Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Rekabet Hukuku Ve Dağıtım Sözleşmeleri
Rekabet Hukuku Ve Dağıtım Sözleşmeleri
Meltem KÜÇÜKAYHAN AŞÇIOĞLU
Sayfa Sayısı
:
420
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786055412470
190,00
TL ÖZET Dağıtım, üretimi takip eden ve ürünlerin ihtiyaç sahiplerine ulaşmasını sağlayan bir ticari faaliyettir. Üretici teşebbüsler, ürünle¬rinin dağıtımı için iki farklı modelden birini kullanırlar. Bu modeller¬den biri, seyyar tüccar memurlar ve ticari mümessiller gibi bağlı yar¬dımcılardan oluşan bir dağıtım iken, diğeri bağımsız dağıtıcılardan oluşan münhasır, seçici veya basit bir dağıtım ağıdır. Teşebbüsler bu iki dağıtım modeli arasında seçim yaparken, da¬ğıtım konusu ürünün nitelikleri ve ilgili pazarda bu ürüne ilişkin yaygın uygulamaları dikkate alırlar. Her ne kadar iki dağıtım mode¬linde de gerçekleştirilen ticari faaliyetin sonuçları birbirine benze¬mekte ise de, bu modeller, içerdikleri yükümlülüklere, özellikle yeni¬den satış fiyatı veya satım şartları veya diğer bazı ticari şartların tes¬pitine, sözleşmenin sona erdirilmesine ilişkin hükümler bakımından farklılıklar taşımaktadır. Üretici veya sağlayıcının ilk dağıtım modelini benimseyerek da¬ğıtım faaliyetlerine doğrudan katılması ve nihai tüketici ile doğrudan bir satış ilişkisi kurması halinde, üretici veya sağlayıcı ile nihai tüketi¬ci arasında bir dağıtım ilişkisi kurulmaz. Nitekim bu durumda sağla¬yıcı ile nihai tüketici arasında kurulan ilişki, satım sözleşmesidir. Buna karşın, üretici veya sağlayıcının ikinci dağıtım modelini se¬çerek, ürünlerinin dağıtımını bizzat yapmamaları, toptancı veya pe¬rakendeciler vasıtasıyla yaptırmaları halinde ise, bir dağıtım ilişki¬sinden bahsedilir. Burada söz konusu olan dağıtım ilişkisi, üretici veya sağlayıcı ile toptancı veya perakendeci arasında kurulan ilişki¬dir. Üretici veya sağlayıcının, nihai tüketici ile doğrudan bir ilişkisi bulunmaz. Perakendeci ile nihai tüketici arasındaki ilişki ise satım ilişkisi olacaktır. Bu ikinci tip dağıtımda, sağlayıcı ile dağıtıcılar ve değişik aşama-lardaki dağıtıcılar kendi aralarında dağıtım anlaşmaları imzalarlar. Bu zincirleme dağıtım ilişkilerinin birleşimi olarak, dağıtım sistemleri ve dağıtım kanalları oluşur. İşte biz bu çalışmamızda, dağıtım sistemleri ve dağıtım kanalla¬rından oluşan, bağımsız dağıtıcılar tarafından gerçekleştirilen ikinci tip dağıtımı ele alı inceleyeceğiz. Bu itibarla, çalışmamızda geçen "dağıtım", "dağıtım ilişkisi", "dağıtım anlaşması" terimleri, bu ikinci tip dağıtım ilişkisini ifade edecektir. Günümüzde dağıtım, ürün ve hizmetlerin tüketiciler ile buluştu-rulması yanında, tüketicilerin ürünler ile doğrudan temas kurmaları, satış noktalarında ürünleri görmeleri, bazen denemelerini dahi içe¬ren, özü bakımından dağıtım faaliyetlerine dâhil olmayan, tanıtım ve reklâm gibi pazarlama faaliyetlerini de kapsayabilmektedir. İşte tüm bu yeni fonksiyonları ile dağıtım, artık mal veya hizmetlerin pazar-lanması sürecinin en etkili ve önemli aşaması haline gelmiştir. Bir ürün pazarının farklı kademelerinde faaliyet gösteren teşeb¬büsler arasında alım-satım veya yeniden satımı düzenleyen her an¬laşma gibi, dağıtım anlaşmaları da, ilgili pazarın arz, talep, fiyat vb. parametrelerini, yapısını, gelişimini, bu pazara giriş veya çıkışları az veya çok etkilemekte, ürün ile pazar özelliklerinden etkilenmektedir. Bu anlaşmalar, ürün dağıtım ve pazarlamasında rasyonalizasyon sağlayıcı, markalar arası rekabeti artırıcı ve ilgili pazarda etkinlik yaratıcı olumlu etkileri yanında, marka içi rekabeti kısıtlayıcı, pazar paylaştırıcı, pazara girişleri güçleştirici olumsuz etkiler de doğura¬bilmektedir. İşte, bu iki yönlü etkilerinin dengelenmesi ihtiyacı, reka¬bet hukukunda dikey anlaşmalar ve özellikle dağıtım anlaşmalarına ilişkin ayrıntılı düzenlemeler ile karşılanmaktadır. Rekabet hukukumuzda, RKHK′un rekabete aykırı anlaşmalara ilişkin 4. maddesi yanında, dikey anlaşmalara ilişkin olarak hazırla¬nan pek çok tebliğ ve kılavuz da, hep bu ihtiyacın karşılamak amacı¬na yönelmiştir. Tüm bu düzenlemeler, dağıtım sözleşmelerinde eko¬nomik gücü elinde tutan sağlayıcı (veya üreticinin), kendi ticari şart¬larını dağıtıcılarına dayattığı düşüncesinden hareket etmektedir. Dağıtım anlaşmalarının rekabet üzerindeki etkileri, rekabet teori¬sinde yaklaşık son 30 yıldır tartışılan bir konudur. Bu anlaşmalar, ürünlerin dağıtım ve pazarlamasında rasyonalizasyon, markalar arası rekabette artış, bedavacılığın önlenmesi gibi olumlu etkiler yarattıkla¬rı gibi, genellikle ihtiva ettikleri toprak ve müşteri koruma gibi hü-kümler nedeniyle, marka içi rekabeti kısıtlayıcı, pazar paylaşımı yara¬tıcı, pazara girişleri güçleştiriri rekabete aykırı etkiler de doğurmak¬tadır. Dağıtım anlaşmaları, rekabet üzerindeki çift yönlü etkileri nede¬niyle, rekabet hukukları tarafından ayrıntılı düzenlenmeler konu edi¬len ve rekabet otoriteleri tarafından dikkatle izlenen anlaşmalardır. Dağıtım anlaşmalarına da uygulanan bireysel muafiyet ve özel¬likle grup muafiyeti düzenlemeleri, anlaşmaların rekabet üzerindeki çift yönlü etkisinin analizine dayanmaktadır. Anlaşma, şartlarını ta¬şıyor, diğer bir ifadeyle, olumlu etkileri olumsuz etkilerine nazaran ağır basıyor ise, muafiyetten faydalanmaktadır. Yukarıda da açıkladığımız üzere, dağıtım ağı, genel tanımı itiba¬riyle, üretici veya sağlayıcı teşebbüs tarafından kurulmakta ve kuru¬cu teşebbüsün öncelik ve talepleri uyarınca sistemleştirilmektedir. Klasik dağıtım ilişkisinde ekonomik bakımdan güçlü olan taraf, ürü¬nü elinde tutan üretici veya sağlayıcıdır. Oysaki son 10-15 yıldır or¬taya çıkan ve "modern dağıtım" veya "büyük dağıtım" veya "organi¬ze perakendecilik" olarak adlandırılan yeni bir model dağıtım bu¬lunmaktadır. Bu yeni modelde, kurucu rolünü dağıtıcılar veya dağıtım grup¬ları üstlenmekte, üretici veya sağlayıcılardan tedarik ettikleri ürünleri değişik konsept ve büyüklükteki mağazalarında satışa sunmaktadır. Klâsik dağıtımdan farklı olarak, organize perakendecilikte dağıtıcılar, çok çeşitli tüketim ürünlerini (gıda, giyim, temizlik malzemeleri vs.) sağlayıcılardan kendileri için en uygun ticari koşullarla tedarik et¬mekte ve tüketicilere en düşük fiyat ve en yüksek hizmet kalitesi (reklâm ve tanıtım, mağaza içi veya mağaza önü eşantiyon dağıtımı, tadım hizmetleri, geniş alışveriş alanları, yaygın dağıtım ağı, otopark, müşteri servisi vb.) ile ulaştırmaktadır. Organize perakendeci grupların alım gücü, daha avantajlı alım koşullarına ulaşmak için kurdukları alım merkezleri ve ilgili pazarda gerçekleştirdikleri birleşme veya devralma işlemleri ile, katlanarak artmaktadır. Bu durum, perakendecilerin gerekse rakipleri geleneksel perakendeciler karşısındaki pazar güçlerini artırdığı için, pazar güç¬leri ile spiral bir etkileşim içinde bulunan alım güçleri katlanarakartmaya devam etmektedir. Böylece, iki taraf arasındaki güç denge¬sizliği sağlayıcı aleyhine ilerlemeye devam etmektedir. Dağıtım ilişkisinin iki tarafı arasında sürekli artan güç dengesiz¬liği ve ekonomik bağımlılık, özellikle Alman ve Fransız hukuklarında tartışılmış, doktrin ve içtihatlar yoluyla geliştirilen teoriler çerçeve¬sinde özel kurallara bağlanmıştır. Aynı şekilde, İngiliz rekabet huku¬kunda da, organize perakendeci grupların sağlayıcıları ile ilişkilerini düzenleyen kurallar hazırlanmıştır. Bu yeni tip dağıtımda sağlayıcı değil, dağıtıcı veya dağıtım grup¬ları ekonomik gücü ellerinde bulundurmakta üretici veya sağlayıcıla¬ra kendi ticari koşullarını kabul ettirmektedirler. Anılan dağıtım mo¬deli, Ülkemizde şehirleşmenin ve tüketim alışkanlıklarının değişimi¬ne bağlı olarak, gıda perakendeciliği pazarında yaygınlaşmaktadır. Organize perakendenin güçlenmesi, geleneksel perakendeciler yanında, üretici veya sağlayıcılar için de rekabeti kısıtlayıcı sonuçlara neden olmaktadır. Bu sorunlar, Fransız ve Alman rekabet hukukla¬rında "göreli güçlü teşebbüs", "alım gücünün kötüye kullanılması", "zararına satış yasağı" gibi teoriler ile çözümlenmeye çalışılmıştır. Perakendeci gruplar, alım güçlerine dayanarak sağlayıcılarına karşı, indirimler, primler, çeşitli isimler altındaki ödemeler (raf bede¬li, iyi yer bedeli, gondola bedeli, yardım bedeli, yeni açılış ücreti, ma¬ğaza açılışı ücreti, banka komisyonu katılım ücreti vs.) talep etmekte¬dir. Sağlayıcılar ise, perakendeci grupların bu haksız taleplerini, ticari ilişkilerin kesileceği, mal tedariğinin durdurulacağı tehdidi karşısın¬da, kabul etmek zorunda kalmaktadır. HTM perakendeciliği pazarını geneline yayılan bu uygulamalar, sağlayıcıların organize perakendecilere olan ekonomik bağımlılığının artması ile daha da şiddetlenmektedir. Tüm bu gelişmeler, Türk rekabet hukukunda da, Alman, Fransız ve İngiliz hukuklarında gibi, özel bir düzenleme yapılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Ülkemizde, organize perakende sektörüne ilişkin düzenleme çalışmaları 2000′li yılların başında başlamış ve ilk olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı′nın "Tüketim Maddeleri ve İhtiyaç Mal¬zemelerinin Satışıyla İştigal Eden Büyük Mağazaların Kurulmaları Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı" ile somutlaşmıştır. Kanunlaşama-yan bu taslaktan sonra Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından farklı isimlerde ve çok sayıda mevzuat çalışması yapılmıştır. Bakanlık tara¬fından hazırlanan son düzenleme olan "Alışveriş Merkezleri, Büyük Mağazalar ve Zincir Mağazalar Kanunu Tasarısı Taslağı" ("Taslak Ka¬nun") Ocak 2010′da Başbakanlığa iletilmiş olup, önümüzde ay içeri¬sinde Başbakanlık tarafından TBMM′ye sunulması beklenmektedir. Taslak Kanun, organize perakendeci grupların yukarıda değin¬diğimiz pek çok haksız uygulamasını yasaklayan veya sınırlandıran hükümleri itibariyle, gerekli ve isabetli bir çalışmadır. Taslak Kanun′da, büyük ve zincir mağazaların kuruluşlarının iz¬ne bağlanması, sağlayıcılardan istenebilecek ücretlere yasak ve sınır öngörülmesi, perakendeci gruplarının satın alma ve ödemelerine iliş¬kin olarak getirilen düzenlemeler yerindedir. Bununla beraber, çalış¬ma, HTM perakende pazarındaki önemli bazı sorunlara ilişkin her¬hangi bir düzenleme öngörmemesi bakımından yetersizdir. Türk HTM perakendeciliği pazarında perakendeci grupların alım ve pazar güçlerinden kaynaklanan sorunların çözümüne ilişkin ola¬rak bizim önerimiz, İngiliz rekabet hukukundaki Perakendeciler Te¬darik Kodu benzeri kapsamlı bir düzenlemenin yapılmasıdır. Bu düzenleme asıl olarak dört konuya ilişkin kurallar içermeli¬dir. Bunlar: perakende gruplarının kurulmalarının izin usulüne bağ¬lanması (1), perakendeci grupları tarafından sağlayıcılardan talep edilen hizmet bedellerinin düzenlenmesi (2), satın alma ve ödeme şartlarının sıkılaştırılması (3), indirimli satışların kısıtlanması ile zara¬rına satışların yasaklanmasıdır (4). Çalışmamızda, Avrupa Topluluğu, Fransa, Almanya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere, çeşitli hukuk sistemle¬rinden ve bunlarla ilgili literatürden faydalanılmıştır. Rekabet doktrinlerinin ve çalışmamıza konu dağıtım anlaşma¬larının ülke, hatta kıta sınırlarını aşan nitelikleri de, bu çalışmamı¬zın mukayeseli hukuka yönelik açıklamalar içermesini gerekli kıl¬mıştır. Nitekim Türk rekabet hukukunun mehazını Topluluk reka¬bet hukuku kaynaklarının (mevzuat, uygulama ve doktrin açıların¬dan) oluşturması da, bahsettiğimiz mukayeseli yaklaşmamızı pekiş¬tirmektedir. Yukarıda da açıkladığımız üzere, günümüzde dağıtım anlaşma¬ları, üretici veya sağlayıcının dağıtıcılarını münhasır, seçici veya ale¬lade bir dağıtım sistemi içerisinde birleştirdiği klasik dağıtım sözleş¬meleri ile dağıtıcının bizzat veya kurmuş olduğu satın alma sistemi aracılığı ile sağlayıcılar arasındaki ilişkileri içeren yeni tip dağıtım sistemi olmak üzere iki ayrı başlık altında incelenmektedir. Bu çalışmamızın birinci bölümünde, klâsik dağıtım anlaşmalarını tarihi gelişimleri ve rekabet kuralları karşısındaki durumları açısın¬dan inceleyeceğiz. Bu incelememizi RKHK′un 4. maddesinde yer alan rekabeti kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uyumlu eylemlere ilişkin yasağı ile 5. maddesindeki bireysel muafiyet koşulları ve dikey anlaşmalara ilişkin muafiyet tebliği, uygulanma şart ve hükümleri ile sınırlı tuta¬cağız. Çalışmamızda yürürlükten kaldırılan dikey muafiyet tebliğle¬rine yer verilmeyecektir. Çalışmamızın ikinci bölümünde organize perakende sektörü da¬ğıtım sözleşmeleri analiz edilecek olup, bu bölümde, Türk rekabet hukuku düzenlemelerinin, bu yeni tip dağıtım sözleşmelerine uygu¬lanması ile beraber, çeşitli yabancı hukuk sitemlerinde organize pe¬rakende dağıtım için öngörülen özel rekabet kurallarını inceleyece¬ğiz. Bu kapsamda, öncelikle "alım gücü" doktrininin doğduğu Al¬man rekabet hukuku ile bu doktrini temel alarak önemli hukuk kay¬nakları yaratan Fransız ve İngiliz mevzuat ve uygulamaları tarihi gelişimleri içinde incelenecektir. Çalışmamızda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve sektör ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda 2003 yılından bu yana yenilenen, ancak henüz kanunlaşamamış olan Alışveriş Merkezleri, Büyük Mağazalar ve Zincir Mağazalar Kanunu Tasarısı Taslağı′na da yer verilecektir. Çalışmamızın bu bölümü, organize perakende dağıtım sözleşme¬lerine Türk rekabet hukuku çerçevesinde müdahale edilebilmesi için gerekli düzenlemelere ilişkin önerilerimiz ile tamamlanacaktır. Bu ikinci bölüme ilişkin açıklamalarımız yalnızca HTM peraken¬deciliği ilişkin olup, çalışmamızda diğer organize perakende (mobil¬ya, inşaat vd.) kanalları ve özellikleri işlenmeyecektir. öNSöZ Rekabet Hukuku ve Dağıtım Sözleşmeleri başlıklı bu çalışmamın temeli, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Doktora Programı kapsamında hazırladığım ve saygıde¬ğer hocalarım Prof. Dr. Ercüment Erdem, Prof. Dr. Hamdi Yasaman, Prof. Dr. Halûk Burcuoğlu, Doç. Dr. İzak Atiyas ve Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem Şanlı′dan oluşan jüri tarafından oybirliği ile başarılı bulunan aynı isimli doktora tezime dayanmaktadır. Tez çalışmam süresince beni destekleyen ve yol gösteren kıymetli hocam Prof. Dr. H. Ercüment Erdem ile kıymetli yorumlan ile çalışmamı zenginleştiren hocalarım Prof. Dr. Hamdi Yasaman, Prof. Dr. Halûk Burcuoğlu, Doç. Dr. İzak Atiyas ve Yrd. Doç Dr. Kerem Cem Sanlı′ya bir kez daha şükranlarımı sunuyorum. Bu ilk kitabımı, öncelikle, bana çalışma azmi ve sevgisi aşılayan, be¬ni hukuk ile tanıştıran, ilk öğretmenim, sevgili babam Av. Mehmet Küçükayhan′a ve her zaman yanımda olan, bana güç veren tüm aileme ve dostlarıma ithaf ediyorum. Neredeyse 5 yıla yayılan tez çalışmam süresince, karar taraması, okumaların yapılması, imlâ kontrolleri ile çevirilerde dahi bana üstün bir sabırla yardım eden, tez savunmam sırasında da varlıkları ile destekle¬yen sevgili eşim Özgür Aşcıoğlu ile meslektaşım Av. Zeynep Tuncer′e, bu vesile ile, özel olarak teşekkürü bir borç biliyorum. Aynı şekilde, çalışmamın kitap olarak basımında emeği geçen, Adalet Yayınevi sahibi sayın Hakan Karaaslan′a, Genel Koordinatör Tevfik Sarısoy′a, sayfa tasarımı için Hülya Çam′a, kapak tasarımı için İlknur Özkal′a ve emeği geçen herkese ayrıca teşekkür ediyorum. Dr. Av. Meltem Küçükayhan Aşcıoğlu İstanbul, 30 Mayıs 2011 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ VII İÇİNDEKİLER IX KISALTMALAR XVII RESUME XIX ABSTRACT XXV ÖZET XXXI GİRİŞ 1 i. Dağıtımın Önemi 1 ii. Genel Olarak Dağıtım Anlaşmaları 4 iii. Dikey Anlaşma 7 iv. Dağıtım Anlaşmalarının Ekonomik Etkileri 9 v. Ekonomik Bağımlılık Anlaşması 10 vi. Organize Perakende Sektörü Dağıtım Anlaşmaları 11 vii. Türk Rekabet Hukukunda Dağıtım Anlaşmaları 13 viii. Plan ve Sınırlamalar 16 BİRİNCİ BÖLÜM KLASİK DAĞITIM VE REKABET HUKUKU 1. DAĞITIM ANLAŞMALARININ ÇEŞİTLERİ 19 1.1. İnhisar Hakkının Kapsamına Göre Dağıtım Anlaşmaları 19 1.1.1. Basit Dağıtım Anlaşmaları 19 1.1.2. Bölgesel Koruma İçeren Dağıtım Anlaşmaları 20 1.2. Tarafların Yükümlülüklerinin Kapsamına Göre Dağıtım Anlaşmaları 22 1.2.1. Seçici Dağıtım Anlaşmaları 22 1.2.2. Franchise Anlaşmaları 25 2. DAĞITIM ANLAŞMALARININ REKABET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 27 2.1. Dağıtım Anlaşmalarının Rekabeti Kısıtlayıcı Etkileri 30 2.1.1. Marka İçi Rekabetin Azalması 30 2.1.2. Markalar Arası Rekabetin Azalması 31 2.1.3. Pazar Kapama ve Faaliyet Zorlaştırma 32 2.1.4. Tüketici Tercihlerinin Kısıtlanması 33 2.2. Dağıtım Anlaşmalarının Olumlu Etkileri 34 2.2.1. Bedavacılık Sorununun Çözümü 35 2.2.2. Yeni Pazarlara Giriş 36 2.2.3. Vazgeçme Probleminin Çözümü ve Know-how′m Korunması 36 2.2.4. Diğer Olumlu Etkileri 38 3. DAĞITIM ANLAŞMALARININ TÜRK REKABET HUKUKUNDA TABİ OLDUĞU HUKUKİ REJİM 38 3.1. Genel Olarak 38 3.2. Dağıtım Anlaşmalarının Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma Yasağı Çerçevesinde Değerlendirilmesi 41 3.2.1. Yasal Düzenleme 41 3.2.2. Anlaşma 44 3.2.2.1. Tanım 44 3.2.2.2. Tek Yanlı Davranışlar 54 3.2.2.3. Dikey Anlaşmalar ve Yatay Anlaşmalar 60 3.2.2.4. Per Se ve Rule of Reason Teorileri 63 3.2.2.5. Rekabeti Sınırlayıcı Amaç ve/veya Etki 65 3.2.2.6. Potansiyel Rekabetin Sınırlanması 69 3.2.2.7. Rekabetin Önlenmesi, Sınırlandırılması ya da Bozulması 71 3.2.2.8. Rekabetin Hissedilir Derecede Bozulması 72 3.2.2.8.1. Kavram 72 3.2.2.8.2. Yasal Düzenleme 73 3.2.2.8.3. Türk Hukukundaki Uygulaması 75 4. REKABETE AYKIRI ANLAŞMA ÖRNEKLERİ VE YAPTIRIM 76 4.1. Fiyat ve Diğer Ticari Koşulların Tespiti 77 4.1.1. Yeniden Satış Fiyatı Tespiti 77 4.1.2. Diğer Ticari Koşulların Tespiti 81 4.1.3. Yasağın Doğuşu ve Ekonomi Teorisindeki Yorumlar 82 4.2. Üretimin Sınırlandırılması 84 4.3. Pazar Paylaşma 85 4.4. Pazara Girişlerin Engellenmesi 86 4.5. Ayrımcılık 89 4.6. Ek Yükümlülük Yüklemek 94 4.7. Rekabete Aykırı Anlaşmaların Yaptırımı 100 4.7.1. Genel Olarak 100 4.7.2. Geçersizlik Yaptırımının Hukuki Niteliği 103 5. BİREYSEL MUAFİYET VE MENFİ TESPİT 108 5.1. Genel Olarak 108 5.2. Kapsamı 112 5.3. Muafiyetin Şartlan 113 5.3.1. Yararlı Olma 113 5.3.2. Tüketicinin Yararı 117 5.3.3. Sınırlamanın Zorunlu Olması 121 5.3.4. İlgili Pazarın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması 122 5.4. Bireysel Muafiyet Şartlarının Değerlendirilmesi ve Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması 124 5.5. Muafiyet Süresi 126 5.6. Muafiyetin Şart, Yükümlülüklere Bağlanması ve Alternatifli Muafiyet 129 5.7. Muafiyet İncelemesinin Süresi 132 5.8. Muafiyetin Geri Alınması 132 5.9. Menfi Tespit Kararı ve Geri Alınması 134 6. GRUP MUAFİYETİ 135 6.1. Genel Olarak 135 6.2. Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği 138 6.2.1. Genel Olarak 138 6.2.2. Dikey Anlaşma Tanımı 140 6.2.2.1. Teşebbüsler Arasında Anlaşma 141 6.2.2.2. Üretim veya Dağıtım Sektörünün Farklı Seviyelerindeki Teşebbüsler Arası Anlaşma 141 6.2.2.3. Mal veya Hizmetlerin Alımı, Satımı veya Yeniden Satımı Amaçlı Anlaşma 142 6.2.3. İşletme Birlikleri - Perakendeci Birlikleri 143 6.2.4. Fikri Hakların Kullanımını İçeren Dikey Anlaşmalar 144 6.2.5. Rakip Teşebbüsler Arasında Yapılan Dikey Anlaşmalar.. 147 6.2.6. Pazar Payı Eşiği 149 6.2.7. Pazar Analizinde Dikkate Alınacak Kıstaslar 151 6.2.7.1. Sağlayıcının Pazar Gücü 151 6.2.7.2. Rakiplerin Pazar Gücü 152 6.2.7.3. Alıcının Pazardaki Konumu 154 6.2.7.4. Pazara Giriş Engelleri 155 6.2.7.5. İlgili Pazarın Doygunluk Düzeyi 158 6.2.7.6. Ticaretin Seviyesi ve Ürünün Niteliği 160 6.2.7.7. Diğer Faktörler 161 6.2.8. Diğer Tebliğler Kapsamına Giren Anlaşmalara Uygulanmaması 161 6.2.9. Dikey Sınırlamaların Değerlendirilmesine Yönelik Genel Kurallar 162 6.2.9.1. Markalar Arası ve Marka İçi Rekabetin Kısıtlanması 163 6.2.9.2. Pazarın Yüksek Derecede Yoğunlaşmış Olması.. 165 6.2.9.3. Münhasırlık İçeren Anlaşmalar 165 6.2.9.4. Markalı Ürünler veya Son Ürünlere İlişkin Anlaşmalar 166 6.2.9.5. Birikimli Etkinin Varlığı 167 6.2.9.6. Know-how Devri ve Özel Yatırımlar 168 6.2.9.7. Pazara Yeni Giren Ürünler 168 6.2.10. Anlaşmaları Grup Muafiyeti Kapsamı Dışına Çıkaran Sınırlamalar 169 6.2.10.1. Fiyata İlişkin Sınırlamalar 169 6.2.10.2. Pazar Paylaşmaya İlişkin Sınırlamalar 174 6.2.10.2.1. Yalnızca Aktif Satışların Kısıtlanması 176 6.2.10.2.2. Pasif Satışların Yasaklanamaması 180 6.2.10.2.3. Paralel Ticaretin Yasaklanamaması 183 6.2.10.2.4. Nihai Tüketiciye Satışların Yasaklanması 184 6.2.10.2.5. Seçici Dağıtım Ağı Harici Dağıtıcılara Satışların Yasaklanması.. 184 6.2.10.2.6. Sağlayıcının Rakiplerine Yapılan Satışların Yasaklanması 187 6.2.10.2.7. Seçici Dağıtımda Nihai Tüketicilere Satışın Yasaklanamaması 188 6.2.10.2.8. Diğer Sınırlamalar 189 6.2.10.3. Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 191 6.2.10.3.1. Sözleşme Sırasındaki Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 193 6.2.10.3.2. Sözleşme Sonrasındaki Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 200 6.2.10.3.3. Belirli Bir Rakip Markaya Yönelik Rekabet Yasağı 201 6.2.11. Muafiyetin Sona Ermesi 202 6.2.11.1. Bireysel Geri Alma 202 6.2.11.2. Birikimli Etki 206 6.2.11.3. Tebliğ ile Geri Alma 208 7. ÇEŞİTLİ DİKEY SINIRLAMALARIN ANALİZİ 210 7.1. Tek Marka Sınırlaması 211 7.2. Münhasır Dağıtım 216 7.3. Münhasır Müşteri Tahsisi 218 7.4. Seçici Dağıtım 219 7.5. Franchise Anlaşmaları 222 7.6. Tek Alıcıya Sağlama 222 7.7. Bağlama 224 7.8. Tavsiye Fiyatlar ve Maksimum Satış Fiyatının Belirlenmesi 227 İKİNCİ BÖLÜM ORGANİZE PERAKENDE DAĞITIM SÖZLEŞMELERİ 1. PERAKENDE PAZARI VE ÖZELLİKLE ORGANİZE PERAKENDE 230 1.1. Genel Olarak 230 1.1.1. Klasik süpermarketler 233 1.1.2. Big Box Gıda Perakendecileri 235 1.1.3. Kolaylık Mağazaları 235 1.1.4. İndirim Mağazaları 236 1.2. Perakendenin Türkiye′deki Gelişimi 238 1.2.1. Birinci Dönem 239 1.2.2. İkinci Dönem 240 1.2.3. Üçüncü Dönem 241 1.2.4. Dördüncü Dönem 241 1.2.5. Beşinci Dönem 242 1.3. Günümüz Türkiye Perakendeciliği ve Gelecekteki Yeri 243 1.4. Satın Alma Grupları ve Birlikte Alım Anlaşmaları 247 1.4.1. Genel Olarak 248 1.4.2. Rekabet Hukukunda Birlikte Alım 249 1.5. İlgili Pazar Analizi 253 1.5.1. İlgili Ürün Pazarı 255 1.5.2. İlgili Coğrafi Pazar 258 2. ALIM GÜCÜ VE PERAKENDECİ MARKALARI 261 2.1. Alım Gücü 262 2.1.1. Ekonomi Teorisinde Alım Gücü ve Monopson 262 2.1.2. Monopsonun Rekabet Üzerinden Etkileri ve Perakende Pazarına Uygulanması 266 2.1.3. Alım Gücünün Spiral Etkisi 268 2.1.4. Alım Gücü Karşısında Bulundurulması Zorunlu Ürünler ve Portföy Gücü 271 2.1.5. Alman Rekabet Hukukunda Göreli Güçlü Teşebbüs ve Ekonomik Bağımlılık 274 2.1.5.1. Ekonomik Bağımlılık ve Pasif Ayrımcılık 276 2.1.5.2. Ekonomik Bağımlılığın Türleri 279 2.1.5.2.1. Ürün veya Ürün Grubu Bağımlılığı.... 279 2.1.5.2.2. İşletmesel Bağımlılık 281 2.1.5.2.3. Kıtlığa Dayalı Bağımlılık 281 2.1.5.2.4. Talep Bağımlılığı 282 2.1.5.3. Alman Hukukuna İlişkin Sonuç 282 2.1.6. Fransız Hukukunda Ekonomik Bağımlılık ve Ekonomik Gücün Kötüye Kullanılması 283 2.1.6.1. Unsurları 287 2.1.6.1.1. Sağlayıcının ve Dağıtıcının Pazar Payının Önemi 288 2.1.6.1.2. Ürünün Tanınmışlığı 288 2.1.6.1.3. Sağlayıcının veya Dağıtıcının Diğerinin Cirosu İçindeki Önemi 290 2.1.6.1.4. Alternatif Bir Çözümün Mevcut Olmaması 291 2.1.6.2. Fransız Rekabet Hukuku Açısından Sonuç 295 2.1.7. AT Rekabet Hukuku Uygulamasında Alım Gücü 295 2.1.7.1. Kesko/Tuko Kararı 295 2.1.7.2. Revve/Meinl Kararı 296 2.1.7.3. AT Hukukuna İlişkin Sonuç 299 2.2. Perakendeci Markalan 299 2.2.1. Tanımı ve Gelişimi 299 2.2.2. Rekabet Üzerindeki Etkileri 300 2.2.3. Fason Anlaşmaları 302 2.2.3.1. Fason Anlaşmalarında Öngörülebilecek Kısıtlamalar 304 2.2.3.1.1. Gizli Bilgileri İfşa Etmeme Yükümlülüğü 305 2.2.3.1.2. Teknik İyileştirmeleri İş Sahibine Bildirme Yükümlülüğü 306 2.2.3.2. Dikey Fason Anlaşmaları ve Muafiyet 307 ORGANİZE PERAKENDE VE TÜRK REKABET HUKUKU 308 3.1. Rekabete Aykırı Anlaşma Yasağı ve Muafiyet Düzenlemeleri.... 310 3.1.1. Rekabete Aykırı Anlaşma Yasağı 311 3.1.1.1. Fiyatların ve Diğer Ticari Koşulların Tespiti 311 3.1.1.2. Üretimin Sınırlandırılması 317 3.1.1.3. Pazar Paylaşma 319 3.1.1.4. Pazara Girişlerin Engellenmesi 319 3.1.1.5. Ayrımcılık 321 3.1.1.6. Ek Yükümlülük Yüklemek 322 3.1.2. Genel Değerlendirme 323 3.2. Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması 325 3.2.1. Tek Başına Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması 325 3.2.2. Birden Fazla Teşebbüsün Hâkim Durumda Olması ve Bu Durumun Kötüye Kullanılması 332 3.3. Zorunlu Unsur Doktrini Çerçevesinde Değerlendirme 337 3.3.1. Kıstasları 341 3.3.1.1. Hâkim Durum Kıstası 342 3.3.1.2. Zorunluluk 343 3.3.1.3. Alternatif Unsurun Kurulmasının İmkânsızlığı.. 344 3.3.1.4. Reddetme Eylemi 345 3.3.1.5. Objektif Gerekçelerin Bulunmaması 346 4. YABANCI HUKUKLARDA DOĞRUDAN ORGANİZE PERAKENDEYE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 347 4.1. Fransız Hukukundaki Düzenlemeler 348 4.1.1. Satış Yapmayı Reddetme Yasağının Kaldırılması 348 4.1.2. Zararına Satış Yasağı 350 4.1.3. Sipariş ve Ödeme Şartlarına İlişkin Düzenlemeler 356 4.1.4. Ayrımcı Hareketler Yasağı ve Ticari İşbirliği Anlaşmaları 358 4.1.5. Fransız Hukukuna İlişkin Sonuç 360 4.2. İngiliz Hukuku 362 4.2.1. Süpermarket Davranış Kodu 362 4.2.1.1. İş Şartlarının Yazılı Olması ve Değişiklikleri Bildirilmesi 363 4.2.1.2. Fiyatlar ve Ödemeler 363 4.2.1.3. Tüketici Şikâyetleri 364 4.2.1.4. Diğer Düzenleme Konuları 365 4.2.1.5. Uygulama ve Yeni Mevzuat Çalışmaları 366 4.2.2. Perakendeciler Tedarik Davranış Kodu 368 4.2.2.1. Tedarik EmrininEsasları 368 4.2.2.2. Belirlenmiş Perakendeci 368 4.2.2.3. Tedarik Sözleşmelerinin Uygunluğunun Sağlanması 369 4.2.2.4. Sağlayıcılara Bilgi Sağlanması Görevi 369 4.2.2.5. OFT′ye Bilgi Sağlanması Görevi 369 4.2.2.6. Uyum Yükümlülükleri 370 4.2.2.7. Uyuşmazlıkların Çözümü 370 4.2.3. Tedarik Kodunun Esasları 371 4.2.4. İngiliz Hukukuna İlişkin Sonuç 371 5. ORGANİZE PERAKENDE SEKTÖRÜNE YÖNELİK DÜZENLEME ÇALIŞMALARI 373 5.1. Genel Olarak 373 5.2. Düzenlemenin Gerekçeleri 375 5.3. Düzenlemelerin Temel Esasları 377 5.3.1. Kapsam ve Amaç 377 5.3.2. Büyük Mağaza ve Zincir Mağaza Tanımları 379 5.3.3. Büyük Mağazaların Açılışının İzne Tabi Kılınması 381 5.3.4. Büyük Mağazaların Yükümlülükleri 384 5.3.4.1. Otopark Yükümlülüğü 384 5.3.4.2. Yasaklar 385 5.3.4.2.1. Perakendeci Markalarına İlişkin Sınırlama 385 5.3.4.2.2. Hizmetlerin Bedelsizliği 387 5.3.4.2.3. Çalışma Gün ve Saatleri 388 5.3.4.2.4. Satın Alma ve Ödeme Kuralları 389 5.3.5. Cezai Müeyyideler 390 5.3.6. Denetim 391 5.4. Türk Hukukuna İlişkin Sonuç 392 5.5. Görüş ve Önerilerimiz 395 SONUÇ 401 KAYNAKÇA 405 KARARLAR DİZİNİ 415
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı