Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Milletlerarası Tahkim Hukukunda Deliller ve Delillerin Değerlendirilmesi
Milletlerarası Tahkim Hukukunda Deliller ve Delillerin Değerlendirilmesi
Ekin HACIBEKÄ°ROÄžLU
Sayfa Sayısı
:
176
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055373689
30,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
GÄ°RÄ°Åž
Tahkim, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edilebilen bir konuda anlaşarak aralarındaki mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığı devlet yar¬gısı yerine hakem adı verilen kimseler aracılığıyla çözüme ulaştırmak için başvurabilecekleri yargısal bir faaliyettir. Günümüzde milletlerarası ticari ilişkilerin ve uyuşmazlıkların artması sonucunda, taraflar aralarındaki uyuşmazlıkları devlet yargısı yerine çoğunlukla kendi seçtikleri hakemler aracılığıyla çözüme kavuşturma yöntemini benimsemeye başlamışlardır1.
Hukukumuza göre yabancılık unsuru taşıyan2 ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiÄŸi uyuÅŸmazlıklarda tahkim yoluna baÅŸvurmaya iliÅŸkin usûl ve esaslar Milletlerarası Tahkim Kanunu′nda3 ("MTK") düzenlenmiÅŸtir (MTK m. l). MTK, tahkim anlaÅŸmasına, hakemlerin seçimine, reddine, sorumluluÄŸuna, görevine ve yargılama usûlüne iliÅŸkin çoÄŸunlukla yedek hukuk kuralı niteliÄŸinde olan hükümleri içermektedir.
Tahkim, tarafların serbest iradesine dayanan bir yargılama faaliye¬tidir. Tahkim yargılamasının yaygınlaşmasındaki en büyük etkenlerden biri de, milletlerarası tahkimde irade özerkliğinin ve bununla bağlantılı olarak daha esnek bir usûlün uygulanacak olmasıdır. Milletlerarası tah¬kim hukukunu düzenleyen birçok tahkim anlaşması ve tahkim kanunları da tahkim yargılamasının esası ve usûlü açısından irade özerkliğini kabul etmiştir. Taraflar, tahkimin neredeyse tüm yönlerini serbestçe düzenle¬yebilirler.
Tahkim anlaşması, bu anlaşmanın temelini teşkil eden maddi hukuk sözleşmesi içinde yer alan tahkim şartı şeklinde yapılabileceği gibi o söz¬leşmeden ayrı bir anlaşma şeklinde de yapılabilir. Tahkim yargılamasına uygulanacak usûl hakkında taraflar belirli bir tahkim kurumunun kural¬larına, ad hoc tahkim kurallarına ya da bir milli hukuk sistemine atıf yap¬mak suretiyle hakemlerce uygulanacak tahkim usûlünü belirleyebilirler. Eğer taraflar böyle bir kararlaştırma yapmamışsa, tahkime, yargılamanın gerçekleştiği ülkenin usûl hukuku (tahkim yeri hukuku) uygulanacaktır. Bununla birlikte tahkim anlaşmasına ilişkin hükümler uygulanırken ve tamamlanırken ticari örf ve adetler ile ticari teamüller de göz önünde tutulacaktır.
Milletlerarası tahkimde sözlü veya yazılı olarak yürütülecek olan tah¬kim yargılamasında hakemlerin karar verebilmesi için ispat araçları olan delillere dayanma ihtiyaçları aÅŸikârdır. Taraflar, deliller aracılığı ile dayan¬dıkları vakıaların doÄŸruluÄŸunu ispat edebileceklerdir. MTK′da hakem veya hakem kurulunca4 bilirkiÅŸi atanmasına ve bilirkiÅŸilerin duruÅŸmaya katılmasına iliÅŸkin bir hüküm var olmakla birlikte tahkim yargılamasında hangi delillere dayanılacağına, delillerin nasıl toplanacağına ve hakem tarafından nasıl deÄŸerlendirileceÄŸine iliÅŸkin açık bir düzenleme bulun¬mamaktadır. Bu sadece MTK′ya özgü bir özellik deÄŸildir. Birçok baÅŸka tahkim kanunları da benzer düzenlemeler getirmektedir. Ayrıca tahkim kurallarına bakıldığında benzer yaklaşımların varlığı gözlemlenmektedir. Bu düzenlemelerin ne olduÄŸu ve düzenlemelerin arkasındaki sebepler in¬celenmeye muhtaçtır. Zira hak dağıtımını yaparken hakemin kullanacağı ispat araçları ve ispat yükü gibi temel konular genellikle tahkim kanun ve kurallarında düzenleme dışı kalmıştır.
Konu dört bölümde incelenecektir: Birinci bölümde delillere iliÅŸkin temel kavramlara ve bu kavramların milletlerarası tahkim hukukundaki görünümlerine yer verilecektir. Delillere iliÅŸkin temel kavramlar ele alınırken Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu5 ("HUMK") ile 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girmiÅŸ olan Hukuk Muhakemeleri Kanunu′na6 ("HMK") da çalışmamızda yer verilecektir.
Çalışmamızın ikinci bölümünde, tahkim yargılamasında tahkim usûlüne uygulanacak usûl kurallarının belirlenmesinde hakim olan irade özerkliği prensibi ve bu prensibin sınırları ele alınacaktır. Tahkim yargılaması nitelik olarak devlet yargılamasına alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Devlet yargılanmasına hakim olan ilkeler ile tahkim yargılamasına hakim olan ilkeler birbirine özünde benzemekle birlikte aralarında ciddi farklar da vardır. Özellikle belirtmek gerekir ki, tahkim yargılamasına hakim olan bazı ilkeler delillerin toplanması, sunulması ve değerlendirilmesinde tarafların iddia ve savunma hakkı ile doğrudan iliş¬kili olmaktadır. Bu sebeple de anılan ilkeler özel bir önem taşımaktadır.
Üçüncü bölümde, tahkim yeri hukuku olarak deliller ve delillere uygulanacak hukuk incelenecektir. Öncelikle Birleşmiş Milletler Mil¬letlerarası Ticaret Hukuku Komisyonu {United Nations Commission on International Trade Law ("UNCITRAL") Model Kanun düzenlemesi ve karşılaştırmalı hukuk incelemesi sırasıyla incelendikten sonra Türk tahkim hukukunda delillere ilişkin kanuni düzenlemeler ele alınacaktır. Ardından taraflann ad hoc veya kurumsal tahkim kurallarını seçme ola¬sılığı halinde, milletlerarası tahkim uygulamasında en çok tercih edilen kurallarda delillere ilişkin yer alan düzenlemeler incelenecektir.
Son bölümde ise, delillere ilişkin geniş bir düzenleme tahkim yeri hukuku ve tahkim kurallarında yer alamadığı için bu usûli boşluğun doldurulması açısından önerilen ve milletlerarası tahkimde sıklıkla kul¬lanılan Milletlerarası Tahkimde Delillerin Toplanmasına ilişkin Milletle¬rarası Barolar Birliği (IBA Rules on the Taking ofEvidence in International Arbitration) Kuralları7incelenecektir.
ONSOZ
Devlet mahkemeleri yanında uyuşmazlıkların çözümü için en sık başvurulan yargılama türü olan tahkim, irade özerkliği prensibi üzerine kuruludur. Taraflar, irade özerkliği prensibi uyarınca tahkim yargılaması¬na uygulanacak usûl kurallarını, kurumsal tahkim kurallarına atıf yapmak veya tahkim yerini kararlaştırmak suretiyle belirleyebileceklerdir. Delille¬rin toplanması, sunulması ve delil türleri de tahkim yargılaması usulünün bir parçasını oluşturmaktadır. Tahkim yeri hukukunun ve kurumsal tah¬kim kurallarının getirdiği düzenlemeler farklı olabilmektedir.
Çalışmamızın amacı milletlerarası tahkim hukukunda tarafların yargılama usûllerine uygulamak üzere seçtikleri tahkim yeri hukuku ya da kurumsal tahkim kurallarında yer alan delillere ilişkin düzenlemelerin incelenerek bu hususta farklı hukuk sistemlerinden kaynaklanan deği¬şiklikler ile düzenleme dışı kalmış konuların uygulamada hangi kurallar aracılığıyla doldurulduğunun tespitidir.
Bu çalışma yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış; 7 Temmuz 2011 tarihinde sunulmuÅŸ ve Hocalarım Prof. Dr. Günseli Öztekin Gelgel, Prof. Dr. Bahadır Erdem, Doç. Dr. Ayfer Uyanık ÇavuÅŸoÄŸlu, Yrd. Doç. Dr. Ali YeÅŸilırmak ve Yrd. Doç. Dr. Ceyda Süral′dan oluÅŸan jüri tarafından oybir¬liÄŸi ile kabul edilmiÅŸtir. Bu çalışma, yüksek lisans tez metninin deÄŸiÅŸtirilip Hocalarımın eleÅŸtirileri doÄŸrultusunda geliÅŸtirilmesi ve güncellenmesi ile ortaya çıkmıştır.
Gerek tezimin yazım aşamasında, gerek lisans ve yüksek lisans öğrenim hayatım boyunca bana yol gösteren, ilgisini ve desteğini hiçbir zaman esirgemeyen, değerli görüşlerinden her zaman istifade ettiğim tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Günseli Öztekin Gelgele en içten teşekkür¬lerimi sunarım.
Yüksek lisans tez jürimde bulunan hocalarım Sayın Prof. Dr. Bahadır Erdem′e ve Sayın Doç. Dr. Ayfer Uyanık ÇavuÅŸoÄŸlu′na deÄŸerli eleÅŸtiri ve katkıları için içtenlikle teÅŸekkür ederim.
Bu çalışmayı tez konusu olarak öneren, eserin yayına hazırlanması¬nın her aÅŸamasında desteÄŸini esirgemeyen, verdiÄŸi fikirler ile beni hep bir adım ileri taşıyan, akademik hayatımın ve tezimin her aÅŸamasında deÄŸerli görüşleri ve yardımlarıyla bana ışık tutan, Londra′da Institute of Advan¬ced Legal Studies kütüphanesinde kaynak araÅŸtırması yapma konusunda beni cesaretlendiren Sayın Hocam Yrd. Doç. Dr. Ali YeÅŸilırmak a en derin teÅŸekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.
Tezimin tüm aÅŸamalarında ve çalışmanın yayınlanması sırasında birok defa deÄŸerli görüşlerine baÅŸvurduÄŸum, desteÄŸini her zaman yanımda hissettiÄŸim, beni her zaman sabırla dinleyen Sayın Hocam Yrd. Doç. Dr. Ceyda Süral′a deÄŸerli katkıları için içtenlikle teÅŸekkür ederim.
Tezimin her aÅŸamasında deÄŸerli yardımları için Hocam Yrd. Doç. Dr. Nilay Arat′a, oldukça yoÄŸun geçen hazırlık döneminde her türlü des¬teÄŸi esirgemeyen sevgili çalışma arkadaşım Ar. Gör. Aslı Topukcu′ya tüm yardımları için çok teÅŸekkür ederim.
Tezin oluÅŸturulması aÅŸamasında ve çalışmanın yayına hazırlanması esnasında özverisi ve varlığı için Akın ÖmeroÄŸlu′na; tüm yaÅŸamım bo¬yunca her zaman arkamda olup bana her anlamda sonsuz destek veren sevgili annem, babam ve anneanneme ne kadar teÅŸekkür etsem azdır.
Ekin Hacıbekiroğlu Cibali, 29 Şubat 2011
İÇİNDEKİLER :
ÖNSÖZ..................................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... IX
KISALTMALAR.................................................................................................XV
GÄ°RÄ°Åž..........................................................................................................................1
Birinci Bölüm
DELÄ°LLERE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N TEMEL KAVRAMLAR
I. Ä°SPAT KAVRAMI............................................................................................5
A. Genel Olarak................................................................................................5
B. İspat Yükü Kavramı...................................................................................6
1. Medeni Yargılama Hukukunda İspat Yükü...................................6
2. Milletlerarası Tahkim Hukukunda İspat Yükü..........................10
C. İspat Ölçüsü Kavramı..............................................................................12
II. DELÄ°L KAVRAMI.........................................................................................14
A. Delil Tanımı..............................................................................................14
B. Delil Sistemleri..........................................................................................15
C. Delil Türleri...............................................................................................17
1. Belge ve Senet.....................................................................................18
2. Yemin....................................................................................................21
3. BilirkiÅŸi................................................................................................ 22
4. Tanık.................................................................................................... 24
5. KeÅŸif..................................................................................................... 25
İkinci Bölüm
MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA
DELÄ°LLER BAKIMINDAN Ä°RADE
ÖZERKLİĞİ PRENSİBİ VE SINIRLARI
I. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA Ä°RADE
ÖZERKLİĞİ PRENSİBİ..............................................................................27
A. Genel Olarak..............................................................................................27
B. Milletlerarası Tahkim Hukukunda Delillerde İrade
Özerkliği Prensibi................................................................................... 34
II. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA Ä°RADE
ÖZERKLİĞİ PRENSİBİNİN SINIRLARI........................................... 36
A. Genel Olarak............................................................................................. 36
B. Adil Yargılanma Hakkı ve Tahkim......................................................37
C. Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Bu Hak Kapsamında Tahkim
Yargılamasına Hakim Olan İlkeler......................................................39
1. Taraflara EÅŸit Davranma Ä°lkesi..................................................... 46
2. Taraflara İddia ve Savunma Hakkı Tanınması İlkesi.............. 49
D. Tarafsız ve Bağımsız Hakemler Önünde Yargılanma Hakkı........ 50
E. Tahkim Yargılamasına Hakim Olan İlkelere Aykırılığın
Sonuçları.................................................................................................... 54
Üçüncü Bölüm
KARÅžILAÅžTIRMALI HUKUK, TÃœRK
HUKUKU ve MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M
KURALLARINDA DELÄ°LLER
I. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA
DELÄ°LLERE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N KANUNÄ° DÃœZENLEMELER......................59
A. UNCITRAL Model Kanun’a Göre Milletlerarası Tahkimde
Deliller....................................................................................................... 60
B. İngiliz Tahkim Kanunu’na Göre Milletlerarası Tahkimde
Deliller........................................................................................................65
C. Amerikan Federal Tahkim Kanunu ve Yeknesak Tahkim
Kanunu’na Göre Milletlerarası Tahkimde Deliller......................... 69
1. Federal Tahkim Kanunu................................................................. 69
2. Yeknesak Tahkim Kanunu..............................................................70
D. Fransız Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’na Göre
Milletlerarası Tahkimde Deliller .........................................................71
E. İsviçre Milletlerarası Özel Hukuk Hakkında Federal
Kanun’a Göre Milletlerarası Tahkimde Deliller.............................. 72
F. Alman Medeni Usûl Kanunu’na Göre Milletlerarası
Tahkimde Deliller ...................................................................................74
G. Türk Tahkim Hukukunda Delillere İlişkin Kanuni
Düzenlemeler............................................................................................76
1. İç Tahkim Bakımından Deliller.................................................... 77
a. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Sistemi................... 77
b. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Sistemi................................79
2. Milletlerarası Tahkim Kanunu Bakımından Deliller.............. 80
a. Delillerin Toplanması................................................................81
b. BilirkiÅŸi Ä°ncelemesi ve KeÅŸif ................................................... 83
(1) BilirkiÅŸi.................................................................................. 83
(2) KeÅŸif ...................................................................................... 84
3. DeÄŸerlendirme.................................................................................. 84
II. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M KURALLARINDA
DELÄ°LLERE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N DÃœZENLEMELER...........................................85
A. Milletlerarası Ad Hoc UNCITRAL Tahkim Kuralları’nda
Deliller....................................................................................................... 86
B. Milletlerarası Kurumsal Tahkim Kuralları’nda Deliller.................89
1. Milletlerarası Ticaret Odası Tahkim Kuralları..........................89
2. Alman Tahkim Kurumu Tahkim Kuralları................................93
3. Londra Milletlerarası Hakem Mahkemesi Tahkim
Kuralları.............................................................................................. 94
4. Amerikan Tahkim Kurumu Milletlerarası Tahkim
Kuralları.............................................................................................. 97
5. İsviçre Milletlerarası Tahkim Kuralları.................................... 100
III. SONUÇ.......................................................................................................... 102
Dördüncü Bölüm
MÄ°LLETLERARASI BAROLAR
BİRLİĞİ’NİN DELİLLERİN
TOPLANMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N KURALLARI
ÇERÇEVESİNDE DELİLLER
I. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA
DELÄ°LLERÄ°N TOPLANMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N IBA
KURALLARIÂ’NA GENEL BAKIÅž........................................................ 105
A. IBA Delil Kuralları’nın Hukuki Niteliği.......................................... 107
B. IBA Delil Kuralları’nın Uygulama Alanı......................................... 108
C. Delillere İlişkin Hususların IBA Delil Kuralları’na Göre
Müzakeresi.............................................................................................. 109
II. IBA DELİL KURALLARI’NA GÖRE MİLLETLERARASI
TAHKÄ°MDE DELÄ°LLER...........................................................................110
A. IBA Delil Kuralları Uyarınca Belge ..................................................110
1. Belgelerin İbrazı Talebi................................................................. 112
2. Belgelerin İbrazı Talebine İtiraz...................................................114
3. Belgelerin Tahkim Yargılamasına Taraf Olmayan
Üçüncü Bir Kişi Tarafından İbraz Edilmesi Talebi.................116
4. Belgelerin Ä°braz Åžekli......................................................................117
5. Belgelerin GizliliÄŸi..........................................................................117
B. IBA Delil Kuralları Uyarınca Tanık ..................................................118
1. Tanıkların Dinlenmesi...................................................................118
2. Yazılı Tanık Beyanları................................................................... 120
3. Tanıkların İspat Duruşmasına Katılımı................................... 121
C. IBA Delil Kuralları Uyarınca Bilirkişi .............................................124
1. Tarafça Atanan Bilirkişiler...........................................................124
2. Hakem Tarafından Atanan Bilirkişiler..................................... 127
D. IBA Delil Kuralları Uyarınca Keşif................................................... 130
E. IBA Delil Kuralları Uyarınca Delillerin Kabul Edilebilirliği
ve DeÄŸerlendirilmesi............................................................................. 130
III. SONUÇ.......................................................................................................... 133
SONUÇ................................................................................................................. 135
EK: DELÄ°LLERÄ°N TOPLANMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N IBA
KURALLARI............................................................................................... 139
KAYNAKÇA....................................................................................................... 157
Tahkim, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edilebilen bir konuda anlaşarak aralarındaki mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığı devlet yar¬gısı yerine hakem adı verilen kimseler aracılığıyla çözüme ulaştırmak için başvurabilecekleri yargısal bir faaliyettir. Günümüzde milletlerarası ticari ilişkilerin ve uyuşmazlıkların artması sonucunda, taraflar aralarındaki uyuşmazlıkları devlet yargısı yerine çoğunlukla kendi seçtikleri hakemler aracılığıyla çözüme kavuşturma yöntemini benimsemeye başlamışlardır1.
Hukukumuza göre yabancılık unsuru taşıyan2 ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiÄŸi uyuÅŸmazlıklarda tahkim yoluna baÅŸvurmaya iliÅŸkin usûl ve esaslar Milletlerarası Tahkim Kanunu′nda3 ("MTK") düzenlenmiÅŸtir (MTK m. l). MTK, tahkim anlaÅŸmasına, hakemlerin seçimine, reddine, sorumluluÄŸuna, görevine ve yargılama usûlüne iliÅŸkin çoÄŸunlukla yedek hukuk kuralı niteliÄŸinde olan hükümleri içermektedir.
Tahkim, tarafların serbest iradesine dayanan bir yargılama faaliye¬tidir. Tahkim yargılamasının yaygınlaşmasındaki en büyük etkenlerden biri de, milletlerarası tahkimde irade özerkliğinin ve bununla bağlantılı olarak daha esnek bir usûlün uygulanacak olmasıdır. Milletlerarası tah¬kim hukukunu düzenleyen birçok tahkim anlaşması ve tahkim kanunları da tahkim yargılamasının esası ve usûlü açısından irade özerkliğini kabul etmiştir. Taraflar, tahkimin neredeyse tüm yönlerini serbestçe düzenle¬yebilirler.
Tahkim anlaşması, bu anlaşmanın temelini teşkil eden maddi hukuk sözleşmesi içinde yer alan tahkim şartı şeklinde yapılabileceği gibi o söz¬leşmeden ayrı bir anlaşma şeklinde de yapılabilir. Tahkim yargılamasına uygulanacak usûl hakkında taraflar belirli bir tahkim kurumunun kural¬larına, ad hoc tahkim kurallarına ya da bir milli hukuk sistemine atıf yap¬mak suretiyle hakemlerce uygulanacak tahkim usûlünü belirleyebilirler. Eğer taraflar böyle bir kararlaştırma yapmamışsa, tahkime, yargılamanın gerçekleştiği ülkenin usûl hukuku (tahkim yeri hukuku) uygulanacaktır. Bununla birlikte tahkim anlaşmasına ilişkin hükümler uygulanırken ve tamamlanırken ticari örf ve adetler ile ticari teamüller de göz önünde tutulacaktır.
Milletlerarası tahkimde sözlü veya yazılı olarak yürütülecek olan tah¬kim yargılamasında hakemlerin karar verebilmesi için ispat araçları olan delillere dayanma ihtiyaçları aÅŸikârdır. Taraflar, deliller aracılığı ile dayan¬dıkları vakıaların doÄŸruluÄŸunu ispat edebileceklerdir. MTK′da hakem veya hakem kurulunca4 bilirkiÅŸi atanmasına ve bilirkiÅŸilerin duruÅŸmaya katılmasına iliÅŸkin bir hüküm var olmakla birlikte tahkim yargılamasında hangi delillere dayanılacağına, delillerin nasıl toplanacağına ve hakem tarafından nasıl deÄŸerlendirileceÄŸine iliÅŸkin açık bir düzenleme bulun¬mamaktadır. Bu sadece MTK′ya özgü bir özellik deÄŸildir. Birçok baÅŸka tahkim kanunları da benzer düzenlemeler getirmektedir. Ayrıca tahkim kurallarına bakıldığında benzer yaklaşımların varlığı gözlemlenmektedir. Bu düzenlemelerin ne olduÄŸu ve düzenlemelerin arkasındaki sebepler in¬celenmeye muhtaçtır. Zira hak dağıtımını yaparken hakemin kullanacağı ispat araçları ve ispat yükü gibi temel konular genellikle tahkim kanun ve kurallarında düzenleme dışı kalmıştır.
Konu dört bölümde incelenecektir: Birinci bölümde delillere iliÅŸkin temel kavramlara ve bu kavramların milletlerarası tahkim hukukundaki görünümlerine yer verilecektir. Delillere iliÅŸkin temel kavramlar ele alınırken Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu5 ("HUMK") ile 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girmiÅŸ olan Hukuk Muhakemeleri Kanunu′na6 ("HMK") da çalışmamızda yer verilecektir.
Çalışmamızın ikinci bölümünde, tahkim yargılamasında tahkim usûlüne uygulanacak usûl kurallarının belirlenmesinde hakim olan irade özerkliği prensibi ve bu prensibin sınırları ele alınacaktır. Tahkim yargılaması nitelik olarak devlet yargılamasına alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Devlet yargılanmasına hakim olan ilkeler ile tahkim yargılamasına hakim olan ilkeler birbirine özünde benzemekle birlikte aralarında ciddi farklar da vardır. Özellikle belirtmek gerekir ki, tahkim yargılamasına hakim olan bazı ilkeler delillerin toplanması, sunulması ve değerlendirilmesinde tarafların iddia ve savunma hakkı ile doğrudan iliş¬kili olmaktadır. Bu sebeple de anılan ilkeler özel bir önem taşımaktadır.
Üçüncü bölümde, tahkim yeri hukuku olarak deliller ve delillere uygulanacak hukuk incelenecektir. Öncelikle Birleşmiş Milletler Mil¬letlerarası Ticaret Hukuku Komisyonu {United Nations Commission on International Trade Law ("UNCITRAL") Model Kanun düzenlemesi ve karşılaştırmalı hukuk incelemesi sırasıyla incelendikten sonra Türk tahkim hukukunda delillere ilişkin kanuni düzenlemeler ele alınacaktır. Ardından taraflann ad hoc veya kurumsal tahkim kurallarını seçme ola¬sılığı halinde, milletlerarası tahkim uygulamasında en çok tercih edilen kurallarda delillere ilişkin yer alan düzenlemeler incelenecektir.
Son bölümde ise, delillere ilişkin geniş bir düzenleme tahkim yeri hukuku ve tahkim kurallarında yer alamadığı için bu usûli boşluğun doldurulması açısından önerilen ve milletlerarası tahkimde sıklıkla kul¬lanılan Milletlerarası Tahkimde Delillerin Toplanmasına ilişkin Milletle¬rarası Barolar Birliği (IBA Rules on the Taking ofEvidence in International Arbitration) Kuralları7incelenecektir.
ONSOZ
Devlet mahkemeleri yanında uyuşmazlıkların çözümü için en sık başvurulan yargılama türü olan tahkim, irade özerkliği prensibi üzerine kuruludur. Taraflar, irade özerkliği prensibi uyarınca tahkim yargılaması¬na uygulanacak usûl kurallarını, kurumsal tahkim kurallarına atıf yapmak veya tahkim yerini kararlaştırmak suretiyle belirleyebileceklerdir. Delille¬rin toplanması, sunulması ve delil türleri de tahkim yargılaması usulünün bir parçasını oluşturmaktadır. Tahkim yeri hukukunun ve kurumsal tah¬kim kurallarının getirdiği düzenlemeler farklı olabilmektedir.
Çalışmamızın amacı milletlerarası tahkim hukukunda tarafların yargılama usûllerine uygulamak üzere seçtikleri tahkim yeri hukuku ya da kurumsal tahkim kurallarında yer alan delillere ilişkin düzenlemelerin incelenerek bu hususta farklı hukuk sistemlerinden kaynaklanan deği¬şiklikler ile düzenleme dışı kalmış konuların uygulamada hangi kurallar aracılığıyla doldurulduğunun tespitidir.
Bu çalışma yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış; 7 Temmuz 2011 tarihinde sunulmuÅŸ ve Hocalarım Prof. Dr. Günseli Öztekin Gelgel, Prof. Dr. Bahadır Erdem, Doç. Dr. Ayfer Uyanık ÇavuÅŸoÄŸlu, Yrd. Doç. Dr. Ali YeÅŸilırmak ve Yrd. Doç. Dr. Ceyda Süral′dan oluÅŸan jüri tarafından oybir¬liÄŸi ile kabul edilmiÅŸtir. Bu çalışma, yüksek lisans tez metninin deÄŸiÅŸtirilip Hocalarımın eleÅŸtirileri doÄŸrultusunda geliÅŸtirilmesi ve güncellenmesi ile ortaya çıkmıştır.
Gerek tezimin yazım aşamasında, gerek lisans ve yüksek lisans öğrenim hayatım boyunca bana yol gösteren, ilgisini ve desteğini hiçbir zaman esirgemeyen, değerli görüşlerinden her zaman istifade ettiğim tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Günseli Öztekin Gelgele en içten teşekkür¬lerimi sunarım.
Yüksek lisans tez jürimde bulunan hocalarım Sayın Prof. Dr. Bahadır Erdem′e ve Sayın Doç. Dr. Ayfer Uyanık ÇavuÅŸoÄŸlu′na deÄŸerli eleÅŸtiri ve katkıları için içtenlikle teÅŸekkür ederim.
Bu çalışmayı tez konusu olarak öneren, eserin yayına hazırlanması¬nın her aÅŸamasında desteÄŸini esirgemeyen, verdiÄŸi fikirler ile beni hep bir adım ileri taşıyan, akademik hayatımın ve tezimin her aÅŸamasında deÄŸerli görüşleri ve yardımlarıyla bana ışık tutan, Londra′da Institute of Advan¬ced Legal Studies kütüphanesinde kaynak araÅŸtırması yapma konusunda beni cesaretlendiren Sayın Hocam Yrd. Doç. Dr. Ali YeÅŸilırmak a en derin teÅŸekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.
Tezimin tüm aÅŸamalarında ve çalışmanın yayınlanması sırasında birok defa deÄŸerli görüşlerine baÅŸvurduÄŸum, desteÄŸini her zaman yanımda hissettiÄŸim, beni her zaman sabırla dinleyen Sayın Hocam Yrd. Doç. Dr. Ceyda Süral′a deÄŸerli katkıları için içtenlikle teÅŸekkür ederim.
Tezimin her aÅŸamasında deÄŸerli yardımları için Hocam Yrd. Doç. Dr. Nilay Arat′a, oldukça yoÄŸun geçen hazırlık döneminde her türlü des¬teÄŸi esirgemeyen sevgili çalışma arkadaşım Ar. Gör. Aslı Topukcu′ya tüm yardımları için çok teÅŸekkür ederim.
Tezin oluÅŸturulması aÅŸamasında ve çalışmanın yayına hazırlanması esnasında özverisi ve varlığı için Akın ÖmeroÄŸlu′na; tüm yaÅŸamım bo¬yunca her zaman arkamda olup bana her anlamda sonsuz destek veren sevgili annem, babam ve anneanneme ne kadar teÅŸekkür etsem azdır.
Ekin Hacıbekiroğlu Cibali, 29 Şubat 2011
İÇİNDEKİLER :
ÖNSÖZ..................................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... IX
KISALTMALAR.................................................................................................XV
GÄ°RÄ°Åž..........................................................................................................................1
Birinci Bölüm
DELÄ°LLERE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N TEMEL KAVRAMLAR
I. Ä°SPAT KAVRAMI............................................................................................5
A. Genel Olarak................................................................................................5
B. İspat Yükü Kavramı...................................................................................6
1. Medeni Yargılama Hukukunda İspat Yükü...................................6
2. Milletlerarası Tahkim Hukukunda İspat Yükü..........................10
C. İspat Ölçüsü Kavramı..............................................................................12
II. DELÄ°L KAVRAMI.........................................................................................14
A. Delil Tanımı..............................................................................................14
B. Delil Sistemleri..........................................................................................15
C. Delil Türleri...............................................................................................17
1. Belge ve Senet.....................................................................................18
2. Yemin....................................................................................................21
3. BilirkiÅŸi................................................................................................ 22
4. Tanık.................................................................................................... 24
5. KeÅŸif..................................................................................................... 25
İkinci Bölüm
MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA
DELÄ°LLER BAKIMINDAN Ä°RADE
ÖZERKLİĞİ PRENSİBİ VE SINIRLARI
I. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA Ä°RADE
ÖZERKLİĞİ PRENSİBİ..............................................................................27
A. Genel Olarak..............................................................................................27
B. Milletlerarası Tahkim Hukukunda Delillerde İrade
Özerkliği Prensibi................................................................................... 34
II. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA Ä°RADE
ÖZERKLİĞİ PRENSİBİNİN SINIRLARI........................................... 36
A. Genel Olarak............................................................................................. 36
B. Adil Yargılanma Hakkı ve Tahkim......................................................37
C. Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Bu Hak Kapsamında Tahkim
Yargılamasına Hakim Olan İlkeler......................................................39
1. Taraflara EÅŸit Davranma Ä°lkesi..................................................... 46
2. Taraflara İddia ve Savunma Hakkı Tanınması İlkesi.............. 49
D. Tarafsız ve Bağımsız Hakemler Önünde Yargılanma Hakkı........ 50
E. Tahkim Yargılamasına Hakim Olan İlkelere Aykırılığın
Sonuçları.................................................................................................... 54
Üçüncü Bölüm
KARÅžILAÅžTIRMALI HUKUK, TÃœRK
HUKUKU ve MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M
KURALLARINDA DELÄ°LLER
I. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA
DELÄ°LLERE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N KANUNÄ° DÃœZENLEMELER......................59
A. UNCITRAL Model Kanun’a Göre Milletlerarası Tahkimde
Deliller....................................................................................................... 60
B. İngiliz Tahkim Kanunu’na Göre Milletlerarası Tahkimde
Deliller........................................................................................................65
C. Amerikan Federal Tahkim Kanunu ve Yeknesak Tahkim
Kanunu’na Göre Milletlerarası Tahkimde Deliller......................... 69
1. Federal Tahkim Kanunu................................................................. 69
2. Yeknesak Tahkim Kanunu..............................................................70
D. Fransız Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’na Göre
Milletlerarası Tahkimde Deliller .........................................................71
E. İsviçre Milletlerarası Özel Hukuk Hakkında Federal
Kanun’a Göre Milletlerarası Tahkimde Deliller.............................. 72
F. Alman Medeni Usûl Kanunu’na Göre Milletlerarası
Tahkimde Deliller ...................................................................................74
G. Türk Tahkim Hukukunda Delillere İlişkin Kanuni
Düzenlemeler............................................................................................76
1. İç Tahkim Bakımından Deliller.................................................... 77
a. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Sistemi................... 77
b. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Sistemi................................79
2. Milletlerarası Tahkim Kanunu Bakımından Deliller.............. 80
a. Delillerin Toplanması................................................................81
b. BilirkiÅŸi Ä°ncelemesi ve KeÅŸif ................................................... 83
(1) BilirkiÅŸi.................................................................................. 83
(2) KeÅŸif ...................................................................................... 84
3. DeÄŸerlendirme.................................................................................. 84
II. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M KURALLARINDA
DELÄ°LLERE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N DÃœZENLEMELER...........................................85
A. Milletlerarası Ad Hoc UNCITRAL Tahkim Kuralları’nda
Deliller....................................................................................................... 86
B. Milletlerarası Kurumsal Tahkim Kuralları’nda Deliller.................89
1. Milletlerarası Ticaret Odası Tahkim Kuralları..........................89
2. Alman Tahkim Kurumu Tahkim Kuralları................................93
3. Londra Milletlerarası Hakem Mahkemesi Tahkim
Kuralları.............................................................................................. 94
4. Amerikan Tahkim Kurumu Milletlerarası Tahkim
Kuralları.............................................................................................. 97
5. İsviçre Milletlerarası Tahkim Kuralları.................................... 100
III. SONUÇ.......................................................................................................... 102
Dördüncü Bölüm
MÄ°LLETLERARASI BAROLAR
BİRLİĞİ’NİN DELİLLERİN
TOPLANMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N KURALLARI
ÇERÇEVESİNDE DELİLLER
I. MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M HUKUKUNDA
DELÄ°LLERÄ°N TOPLANMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N IBA
KURALLARIÂ’NA GENEL BAKIÅž........................................................ 105
A. IBA Delil Kuralları’nın Hukuki Niteliği.......................................... 107
B. IBA Delil Kuralları’nın Uygulama Alanı......................................... 108
C. Delillere İlişkin Hususların IBA Delil Kuralları’na Göre
Müzakeresi.............................................................................................. 109
II. IBA DELİL KURALLARI’NA GÖRE MİLLETLERARASI
TAHKÄ°MDE DELÄ°LLER...........................................................................110
A. IBA Delil Kuralları Uyarınca Belge ..................................................110
1. Belgelerin İbrazı Talebi................................................................. 112
2. Belgelerin İbrazı Talebine İtiraz...................................................114
3. Belgelerin Tahkim Yargılamasına Taraf Olmayan
Üçüncü Bir Kişi Tarafından İbraz Edilmesi Talebi.................116
4. Belgelerin Ä°braz Åžekli......................................................................117
5. Belgelerin GizliliÄŸi..........................................................................117
B. IBA Delil Kuralları Uyarınca Tanık ..................................................118
1. Tanıkların Dinlenmesi...................................................................118
2. Yazılı Tanık Beyanları................................................................... 120
3. Tanıkların İspat Duruşmasına Katılımı................................... 121
C. IBA Delil Kuralları Uyarınca Bilirkişi .............................................124
1. Tarafça Atanan Bilirkişiler...........................................................124
2. Hakem Tarafından Atanan Bilirkişiler..................................... 127
D. IBA Delil Kuralları Uyarınca Keşif................................................... 130
E. IBA Delil Kuralları Uyarınca Delillerin Kabul Edilebilirliği
ve DeÄŸerlendirilmesi............................................................................. 130
III. SONUÇ.......................................................................................................... 133
SONUÇ................................................................................................................. 135
EK: DELÄ°LLERÄ°N TOPLANMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N IBA
KURALLARI............................................................................................... 139
KAYNAKÇA....................................................................................................... 157
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı