Milletlerarası Özel Hukukta MUTAD MESKEN KAVRAMI
Milletlerarası Özel Hukukta MUTAD MESKEN KAVRAMI
İlyas ARSLAN
Eylül 2010 yi!mda Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalına araştırma görevlisi olarak atandı. 2547 sayılı Kanunun 35. maddesine kapsamında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalında görevlendirilmiş olup Eylül 2011 tarihinden itibaren aynı üniversitede çalışmaya devam etmektedir.
ÖNSÖZ
Elinizdeki çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Yüksek Lisans Programı çerçevesinde ve Prof. Dr. Cemal Şanlı danışmanlığında hazırlanan ve 09.07.2012 tarihinde Prof. Dr. Cemal Şanlı, Prof. Dr. Günseli Öztekin Gelgel, Prof. Dr. B. Bahadır Erdem, Yrd. Doç. Dr. Faruk Kerem Giray ve Yrd. Doç. Dr. Burak Huysal'dan oluşan jüri önünde oybirliğiyle başarılı bulunan "Milletlerarası Özel Hukukta Mutad Mesken Kavramı" isimli yüksek lisans tez çalışmasının tezin savunulması esnasında jüri üyelerinin değerli eleştirileri ve önerileri doğrultusunda son şeklini almış halidir.
Mutad mesken kavramı, günümüze kadar birçok milletlerarası özel hukuka ilişkin milletlerarası sözleşmede, Avrupa Birliği tüzüklerinde ve iç hukuklarda bağlama noktası olarak kullanılmıştır ve kavramın kullanımı daha da yaygınlaşmaktadır. Hatta mutad mesken kavramı, artık Türk medeni usul hukukuna da girmiş bulunmaktadır.
Yaygın bir şekilde kullanılmasına karşın, mutad mesken kavramının neyi ifade ettiği, unsurlarının neler olduğu ve nasıl tespit edilmesi gerektiği konulan gerek doktrinde gerekse mahkeme içtihatlarında yoğun olarak tartışılmaktadır. Mutad mesken, son yıllarda Türk hukukunda da Uluslararası Çocuk Kaçırmalarının Hukukî Yönlerine Dair La Haye Sözleşmesi kapsamında tartışma konusu olmuştur.
Elinizdeki bu çalışma da, mutad mesken kavramına ilişkin doktrinde ve mahkemelerce ileri sürülen görüşler ışığında kavramın anlamı, unsurları ve nasıl tespit edileceği konularına cevap bulmak amacıyla hazırlanmıştır. Bunun yanında, çalışmamızda, özellikle uygulamada yoğun bir şekilde tartışılan çocuğun mutad meskeninin nasıl tespit edileceği gibi mutad mesken kavramına ilişkin özellik arz eden halleri aydınlatmaya çalıştık.
Bu çalışmanın hazırlanması sürecinde benden yardımlarını ve desteklerini esirgemeyen tez danışmanım Hocam Prof. Dr. Cemal Şanlı'ya; değerli görüş ve önerileriyle çalışmamı bir adım ileriye taşıyan ve vermiş oldukları destekle beni cesaretlendiren Hocalarım Prof. Dr. Günseli Özte-kin Gelgel ve Prof. Dr. B. Bahadır Erdeme sonsuz şükranlarımı sunuyorum. Gerek çalışmanın hazırlanması esnasında çalışmamı okuyarak değerli eleştiri ve önerilerini esirgemeyen gerekse yurt dışında bulunduğu süre içerisinde değerli vaktini ayırarak kaynaklara ulaşmamı sağlayan Hocam Doç. Dr. Faruk Kerem Giray'a minnettarım. Eserin bir an önce yayımlanması konusunda beni sürekli teşvik eden ve bu çalışmanın tez konu olarak belirlenmesinden savunulması anına kadar her konuda yardımcı olan ve çalışmamı okuyarak değerli eleştiri ve önerileriyle bana yol gösteren Hocam Doç. Dr. Emre Esen'e ne kadar teşekkür etsem azdır.
Tezin ortaya çıkması aşamasında hem bilimsel hem manevi desteği için Arş. Gör. A. Elif Ulusu'ya; sağlamış olduğu kaynaklarla çalışmama katkı sağlayan ve tezin son aşamasında yardımları ve desteğiyle çalışmamın tamamlanmasını kolaylaştıran Arş. Gör. Alper Akgül'e ve çalışmamda kullanmış olduğum bazı eserlerin tercümelerini yapan kıymetli kardeşim Ufuk Demir'e teşekkürü bir borç bilirim.
Gerek tezin yazımı aşamasında gösterdiği sabır ve verdiği destek için gerekse yayımı aşamasında yardımları için sevgili eşim Semiha Arslan'a çok teşekkür ederim.
Son olarak, çalışmanın XII Levha yayınları arasında yer almasını sağlayan Sayın Erol Öz'e ve dizgi işlerini titizlikle yerine getiren XII Levha Yayıncılık ekibine teşekkürlerimi sunuyorum.
Çalışmamızın bir nebze de olsa yararlı olması dileğiyle...
Fatih, 14.01.2014
İlyas Arslan ilyas.arslan243(5)gmail.com İçindekiler
-
Birinci Bölüm :Mutad Mesken Kavramının Tarihsel Gelişimi
I. Mutad Mesken Kavramının Ortaya Çıkışı
II. Mutad Meskenin Tercih Edilmesinde Etkili Olan Sebepler
A. Genel Olarak
B. Millî Hukukun Belirlenmesinde ve Uygulanmasında Ortaya Çıkan Problemler
C. Mutad Meskenin Tercih Edilmesinde İkametgâhın Etkisi
1. İkametgâh Kavramı
2. İkametgâhın Tercih Edilmesinin Yarattığı Problemler
İkinci Bölüm:Mutad Mesken Kavramı
I. Genel Olarak
A. Millletlerarası Düzenlemelerde ve İç Hukuklarda Mutad Mesken Kavramı
1. La Haye Sözleşmelerinde
2. Avrupa Birliği Hukukunda
3. İç Hukuklarda Mutad Mesken Kavramı
4. Türk Hukukunda Mutad Mesken Kavramı
B. Mutad Mesken Kavramının Niteliği
II. Mutad Meskenin Unsurları
A. Genel Olarak
B. Oturmanın Devamlılığı
1. Oturma (Fiilî Oturma)
2. Hukuka Aykırı Oturmanın Mutad Meskenin Tesisine Etkisi
3. Oturma Süresi
C. Oturma Niyeti
1. Oturma Niyetinin Gerekliliği
2. Oturma Niyetinin Belirlenmesi
3. Mutad Meskenin Tesisinde Gayri İradî Oturma
III. Mutad Mesken Kavramının Diğer Kavramlarla İlişkisi
A. Genel Olarak
B. Mutad Mesken ile İkametgâh Kavramı Arasındaki İlişki
C. Mutad Mesken ile Olağan Mesken, Mesken ve Bulunulan Yer Kavramları Arasındaki İlişki
1. Olağan Mesken Kavramı
2. Mesken Kavramı
3. Bulunulan Yer Kavramı
IV. Muhtelif Hukuk Alanlarında Mutad Mesken Kavramı
V. Birden Fazla Mutad Meskenin Varlığı
VI. Mutad Meskenin Gerekliliği
VII.Mutad Meskenin Başlangıcı ve Sona Ermesi
A. Mutad Meskenin Başlangıcı
B. Mutad Meskenin Sona Ermesi
1. Genel Olarak
2. Mutad Meskenin Terki
3. Mutad Meskenin Kaybı
C. Mutad Meskenin Sona Ermesinin Sonuçları
VIII.Mutad Mesken Kavramının Vasıflandırılması
Üçüncü Bölüm :Mutad Meskenin Tespitinde Özellik Arz Eden Haller
I. Çocuğun Mutad Meskeni
A. Genel Olarak
B. Çocuk Kavramı
C. Çocuğun Mutad Meskeninin Belirlenmesine İlişkin İleri Sürülen Görüşler
1. Genel Olarak
2. Çocuğun Mutad Meskeninin Belirlenmesinde Ebeveyn Merkezli Yaklaşım
3. Velayet Sorumluluğuna Bağlı Olarak Çocuğun Mutad Meskeninin Belirlenmesi
4. Mutad Meskenin Tespitinde Çocuğun Yaşına Göre Model Belirlenmesi
5. Mutad Meskenin Belirlenmesinde Çocuk Merkezli Yaklaşım
D. Çocuğun Mutad Meskenini Kendisinin Belirlemesi
E. Eğitim Halinde Çocuğun Mutad Meskeni
F. Çocuğun Mutad Meskeninin Zorla Tesis Edilip Edilemeyeceği Meselesi
G. Değerlendirme
II. Vatansızların, Mültecilerin ve Sığınmacıların Mutad Meskeni
A. Genel Olarak
B. Vatansız, Mülteci ve Sığınmacı Kavramları
C. Vatansızların ve Mültecilerin Mutad Meskeninin Belirlenmesi
1. Vatansız Sığınmacıların Mutad Meskeninin Tespiti
2. Bir Vatandaşlığa Sahip Olan Mülteci ve Sığınmacıların Mutad Meskeni
III. Tüzel Kişilerin Mutad Meskeni
EK: Konuyla İlgili Mahkeme Kararları