır. Benzer yaklaşım 4054 sayılı RKHK açısından da geçer¬lidir. Gerçekten de RKHK m. 4 hükmü mehaz AEUV m. 101 hükmüne paralel olarak rekabeti sınırlayıcı anlaşma, karar ve uyumlu eylemleri yasaklarken, ö.madde hükmü ile de AEUV m. 102 hükmü ile paralel şe¬kilde, hakim durumun rekabet karşıtı davranışlar ile kötüye kullanılması yasaklanmıştır.
Rekabeti sınırlayıcı davranışlar farklı şekillerde ortaya çıkabilirler. Fiyat, ürün sağlamaktan kaçınma, ayrımcılık, bağlama uygulaması gibi rekabet karşıtı bu tarz davranışlar, uygulamada dışlayıcı veya sömürücü davranışlar olarak da tanımlanmaktadır. Bağlama uygulamaları da esasen rekabete aykırı davranışlardır. Satıcı konumundaki bir teşebbüs ile alıcı arasındaki ticari ilişki çerçevesinde ortaya çıkan, anlaşmanın niteliğine ve ticari teamüllere aykırı olarak, bir mal veya hizmet ile birlikte diğer bir mal veya hizmetin de satın alınmasının zorunlu kılındığı davranışlar bağlama uygulaması olarak tanımlanmaktadır. Bağlama uygulamaları teşebbüsler arasında rekabeti sınırlayıcı bir anlaşma, karar veya uyumlu eylem ile ortaya çıkabileceği gibi, hakim durumdaki teşebbüslerin kötü¬ye kullanma nitelikli tek yanlı davranışları ile de ortaya çıkabilirler. Her iki ihtimalde de rekabet karşıtı bu tarz davranışlar yasal düzenlemeler ile yasaklanmıştır.
Bağlama uygulamaları bazı durumlarda etkinlik sağlayıcı özellikleri nedeniyle rekabet üzerinde olumlu etkilere de sahip olmakla birlikte, öğreti ve uygulamada ağırlıklı olarak kabul edilen görüş bunların rekabeti sınırlayıcı etkileri nedeniyle, rakipler yanında tüketicilere de zarar veren davranışlar olduğudur. Bağlama uygulamaları esasen dışlayıcı nitelikte davranışlardır. Dışlayıcı etkiler ise öncelikle rakiplerin rekabet karşıtı bir davranış sonucunda pazar dışına çıkarılması veya bağlama uygula¬ması nedeniyle ortaya çıkan pazara giriş engelleri ile pazarın potansiyel rakiplere kapanmasıdır. Pazarın kapanması aynı zamanda bir pazarda sahip olunan pazar gücünün bir diğer pazara da aktarılması sonucu etkin rekabetin ortadan kalkmasına yol açan bir durumdur. Bu durum pazarda bir tekelleşme sorununa da yol açabilir. Dışlayıcı davranışların rekabet açısından doğurduğu bir diğer sonuç ise yeterli veya etkin bir rekabetin olmadığı bir pazar yapısında, alternatif tedarik kaynakları sınırlanan veya ortadan kalkan alıcı veya nihai tüketicilerin sömürülmesidir. Dolayısıyla etkin bir rekabet açısından pazarın açıklığı, potansiyel rakiplerin girişi bakımından da önemlidir.
Öte yandan, bağlama uygulamaları günlük yaşamda yaygın ve bili¬nen ticari pratiklerdir. Bunlar çoğu zaman alışılmış bir ticari uygulama olarak da algılandığından, bu anlamda rekabete aykırı davranışlar olup ol¬madıkları alıcı veya tüketiciler tarafından da sorgulanmaz. Bu durumun bir nedeni ticari yaşamda birçok ürünün bu şekilde birlikte üretilmesi ve satılabilmesidir. Çoğu zaman kullanım kolaylığı, alıcı veya nihai tüketici¬ler tarafından daha az çaba veya masrafla ulaşma olanağı nedeniyle, ticari yaşamda bazı ürünlerin birlikte satılması olağan dahi karşılanmaktadır. En basitinde, örneğin bir çift ayakkabı ayrı olarak veya bağcıksız da sa¬tılabilir. Ancak alıcı açısından uygun diğer tekini veya uygun bir bağcığı bulmanın getireceği maliyet veya çabalar düşünüldüğünde, bunların birlikte satılması daha yerinde bir davranış olduğu gibi, bu durum aynı zamanda ticari yaşamda da alışılmış bir uygulamadır.
Anlaşmanın niteliği veya ticari teamül gereği ürünlerin birlikte satılması, bağlama uygulaması için somut olaya göre bir haklı nedendir. Bununla birlikte uygulamada AB Mahkemeleri ve Komisyonun özellik¬le hakim durumdaki teşebbüslerin başvurduğu bağlama uygulamaları konusunda bu tarz haklı nedenleri dar veya sıkı yorumladığı ortaya çık¬maktadır. Bununla birlikte, rekabet hukuku uygulamasında yeni dönem rekabet politikaları açısından esasen ekonomiye önem veren, başka bir anlatımla rekabetçi davranışları ekonomik bir bakış açısıyla değerlen¬dirmeye yönelik yaklaşımlardan söz etmek de mümkündür. Ekonomiye önem veren, somut davranış açısından etkinlik ve bu anlamda tüketici refahını esas alan bir yaklaşımın geliştirilmesine yönelik çabalar AB Komisyonunun çalışmalarına da yansımıştır. Hakim durumun kötüye kullanılması yasağını düzenleyen AEUV m.lO2\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nin uygulanması konu¬sunda öngörülen bir reform düşüncesi bağlamında atılan ilk adımlardan birisi bilim uzmanlarından oluşan bir grup tarafından (EconomicAdvisory Group for Competition Policy, \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"EAGCP\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\") 2005 yılı ortasında yayınlanan bir rapor olmuştur2. Bu çalışmadan kısa bir süre sonra Komisyon rekabet direktörlüğü tarafından Aralık 2005 yılında yayınlanan ve özellikle de dışlayıcı davranışların pazar üzerindeki etkilerinin analizini ayrıntılı ele alan \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Tartışma Metni\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" (Diskussionspapierj discussion paper)3 izlemiştir. Tartışma metni bağlama uygulamaları gibi diğer dışlayıcı davranışların analizinde de ekonomik etki temelli bir yaklaşım üzerinde durmaktadır. Nihayetinde bu çalışmaların yasal anlamda daha somut bir yansıması ise Komisyonun 2009 yılında yayınlanan ve AEUV m. 102 hükmünün dış¬layıcı davranışlara uygulanması hususunda \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"ilke\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" veya \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"önceliklerin\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" yer aldığı Kılavuz (\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Prioritatenmitteilung\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\", \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Guidanca Paper\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\")4 ile olmuştur.
Bu anlamda EAGCP Raporu ile başlayıp Komisyon Tartışma Metni ile gündeme oturan ve Komisyon Kılavuzu ile devam eden more econo-mic approach ile ekonomiye önem veren yaklaşımlar bağlamında yapılan değerlendirmeler sonucunda, tüketici refahı ve bununla bağlantılı olarak etkinlik kavramının gelecekte kötüye kullanma yasağının analizinde merkezi bir rol oynayacağı da belirtilmiştir5. Dolayısıyla yeni dönem rekabet politikaları açısından bakıldığında, bağlama uygulamaları gibi dışlayıcı davranışların analizinde, somut olay bağlamında yapılacak değerlendir¬melerde tüketici refahı ile birlikte ekonomik etkinliğin gittikçe daha yoğun bir şekilde tartışılması, beklenen bir gelişmedir.
Rekabet hukuku açısından bağlama uygulamaları genellikle ya ha¬kim durumdaki teşebbüslerin tek yanlı davranışları ile ya da teşebbüsler arasında rekabeti sınırlayıcı nitelikte bir anlaşma kapsamında ortaya çıkabilir. Çalışmamızda da esasen bir ürün ile birlikte bir diğer ürün veya hizmetin de alınmasının zorunlu tutulması şeklinde ortaya çıkan bağla¬ma uygulamaları incelenirken, bu durum teşebbüsler arasındaki yatay ve dikey anlaşmalar yanında, hakim durumdaki teşebbüslerin tek yanlı davranışları açısından da ele alınmıştır. Bu değerlendirmeler Türk Reka¬bet Hukuku ve mehaz AB Rekabet Hukuku düzenlemeleri esas alınarak yapılmıştır. Bununla birlikte, yeri geldikçe bu konuda önemli bir içtihat geleneği olan Amerikan-antitrust hukuku uygulamaları ve Kara Avrupa\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′sı hukuk sistemi üzerinde önemli etkileri olan Alman Rekabet Hukuku uy¬gulamasına da değinme zorunluluğu doğmuştur.
Çalışmamızda bağlama uygulamaları esasen rekabet hukuku açı¬sından ele alınmakla birlikte, bağlama uygulamalarının sadece rekabet hukukuna özgü ticari pratikler olmadığım da vurgulamak gerekir. Ger¬çekten de bu tarz davranışlara özel hukukun farklı alanlarında da rast¬lamak mümkündür. Bu anlamda bağlama uygulamaları haksız rekabet hukukunda ortaya çıkabileceği gibi, bizdeki Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK m.5/IIl) açısından da söz konusu olabilirler. Öte yandan bağlama uygulamaları, borçlar hukuku alanında da sözleşme özgürlüğü ilkesi açısından üzerinde durulması gereken davranışlardır. Çünkü bağlama uygulamaları rakipler yanında, pazarın karşı tarafını oluşturan dağıtıcılar gibi teşebbüslerin ticari faaliyet özgürlüğünün yanı sıra, pazar katılımcısı olarak tüketicilerin de seçme ve bu anlamda karar verme özgürlüğünü sınırlayan davranışlardır. Alıcı bağlama uygulaması nedeniyle çoğu zaman istemediği, ilgilenmediği veya o an ihtiyacı olma¬yan bir ürünü de, satıcı karşısındaki pazar gücünün veya alternatif tedarik kaynaklarının yetersizliği nedeniyle almak zorunda kalabilir. Bu durum özellikle de dışlayıcı etkiler nedeniyle rakiplerin pazardan çıktığı durum¬larda daha belirgin olacaktır.
Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"bağla¬ma uygulamaları\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" ile ilgili kavramsal bir değerlendirme yapılmıştır. Bu konuda öncelikle rekabet hukuku açısından bağlama uygulaması kavra¬mı, \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"ürün bağlama\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" ve \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"paket satış\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" çerçevesinde incelenirken, uygulama¬da en sık görülen bağlama uygulaması türleri ve bağlama uygulamasının analizinden belirleyici olan özellikle \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"iki farklı ürün\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" ve bunun somut olaylar açısından nasıl belirleneceği hususları üzerinde durulmuştur. Daha sonra teşebbüsleri bağlama uygulamasına yönelten ekonomik ne¬denler üzerinde durulmuştur. Ardından farklı hukuk sistemleri açısından bağlama uygulamalarını düzenleyen yasal hükümlere değinilmektedir. Bu bölümde son olarak, bağlama uygulamaları rekabet hukuku dışında borçlar hukuku alanında sözleşme özgürlüğü ilkesi, TKHK m.5/III hük¬münde yer alan spesifik düzenleme de dikkate alınmak suretiyle tüketici hukuku ve nihayetinde rekabet hukuku dışında bağlama uygulamalarının en yaygın görüldüğü hukuk alanı olarak haksız rekabet hukuku açısından değerlendirilmiştir.
İkinci bölümde ise bağlama uygulamalarının rekabet ve dolayısıyla pazar yapısı üzerindeki etkileri alıcılar ve rakipler açısından değerlendi¬rilmektedir. Bu kapsamda bağlama uygulamalarının rekabet üzerindeki en önemli etkilerinden birisi olarak kabul edilen \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"aktarma etkisi/teorisi\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" (leverage theory) ve bu bağlamda rakiplerin dışlanması sorunu ABAD ve Rekabet Kurulunun konu ile ilgili kararlarına da değinmek suretiyle ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca post-Chicago ekonomik ve stratejik yak¬laşımların bağlama uygulamalarının analizine yönelik görüşleri dışında, rekabet politikalarının bu konudaki yaklaşımları da AB ve Türk Rekabet Hukuku açısından ele alınmaktadır. Bu değerlendirmeler yapılırken, AB rekabet hukukunda son zamanlarda ortaya çıkan ve more economic approach ile de somutlaştırılmaya çalışılan ekonomik etki temelli yaklaşımın geliştirilmesi açısından, Komisyon Tartışma Metni ve AEUV m. 102 hakkında Komisyon Kılavuzunda (Prioritatenmitteilung) bu konuda benimsenen yaklaşımlar incelenmiştir.
Üçüncü bölümde ise teşebbüsler arasında anlaşma yoluyla orta¬ya çıkan bağlama uygulamaları ele alınmaktadır. Bu değerlendirmeler öncelikle teşebüsler arasındaki yatay (kartel) anlaşmalar açısından ele alınmaktadır. Daha sonra bağlama uygulamaları dikey anlaşmalar kapsa¬mında ele alınmaktadır. Aynı zamanda dikey anlaşmaların pazar üzerin¬deki olumsuz ve olumlu etkileri incelenirken, muafiyet sistemi üzerinde de durulmaktadır. Bu bölümde ayrıca grup muafiyeti açısından, teknoloji transferi anlaşmaları ve motorlu taşıtlar sektörü açısından da bağlama uygulamaları değerlendirilmiştir.
Dördüncü bölümde ise hakim durumdaki teşebbüslerin davranışları ile ortaya çıkan bağlama uygulamaları ele alınmıştır. Rekabet hukukunda bağlama uygulamalarının genellikle hakim durumdaki teşebbüslerin davranışları ile ortaya çıktığı bilinen bir olgudur. Bu konuda yapılacak değerlendirmeler açısından hakim durum kavramı incelenirken, aynı zamanda hakim durum ve kötüye kullanma arasındaki nedensellik ilişki¬si ve hakim durumdaki teşebbüslerin özel sorumluluğuna da yeri geldikçe bazı somut olaylar bağlamında değinilmiştir. Bu bölümde ayrıca hakim durumun kötüye kullanılması ile başvurulan bazı bağlama uygulaması türleri ele alınırken, son dönemde bağlama uygulamalarının çok yaygın ortaya çıktığı ve teknolojik ürün bağlama olarak da tanımlanan yenilikçi pazarlardaki bağlama uygulamaları, AB Komisyonu\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nun Microsoft Kararı ekseninde ele alınmıştır. Daha sonra hakim durumdaki teşebbüsler ta¬rafından başvurulan ve rekabet üzerindeki etkileri bağlama uygulaması gibi değerlendirilen paket satış veya indirimlerin rekabet üzerindeki et¬kileri, bu konuda AB Komisyonu, ABAD ve Rekabet Kurulu tarafından verilmiş olan bazı emsal kararlar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu bölümde ayrıca alıcı veya \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"alım gücü\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" (Nachfragemacht) açısından orta¬ya çıkan bağlama uygulamalarına da kısaca değinilecektir. Her ne kadar klasik anlamda bir bağlama uygulaması satıcı veya sağlayıcı teşebbüsler tarafından başvurulan bir davranış olarak görülse de, bazı durumlarda alıcının sahip olduğu pazar gücü de bu tarz rekabet karşıtı davranışlara zemin hazırlayabilmektedir. Dördüncü bölümde son olarak bağlama uy¬gulamaları konusunda haklı nedenler, bir başka ifadeyle hukuka uygun¬luk halleri anlaşmanın niteliği/objektif gereklilikler veya ticari teamülün varlığı dışında, özellikle hakim durumdaki teşebbüslerin davranışlarının ekonomiye önem veren bir yaklaşımla değerlendirilmesi hedefi bağla¬mında ortaya çıkan etkinlik savunması da ele alınmıştır.
ONSOZ
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\"Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamaları\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\" başlıklı bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana-bilim Dalı Doktora Programı\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′nda doktora tezi olarak hazırlanmış olup, 26.11.2012 tarihinde Prof. Dr. Işıl Özkan, Prof. Dr. Oğuz Atalay, Prof. Dr. Oruç Hami Şener, Doç. Dr. Sevilay Uzunallı ve Doç. Dr. Oğuz Şimşek\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′ten oluşan jüri önünde savunulmuş ve doktora tezi olarak kabul edilmiştir. Çalışma yayına hazırlanırken değerli jüri üyelerinin yapıcı görüş ve eleş¬tirileri de göz önüne alınarak bazı değişiklikler yapılmıştır.
Şüphesiz bu çalışma da başlangıçtan bitiş aşamasına kadar geçen za¬man sürecinde birçok kişinin emek ve gayretinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu vesileyle kendilerine teşekkürü bir borç bildiğim bazı kişi¬leri belirtmek istiyorum. Öncelikle, doktora tez danışmanlığımı yürüten Doç. Dr. Sevilay Uzunallı\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′ya ne kadar teşekkür etsem de azdır. Hocam bilimsel desteği bir yana, manevi desteğini de hiçbir zaman esirgememiş¬tir. Çalışmanın en başından, konunun belirlenmesi de dahil olmak üzere, çalışmanın her aşamasında büyük bir özveriyle bana destek oldu. Yoğun akademik ve idari faaliyetleri arasında, tezimi büyük bir sabır ve özenle okuyup değerlendirmek suretiyle, bu çalışmanın ortaya çıkmasında en büyük pay sahibi olmuştur. Kendisine ne kadar teşekkür etsem dahi az olduğunu bilmeme rağmen, yine de bu vesileyle bir kez daha içten şük¬ranlarımı sunuyorum.
Öte yandan DEÜ Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Oruç Hami Şener\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′e destekleri için çok teşekkür ederim. Ayrıca Doç. Dr. Ahmet Türk, Yrd. Doç. Dr. Yaşar Can Göksoy, Yrd. Doç.Dr. Ali Haydar Yıldırım, Araş. Gör. Direnç Akbay Araş. Gör. Alper Özbo-yacı, Araş. Gör. Emre Türkmen, Araş. Gör. Pelin Arslan, sevgili kardeşim Araş. Gör. Ali Selkor Atak ile sevgili kuzenlerim Doç. Dr. İlhan Karakılıç ve Yrd. Doc. Dr. Sedef Karakılıç\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a da ayrı ayrı teşekkür ederim.
Bu çalışma büyük oranda, Almanya-München\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′da bulunan Max-Planck Enstitüsü (Max-Planck-Institut für Immaterialgüter- und Wettbe-werbsrecht) tarafından sağlanan 10 aylık bir araştırma bursu desteği ile tamamlandı. Bu vesileyle, bana bu olanağı sağlayan Enstitü Müdürü Prof. Dr. Josef Drexl\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a, Enstitüde bulunduğum süre boyunca tez danışmanlığı¬mı üstlenen Wissenschaftlicher Mitarbeiter Mark-Oliver Mackenrodt\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a, Dr. Eva-Marina Bastian\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a, München\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′da bulunduğum zaman süresince birçok yardım ve desteklerini gördüğüm sayın Dr. Fulya Kip-Barnard ve Ahmet Özyurt\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′a da teşekkür ederim.
Son ve hiç şüphesiz aynı zamanda en önemlisi olarak; böyle uzun ve zahmetli bir çalışma süresince gösterdikleri sabır ve sağladıkları her türlü destekleri için başta sevgili eşim Öncü Karakılıç ve ailesine, hayatımıza anlam katan biricik kızımız Beren\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\′e, annem ve babam; Fadime-Hüseyin Karakılıç ile birlikte sevgili kardeşlerim Safiye, Türkan, Müjgan ve Vahap; sizlere ne kadar teşekkür etsem de azdır. İyi ki varsınız...
Nihayet başta sayın Erol Öz olmak üzere, çalışmanın yayımını üst¬lenen On İki Levha Yayıncılık AŞ çalışanlarına da emek ve çabaları için ayrıca teşekkür ediyorum.
Buca/İzmir, Mart 2013 Dr. Hasan Karakılıç
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
Rekabet Hukuku ve Hukukun Diğer Alanlarında Bağlama Uygulamaları
§ 1.Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulaması ve Bağlama Uygulamasının Unsurları
I.REKABET HUKUKUNDA BAĞLAMA UYGULAMASI
A.Bağlama Uygulaması Kavramı
1.\\\\\\\"Ürün\\\\\\\" Bağlama
2.Paket Satış
B.Bağlama Uygulaması ve Kelepçeleme Sözleşmesinin Farkları
II.BAĞLAMA UYGULAMASININ BAZI GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ
A.Saf Paket Satış Uygulaması
B.Karışık/Karma Paket Satış Uygulaması
C.Statik Ürün Bağlama Uygulaması
D.Dinamik Ürün Bağlama Uygulaması
E.Teknolojik Bağlama Uygulaması
F.Ara Değerlendirme
III.TEŞEBBÜSLERİ BAĞLAMA UYGULAMASINA YÖNELTEN EKONOMİK NEDENLER
A.Bağlama Uygulaması ile Ölçümleme
B.Bağlama Uygulaması ile Fiyat Farklılaştırması
1.Fiyat Farklılaştırması ve Fiyat Ayrımcılığı Farkı
2.Fiyat Farklılaştırması İçin Bağlama Uygulaması
3.Fiyat Farklılaştırmasını Gizleme İçin Bağlama Uygulaması
4.Fiyat Farklılaştırması ile Fiyata Yönelik Algıyı Yönetme için Bağlama Uygulaması
C.Bağlama Uygulamasıyla Risk Paylaşımı
D.Bağlama Uygulamasıyla Kredi Sağlama
E.Bağlama Uygulamasıyla İşlem Maliyetlerinin Azalması
F.Bağlama Uygulamasıyla Kalite Kontrolü
IV.ARA DEĞERLENDİRME
§ 2.Rekabet Hukuku Anlamında Bağlama Uygulamasının Unsurları
I.BAĞLAYAN VE BAĞLANAN ÜRÜN
A.Bağlayan ve Bağlanan Ürünlerin Farklı Olması veya \\\\\\\"İki Farklı Ürün Sorunu\\\\\\\" Konusundaki Yaklaşımlar
1.AB Yaklaşımı
2.Rekabet Kurulu Yaklaşımı
3.Antitrust Hukuku Yaklaşımı
B.İki Farklı Ürünün Belirlenmesi Konusunda Yöntemler
1.Ürünün Birden Fazla Parçadan Oluşması Halinde Belirleme
2.Pazar Eksenli Belirleme
a.Ayrı Tüketici Talebi Testi
b.Alışılmış Ticari Uygulama Testi
II.ALICILARIN BAĞLAMA UYGULAMASI İÇİN ZORLANMASI
A.\\\\\\\"Zorlama\\\\\\\"nın Niteliği
B.Hukuksal veya Aynı Zamanda Ekonomik Açıdan Zorlamanın Gerekliliği
III.BAĞLAMA UYGULAMASININ REKABETİ SINIRLAYICI ETKİLERİ AÇISINDAN PAZAR YAPISI ÖNEMİ
IV.BAĞLAMA UYGULAMASI AÇISINDAN HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ
§ 3.Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamasının Ortaya Çıkışı
I.AMERİKAN-ANTITRUST HUKUKU\\\\\\\′NDA BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Antitrust Hukuku Düzenlemeleri
1.Sherman Kanunu
2.Clayton Kanunu
3.Federal Ticaret Komisyonu Kanunu
B.Ticaretin Sınırlanması Aracı Olarak Bağlama Uygulamaları
C.Antitrust-Hukukunda Bağlama Uygulamalarının Ortaya Çıkışı
II.AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU\\\\\\\′NDA BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.AEUV Madde 101 Açısından Bağlama Uygulamaları
B.AEUV Madde 102 Açısından Bağlama Uygulamaları
III.REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNA GÖRE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Karar ve Uyumlu Eylemler Yoluyla Bağlama UygulamalarIı
B.Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Yoluyla Bağlama Uygulamaları
§ 4.Özel Hukukun Diğer Alanları Açısından Bağlama Uygulamaları
I.BORÇLAR HUKUKUNDA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ AÇISINDAN BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Rekabet Hukuku ve Borçlar Hukuku İlişkisi
B.Alıcıların Sözleşme Özgürlüğü Açısından Bağlama Uygulamaları
C.Borçlar Hukuku Açısından Sözleşme Özgürlüğü İlkesi ve Bağlama Uygulamaları
1.Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Kapsamı
a.Sözleşme Yapıp Yapmama Özgürlüğü
b.Sözleşmenin Konusunu Belirleme Özgürlüğü
2.Sözleşmenin Tarafını Belirleme Özgürlüğü
D.Ara Değerlendirme
II.TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN AÇISINDAN BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Tüketici Lehine Sınırlandırılması
B.Bağlama Uygulaması Yasağı
III.HAKSIZ REKABET HUKUKU AÇISINDAN BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Genel Anlamda \\\\\\\"Rekabet Hakkı\\\\\\\" ve Kötüye Kullanılması
1.Rekabet ve Haksız Rekabet Hukuku İlişkisi
2.Rekabet ve Haksız Rekabet Hukukunun Amaç ve Terminoloji Yönünden Yakınlaşması
3.Türk Ticaret Kanunu Açısından Haksız Rekabet
B.Haksız Rekabet Hukuku Açısından Bağlama Uygulamaları
C.Ara Değerlendirme
İkinci Bölüm
Bağlama Uygulamalarının Rekabete Etkileri ve Rekabet Politikalarının Bağlama Uygulamalarına Yaklaşımı
§ 5.Bağlama Uygulamalarının Rekabet Üzerindeki Etkileri
I.ALICILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLER
A.Kötüye Kullanma Yoluyla Alıcıların Sömürülmesi
B.Bağlama Uygulaması Nedeniyle Haksız Fiyatların Ortaya Çıkması
C.Bağlama Uygulaması ile Yıkıcı Fiyatlama
II.RAKİPLER ÜZERİNDEKİ ETKİLER
A.Pazar Gücünün Aktarılması
1.Rekabet Hukukunda Aktarma Etkisi
2.Aktarma Etkisi Konusunda Chicago Okulu Yaklaşımı
3.Aktarma Etkisi İçin Gerekli Koşullar
a.Teşebbüsün Pazar Gücü
b.Ürünler Arasındaki Talep İlişkisi
c.İkincil veya Alt Ürün Pazarı
4.Ara Değerlendirme
B.Rakiplerin Dışlanması
1.Ön Açıklamalar
2.Bağlama Uygulamasının Dışlayıcı Etkileri Açısından Gerekli Olan Koşullar
a.Teşebbüsün Pazar Gücü
b.Tüketicinin Ürünleri Birlikte Edinme Konusundaki İsteği
c.Alıcının Pazar Konumu
d.Talep Fazlası Miktarı
e.Tamamlayıcı Ürün Üreticileri Açısından Dışlayıcı Sorunlar
3.Dışlayıcı Etkiler Açısından Bağlama Uygulamasının Süresi
4.Ara Değerlendirme
C.Tekelleşme Sorunu
D.Pazara Giriş Engelleri
1.\\\\\\\"Pazara Giriş Engelleri\\\\\\\" Kavramı
2.Potansiyel Rakipler
3.Bağlama Uygulaması ile Pazara Giriş Engelleri
a.Bağlanan Ürün Pazarına Giriş Engelleri
aa.Bağlama Uygulamasının \\\\\\\"Bağlayıcı Etkisi\\\\\\\"
bb.Rakipler Açısından Çift Yönlü Pazara Giriş Zorunluluğu
b.Bağlayan Ürün Pazarına Giriş Engelleri
4.Ara Değerlendirme
III.POST-CHICAGO YAKLAŞIMLAR VE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Post-Chicago Stratejik-Ekonomik Yaklaşımlar ve Bağlama Uygulamaları
B.Rakibin Maliyetlerini Yükseltme
C.Oyun Teorisi
D.Asimetrik Bilgi Sorunu
1.Uygulamada Asimetrik Bilgi Sorunu
a.Kodak Kararı
b.Rekabet Kurulu Kararları
aa.\\\\\\\"Siemens ve Diğerleri\\\\\\\" Kararı
bb.HP Kararı
2.Asimetrik Bilginin Alıcıları Zorlayıcı Niteliği
E.Ara Değerlendirme
§ 6.Rekabet Politikaları Açısından Bağlama Uygulamaları
I.ÖN AÇIKLAMALAR
II.AVRUPA BİRLİĞİ YAKLAŞIMI
A.Pazar Yapısı ve Özgürlüğü Sorunu
B.Freiburg Okulu ve Ordoliberalizmin Avrupa Birliği\\\\\\\′nin Yaklaşımına Etkileri
III.BAĞLAMA UYGULAMALARININ REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ANALİZİNDE YAKLAŞIM SORUNU
A.Per Se Yaklaşım
B.Rule o Reason Yaklaşımı
1.Rule of Reason Yaklaşımının Avantajları
2.Rule of Reason Yaklaşımın Dezavantajları
C.More Economic Approach
1.Komisyon Tartışma Metni
a.Tartışma Metninin Genel Çerçevesi
b.Bağlama Uygulamaları Konusundaki Yaklaşım
2.AEUV m. 102 Hakkında Komisyon Kılavuzu
3.Rekabet Kurulu\\\\\\\′nun Yaklaşımı
IV.ARA DEĞERLENDİRME
Üçüncü Bölüm
TEŞEBBÜSLER ARASINDA BAĞLAMA ANLAŞMALARI YOLUYLA REKABETİN SINIRLANDIRILMASI
§ 7.Rekabet Hukukunda Anlaşma Kavramı ve Anlaşmaların Rekabeti Sınırlayıcı Etkisi
I.REKABET KUKUKUNDA ANLAŞMA KAVRAMI
A.Yatay Anlaşma
B.Dikey Anlaşma
II.YATAY VE DİKEY ANLAŞMA AYRIMININ NEDENİ
III.ANLAŞMANIN REKABETİ SINIRLAYICI ETKİLERİNİN HİSSEDİLİR OLMASI
§ 8.Yatay Bağlama Anlaşması
I.AEUV MADDE 101/1 (e) AÇISINDAN BAĞLAMA ANLAŞMASI
A.Hükmün Uygulama Alanı
B.AEUV m. 101/1 (e) ve m. 102(d) Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi
II.RKHK MADDE 4 (f) AÇISINDAN BAĞLAMA ANLAŞMASI
A.Hükme Yönelik Eleştiriler
1.Genel Olarak
2.Hükmün Kapsamına Yönelik Eleştiriler
B.Ara Değerlendirme
§ 9.Dikey Bağlama Anlaşması
I.DİKEY ANLAŞMALARIN REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
II.DİKEY SINIRLAMA OLARAK BAĞLAMA ANLAŞMASI
A.Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Rekabet Üzerindeki Etkileri
B.Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Olumsuz Etkileri
1.Fiyat Artışına Neden Olma
2.\\\\\\\"Kilit Etkisi\\\\\\\"ne Yol Açma
3.Marka İçi Rekabetin Azalması
4.Markalar Arası Rekabetin Azalması
5.Alıcıların Tercihlerinin Kısıtlanması
6.Pazara Giriş Engelleri ile Pazarın Kapanması Etkisi
C.Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Olumlu Etkileri
1.Etkinlik Sağlama
2.Üretim ve Kalite Standartlarında Yeknesaklık Yoluyla Bedavacılık (free riding) Sorununun Giderilmesi
3.Pazara Giriş Maliyetlerinin Azalması
4.Çifte Tekel Karını Önleme
III.DİKEY ANLAŞMALAR AÇISINDAN MUAFİYET SİSTEMİ
A.Genel Olarak Muafiyet Sistemi
B.Grup Muafiyet Sistemi
1.Teknoloji Transferi Anlaşmaları Hakkında Grup Muafiyeti
a.Teknoloji Transferi Anlaşmaları
b.Teknoloji Transferi Anlaşmaları Açısından Bağlama Uygulamaları
2.Motorlu Taşıtlar Pazarı İçin Grup Muafiyeti
a.Satış ve Servis Hizmetlerinin Bağlanması
b.Orijinal Parça Kullanma Yükümlülüğü Getirmek
C.Bireysel Muafiyet
D.Muafiyet Açısından Dikey Sınırlama Olarak Bağlamanın Analizi
E.Muafiyetin Geri Alınması
1.Bireysel Bir Kararla Muafiyetin Geri Alınması
2.Birikimli Etki Nedeniyle Paralel Ağların Muafiyet Kapsamı Dışına Çıkarılması
a.Pazarda \\\\\\\"Birikimli Etkiler\\\\\\\"
b.\\\\\\\"Delimitis\\\\\\\" Kararı
3.Ara Değerlendirme
F.Muafiyet Sisteminin Değerlendirilmesi
1.Genel Olarak
2.Muafiyet Sisteminin Hukuki Güvenlik Açısından Değerlendirilmesi
IV.REKABETİ SINIRLAYICI ANLAŞMALARIN YAPTIRIMI
A.Geçersizlik Yaptırımı
B.Geçersizliğin Sonuçları
Dördüncü Bölüm
Hakim Durumdaki Teşebbüslerin Bağlama Uygulamaları ile Rekabetin Sınırlandırılması ve Teşebbüslerin Bağlama Uygulamaları Konusunda Hukuka Uygunluk Nedenleri
§ 10.Hakim Durumdaki Teşebbüslerin Bağlama Uygulamaları
I.EKONOMİK GÜÇ VE KÖTÜYE KULLANMA
II.KOLLEKTİF VE BİREYSEL BAĞLAMA UYGULAMALARI SORUNU
A.Kollektif Bağlama ve Bireysel Bağlama Uygulamaları Ayırımı
1.Kollektif Bağlama Uygulamaları
2.Bireysel Bağlama Uygulamaları ve Tek Yanlı Davranışlar
a.Bireysel Bağlama Uygulamaları
b.Tek Yanlı Davranışlar ve Bağlama Uygulamaları
aa.AB Hukukunda Tek Yanlı Davranışlar ve Bağlama Uygulamaları
bb.Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Açısından Tek Yanlı Davranışlar ve Bağlama Uygulamaları
B.Ara Değerlendirme
III.HAKİM DURUMDAKİ TEŞEBBÜSLERİN BAĞLAMA UYGULAMALARI AÇISINDAN İLGİLİ PAZARIN BELİRLENMESİ
A.İlgili Pazarın Tanımlanması
1.İlgili Ürün Pazarı
2.İlgili Coğrafi Pazar
3.Zamansal veya Dönemsel Pazar
B.Teşebbüsün Pazar Payı
1.Pazar Payının Belirlenmesi
2.Teşebbüsün Sahip Olduğu Pazar Gücü
a.Pazar Gücünün Belirlenmesi
b.Hakim Durum ve Pazar Gücü İlişkisi
3.Hakim Durum Kavramı
a.Tek Başına Hakim Durum
b.Birlikte Hakim Durum
C.Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Yasağı
1.Hakim Durumun Değil, Kötüye Kullanmanın Yasak Olması
a.Kötüye Kullanma
b.Hakim Durum ve Kötüye Kullanma Arasındaki Nedensellik İlişkisi
2.Hakim Durumdaki Teşebbüslerin \\\\\\\"Özel Sorumluluğu\\\\\\\"
§ 11.Bağlama Uygulaması ile Hakim Durumun Kötüye Kullanılmasının Bazı Görünümleri
I.FİYAT SIKIŞTIRMASI AMACIYLA BAĞLAMA UYGULAMASI
A.Napier Brown/British Sugar Kararı
B.IRI/Nielsen Kararı
II.ŞEBEKE/AĞ ETKİSİNDEN YARARLANMAK SUREİYLE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Şebeke veya Ağ Etkisinin Önemi
B.Şebeke veya Ağ Etkisi Konusunda Bağlama Uygulaması Örnekleri
III.YENİLİKÇİ PAZALARDA ÜRÜN GELİŞTİRME YOLU İLE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Yenilikçi Pazarlarda Teknolojik Bağlama Uygulaması
1.Teknolojik Bağlama Uygulamasının Rekabet Üzerindeki Etkileri
2.Ürün Geliştirme Yoluyla Teknolojik Bağlama Uygulaması
B.Microsoft Kararı
1.AB Komisyonu Kararı
a.İlgili Pazarın Yapısı ve Microsoft\\\\\\\′un Hakim Durumu
b.Bağlama Uygulaması ve Kötüye Kullanma Niteliği
c.Rule of Reason Yaklaşımı Açısından Değerlendirme
d.Mevcut Yapının Ayrıştırılması
2.AB İlk Derece Mahkemesi Kararı
3.Microsoft Kararı Konusunda Yapılan Değerlendirmeler
§ 12.Bağlama Uygulaması Gibi Etki Gösteren Ticari Uygulamalar
I.İNDİRİM SİSTEMLERİ İLE BAĞLAMA UYGULAMALARI
A.Ön Açıklamalar
B.İndirim Sistemlerinin Rekabet Üzerindeki Etkisi
II.İNDİRİM ŞEKLİNDEKİ BAĞLAMA UYGULAMASI TÜRLERİ
A.Sadakat İndirimleri ile Bağlama Uygulaması
1.Hoffmann/La Roche Kararı
2.Michelin II Kararı
3.Coca Cola Kararı
B.Hedef İndirimler ve Bağlama Uygulaması
1.Michelin I Kararı
2.\\\\\\\"Fertigfutter\\\\\\\" Kararı
3.Milchaustauschfuttermittel Kararı
C.Ara Değerlendirme
§ 13.Alım Gücü Açısından Bağlama Uygulaması
I.ALlM GÜCÜ KAVRAMI
II.ALIM GÜCÜNÜN KÖTÜYE KULLANILMASI
III.ALIM GÜCÜNÜN REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
A.Üretici veya Satıcının Sömürülmesi
B.Rakiplerin Dışlanması
§ 14.Bağlama Uygulamaları Konusunda Hukuka Uygunluk Nedenleri
I.TİCARİ TEAMÜL GEREĞİ HUKUKA UYGUNLUK
A.Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşmalar Açısından Ticari Teamülün Hukuka Uygunluk Hali Olması
B.Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Açısından Ticari Teamülün Hukuka Uygunluk Hali Olması
II.OBJEKTİF GEREKLİLİKLER
A.Genel Anlamda Objektif Gereklilik
B.Ürünün Niteliğine Özgü Objektif Gereklilikler
1.Ekonomik Gereklilikler
2.Ürün Güvenliği
3.Ürün Kalitesinin İyileştirilmesi
4.Ürün Kalitesinin Korunması
5.Ürünlerin İşlevselliği
III.ETKİNLİK SAVUNMASI
A.Etkinlik Savunmasının Yasal Dayanakları Konusunda Doktrindeki Tartışmalar
B.Tartışma Metni\\\\\\\′ne Göre Etkinlik Savunması
C.Kılavuz\\\\\\\′a Göre Etkinlik Savunması
D.Rekabet Kurulu\\\\\\\′nun Etkinlik Savunması Konusundaki Yaklaşımı
IV.TİCARİ TEAMÜL VEYA OBJEKTİF GEREKLİLİKLERE RAĞMEN BAĞLAMA UYGULAMASININ YASAKLANMASI
GENEL DĞERLENDİRME VE SONUÇ
KAYNAKÇA
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı