Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Hukuki Yönüyle Borsa Opsiyon İşlemleri
Hukuki Yönüyle Borsa Opsiyon İşlemleri
İsmail KIRCA
Sayfa Sayısı
:
274
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2000
ISBN NO
:
9755371249
140,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
GİRİŞ I. Konuya İlişkin Genel Bilgiler Opsiyon, sahibine, prim adı verilen bir miktar paranın peşin olarak ödenmesi karşılığında, belirli miktardaki bir varlığı, kararlaştırılan fiyattan, gelecek bir tarihte ve/veya bu tarihe kadar olan süre içerisinde satın alıp almama, ya da satıp satmama hususunda serbesti tanıyan bir haktır. Opsiyonların tarihi çok eskilere dayanmakla birlikte bunların organize borsalarda işlem görmeleri ve yaygın biçimde kullanılmaya başlamaları 1970′li yıllara rastlamaktadır. Bretton-Woods sisteminin çöküşüyle döviz kurları ve faiz oranlarında yaşanan aşırı dalgalanmalar, aynı zamanda hammadde, altın, menkul kıymet gibi bir çok ürünün fiyatlarında inişli çıkışlı bir seyir izlemesine yol açmıştır. Bu istikrarsızlık ve geleceğe yönelik belirsizlik, fiyat risklerini sınırlamaya yarayan araçlara karşı yeniden bir ilgi uyandırmıştır. Bu araçlar ise, vadeli işlem sözleşmeleri (Futures) ile opsiyon sözleşmelerinin (Options) başını çektiği türev araçlardan başka bir şey değildir. Kişiler, peşin piyasalarda karşılaşmaları muhtemel fiyat riskini, türev araçların alım-satımı yoluyla gidermeye veya sınırlandırmaya çalışmışlardır. Türev araçlara yönelik bu ilgi, aynı zamanda borsa organizasyonlu bir opsiyon ticaretinin düzenlenmesi sonucunu doğurmuştur. Nisan 1973′de, işlem hacmi en yüksek 16 hisse senedi üzerine yazılı standart alım opsiyonlarının işlem gördüğü ilk borsa olarak Chicago Board Options Exchange′in kurulması, opsiyon ticaretinde gerçek bir atılım sayılmaktadır. Bu tarihten sonra bir çok ülkede opsiyon borsaları kurulmuş ve bu borsalarda opsiyonlar işlem görmeye başlamışlardır. Zaman içinde opsiyona konu kıymetlerin çok çeşitlendiğini de görmekteyiz. Piyasalarda 1970′lerin başında ortaya çıkan dalgalanma ve istikrarsızlık hâlen sürmekte olup; bu dalgalanmanın doğurduğu risk, firmaların ve yatırımcıların yalnız kazançlarını değil, piyasada varlıklarını sürdürebilmelerini de etkilemektedir. Bu yüzden opsiyonlar, risk yönetiminin temel araçlarından biri olma özelliğini günümüzde de sürdürmektedirler. Diğer türev araçlarda olduğu gibi, opsiyonlar da her ne kadar opsiyona konu kıymetlerin fiyatlarında meydana gelecek olumsuz fiyat hare- ketlerine karşı korunma amacıyla ortaya çıkmışsa da, günümüzde bunlara daha çok fiyatlardaki dalgalanmalardan kazanç sağlamak (spekülâsyon) amacıyla başvurulduğu bir gerçektir. Opsiyonların kendisine konu varlıkların değerinin düşük bir yüzdesine tekabül eden bir parayla (prim) satın alınabilmeleri, yani malîyetlerinin düşük olması, yatırımcıları opsiyon borsalarına giriş bakımından cesaretlendirmekte ve özendirmektedir. Bu durum, özellikle opsiyonları yeterince tanımayan yatırımcılar için tehlike arz etmekte; yatırımcılar önemli para kayıplarıyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Opsiyonlar, kendisine konu ürünlerin peşin piyasadaki likiditesini arttırma ve fiyat ve işlem hacmi bakımından piyasalara istikrar getirme işlevlerini de görürler. Zira, opsiyon borsalarının etkin işlemesi durumunda, peşin piyasada işlem yapan kişiler, opsiyonlara konu kıymetlere yönelik arz ve talebin gelecekteki olası seyri hakkında bilgi edinme şansına sahip olabilecekler ve yapacakları alım-satımlarda sadece geçmiş fiyatları değil, gelecekteki fiyatları da dikkate alarak değerlendirme yapabileceklerdir. Yukarıda, opsiyonların türev araç niteliğinden söz etmiştik. Bu nedenle, türev araç kavramından neyin anlaşıldığını da belirtmek gerekir. Türev araçlar (derivative Finanzinstrumente), değeri kendisine konu olan başka bir varlığın (Basiswert, Underlying) değerine bağlı malî araçlardır1. Opsiyonlar yanında2, vadeli işlemler (Futures/Forwards) ve swap en çok bilinen türevsel araçlardandırlar. Bir türev araca konu varlık çok çeşitli olabilir. Hisse senedi, tahvil, döviz, ham madde, faiz ve endeks bu varlıklara örnek olarak gösterilebilir3. ′ ZOBL, D.: "Entwicklung im Recht der derivativen Instrumente", (in: Derivative Finanzinstrumente und Eigenmittelvorschriften, Wieviel Re-Regulierung braucht das moderne Bankgeschâft?, hrsg. Rolf H. Weber/Christine Hirszowicz, Zürich 1995), s. 19; JASKULLA, E. M.:Die Einführung derivativer Finanzinstrumente an den deutschen Wertpapierbörsen als Regelungsproblem, Frankfurt am Main 1995, s. 16; RUDOLPH, B.: "Derivative Finanzinstrumente: Entwicklung, Risikomanagement und Bankaufsichtliche Regulierung", Derivate Finanzinstrumente, hrsg. Bernd Rudolph, Stuttgart 1995, s. 5-6; karş. ARIKAN, A. N.: Türev İşlemlerin Hukukî ve Vergisel Boyutu, İstanbul 2000, s. 9. Alman Menkul′Kıymet Ticareti Hakkındaki Kanun′un (Wertpapierhandelsgesetz) 3. paragrafının türev araçları gayet açık biçimde tanımladığını görmekteyiz. Bu hükme göre, türev araçlar; fiyatları doğrudan ya da dolaylı olarak, a) Menkul kıymetlerin borsa ya da piyasa fiyatına, b) Para piyasası araçlarının borsa ya da piyasa fiyatına, c) Faiz oranlarına veya diğer getirilere ya da d) Emtianın veya kıymetli madenlerin borsa veya piyasa fiyatına bağlı olan, kesin vadeli işlem veya opsiyon işlemi olarak düzenlenen vadeli işlemlerdir. 2 Karş. JASKULLA: s. 74. Türevsel araca konu varlık, bizatihi türevsel araç da olabilir. Örneğin, vadeli işlemler üzerine yazılı opsiyonlar (Optionen auf Futures; Futures-Options) ile swap üzerine yazılı opsiyonlarda (Optionen auf Swaps; Svvaptions) durum böyledir. Ayrıca, opsiyonları daha iyi anlayabilmek için, işletme literatüründe sıkça kullanılan ve aynı zamanda türev araç niteliğine sahip vadeli işlem kavramı üzerinde de durulmalıdır. Zira, son yıllarda finansal araçlar alanındaki hızlı gelişim, finansal piyasalarda işlem gören araçlarda gitgide artan bir çeşitlilik ortaya çıkarmıştır. Bu gelişmeye bağlı olarak, bu araçları konu alan işlemleri birbirinden ayırdetmek de güçleşmiştir. Finans piyasası, peşin (=nakit, spot) piyasa (Kassamarkt) ile vadeli piyasadan (Terminmarkt) oluşur4. Peşin piyasada yapılan bir sözleşmede, sözleşme konusu şeyin teslimi ile semenin ifası derhal, ya da sözleşmenin kurulmasında sonraki kısa bir süre zarfında gerçekleşir. Örneğin, üreticiden peşin ödemeyle on ton pamuk satın alınıp pamuğun hemen teslim edilmesi, bir döviz bürosunda döviz bozdurulması, menkul kıymetler borsasında hisse senedi alınıp satılması hallerinde işlemler peşin piyasada gerçekleşmektedir. Vadeli piyasada yapılan sözleşmelerde ise, sözleşme konusu şeyin tesliminin ve semenin ifasının ileriki bir tarihte gerçekleşeceği kararlaştırılır5. Burada sözleşme konusu şeyin vasıfları, miktarı vs. ile semenin miktarı başlangıçta sözleşmede tesbit edilir. Örneğin, Ocak 2000′de yapılan bir sözleşmeyle kilosu 1.500.000 TL.dan 10 ton pamuğun Temmuz 2000′de tesliminin kararlaştırılması halinde vadeli piyasada yapılan bir işlemden söz edilir. Vadeli piyasada gerçekleşen işlemler, sözleşmenin taraflardan birine ifayı talep hususunda seçim hakkı verip vermemesine göre, şarta bağlı vadeli işlemler (bedingte Termingeschafte) ve şarta bağlı olmayan (kesin) vadeli işlemler (unbedingte Termingeschâfte=Fixgeschâfte)6 olmak üzere ikiye ayrılır7. Kesin vadeli işlemlerde sözleşmenin her iki tarafı, tayin edilen vadede sözleşme konusunu teslim ve tesellüm, yani MÜLLER-MÖHL, E.: Optionen und Futures, Grundlagen und Strategien für das Termingeschâft in der Schweiz, Deutschland und Österreich, 3. Aufl., Zürich 1995, s. 21. 5 AUSPURG, J. H.: Rahmenbedingungen und Erfolgsfaktoren der Börsen im Financial Futures- und Traded Options- Geschâft, Bern-Stuttgart-Wien 1992, s. 11; MÜLLER-MÖHL: s. 21; vadeli işlemler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. BAUER, T.: Börsenmâssige Termingeschafte und Differenzeinwand im schvveizerischen und deutschen IPR, Basel-Frankfurt a.M. 1988, s. 56 vd.; PAUS, U.: Börsentermingeschâfte, Baden-Baden 1995, s. 129 vd. " Buradaki kesin vadeli işlemi ibaresi, BK 187/I′deki kesin vadeli işlemde olduğu gibi, teknik ve hukukî anlamda kullanılmamaktadır. BK 187/I′deki kesinlik vadeye ilişkin olduğu halde, vadeli işlemde kesinlik, sözleşmenin alıcıya ifayı talep hususunda bir seçimlik hak verip vermediğine ilişkindir. 7 AUSPURG: s. 15; MÜLLER-MÖHL: s. 21. edimlerini karşılıklı olarak ifa etmekle yükümlüdür8. "Futures" sözleşmesi, bu tür işlemlerin en tipik örneğini oluşturur. Buna karşılık şarta bağlı vadeli işlemlerde, sözleşmenin taraflarından biri, bir seçim hakkına sahiptir. Seçim hakkına sahip taraf, bu hakka sahip olmanın karşılığında diğer tarafa prim adı verilen bir miktar para öder. Kişi, ödediği prim karşılığında, bir şeyi, sözleşmede kararlaştırılan miktar ve fiyattan, belli bir vadede ve/veya vadeye kadar geçen süre içerisinde duruma göre satın alma, ya da satma hakkına sahiptir9. Seçim hakkına sahip kişinin söz konusu şeyi satma, ya da satın alma konusunda herhangi bir yükümlülüğü yoktur. Bu tür vadeli işlemler, opsiyonlardan başka bir şey değildir10. Vadeli işlemler, ya organize borsalarda, ya da tezgâh üstü piyasada işlem görürler1′. Organize borsalarda işlem gören vadeli işlemler, tezgâh üstü piyasada işlem görenlerden farklı olarak, fiyat, vade, miktar gibi konularda standart hale getirilmektedirler12. Oysa tezgâh üstü piyasada işlem gören sözleşmelerin şartları tarafların isteklerine göre şekillendirilir. Bu yüzden organize borsalar, tezgâh üstü piyasaya nazaran daha likittirler. Ayrıca organize borsalarda takas merkezinin varlığı, bu merkezin alıcı karşısında satıcı ve satıcı karşısında alıcı konumunda olması, tarafların borcunu ifa etmeme (kredi) riskini ortadan kaldırmakta ve böylece borsada güven içinde işlem yapılmasını sağlayan bir ortam yaratılmaktadır. Tezgâh üstü piyasada ise, riski en aza indiren takas merkezi gibi bir kurum da yoktur. Buna bağlı olarak taraflar, takas merkezi aracılığı ile pozisyonlarını kapatarak13 piyasanın likitidesini sağlama imkânından yoksundurlar14. 8 AUSPURG: s. 15-16; MÜLLER-MÖHL: s. 22. 9 MÜLLER-MÖHL: s. 22. 10 Belirtmek gerekir ki, vadeli işlemler için yapılan bu tasnif, dolayısıyla opsiyon işlemlerinin vadeli işlemler grubuna sokulması, hukukî değildir. Çünkü, opsiyon işleminin peşin işlem karakteri mi taşıdığı, yoksa vadeli işlem mi sayılacağı, hukuken tartışmalıdır. Bu konuda bkz. § 16, III, 5, a ve b. Borsa-tezgâh üstü piyasa ayırımı konusunda bkz. § 4, I. 12 Bkz. §4,11, A. İJ^ Pozisyonun kapatılması hakkında bkz. § 16, XI, B. 14 Çalışmamız, her ne kadar borsada işlem gören opsiyonlarla sınırlı olsa da, değindiğimiz bir çok husus, tezgâh üstü piyasada işlem gören opsiyonlar için de geçerlidir. Aşağıdaki şema15, vadeli işlemlerin türlerini ve opsiyonların bu işlemler içerisindeki yerini daha iyi göstermektedir16. Malî (finansal) piyasalar I Peşin piyasalar Vadeli (Türev) piyasalar Şarta bağlı olmayan (kesin) vadeli işlemler Şarta bağlı vadeli işlemler Organize borsalarda - Futures Tezgah üsıdnde Organize borsalarda - Fonvards - Options - Fonvard Rate " Futures - Options Agreements - Swaps Tezgâh üstünde - Options - Swaptinos - Caps - Collars - Floors Vadeli işleme konu finansal varlık (Financial Underlyings) hisse senedi, döviz, faiz, endeks Vadeli işleme konu emtia (Commodity Underlyings) ham madde, ziraî ürün, kıymetli madenler Hâlen, ülkemizde opsiyonların işlem görebileceği tek borsa, İstanbul Altın Borsası′dır. 15 Ağustos 1997 tarihinde faaliyete geçen İstanbul Altın Borsası Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası, Türkiye′nin ilk türev ürünler piyasası olma özelliğini taşımasına karşın, günümüze dek 15 Şema için bkz. MÜLLER-MÖHL: s. 21. ′" Belirtelim ki, vadeli işlem kavramı, hem türev ürünlerin tümünü kapsayan bir üst kavram, hem de dar anlamda organize borsalarda işlem gören "futures" ve tezgâh üstü piyasada işlem gören "forvvard" işlemleri için kullanılmaktadır. Çalışmamızın bundan sonraki kısımlarında kullanacağımız vadeli işlem kavramıyla kastedilen, onun dar anlamı ve özellikle "futures" işlemler olacaktır. bu Borsa′da hiç bir opsiyon alım satımı yapılmamış, sadece ilk yıllarında altına dayalı vadeli işlemler alınıp satılmış, ancak bu işlemler de durma noktasına gelmiştir. Faaliyette olmakla birlikte opsiyon alım-satımının yapılmadığı İstanbul Altın Borsası Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası yanında, İzmir′de tarım ürünlerine, İMKB Vadeli İşlemler Piyasası′nda ise, endeks ve hisse senetlerine dayalı opsiyonlarm işlem görmesi için alt yapı hazırlıkları sürmektedir. Bu hazırlıklar, yakın bir gelecekte ülkemizde borsalarda opsiyonlarm alım-satımının yapılacağını göstermektedir. Opsiyon alım-satım süreci bir kaç aşamadan oluşmakta ve bu aşamalarda farklı kişi ve kurumlar arasında çeşitli hukukî ilişkiler kurulmaktadır. Bu anlamda, yatırımcı (müşteri) borsa üyesine emir vermekte, bu emir üye tarafından borsaya iletilmekte ve orada eşleştirilmektedir. Borsa üyesi, aynı zamanda takas üyesi değilse, bir takas üyesiyle takas sözleşmesi akdetmeden borsada işlem yapamamaktadır. Emrin eşleştirilmesiyle takas merkezi ile takas üyesi arasında opsiyon sözleşmesi kurulmaktadır. Opsiyon alıcısı, vadeye kadar pozisyonu ters işlem yoluyla kapatabileceği gibi, vadede opsiyon hakkını kullanarak opsiyona konu kıymetlerin fizikî teslimini isteyebilir ya da gibi nakdî mutabakat yntemini tercih edebilir vs. Yine opsiyon işlemleri BK 504, c. 2 anlamında fiyat farkına dayalı vadeli işlem sayıldığından, kumar itirazı sorunu da gündeme gelmektedir. Bunlar göstermektedir ki, bir opsiyonun alım satım sürecinde çok farklı hukukî ilişkiler ve sorunlar karşımıza çıkmaktadır. Yakın bir gelecekte ülkemizdeki borsalarda opsiyonlarm alım-satımının yapılmasının planlanmasına, dolayısıyla opsiyonlarm Türk sermaye piyasasında önemli bir rol oynayacak olmasına rağmen, Türk Hukuku′nda bu kuruma ilişkin bilimsel incelemelerin sayısının son derece sınırlı olması, bu konuyu tez konusu olarak seçmemize neden olmuştur. II. İnceleme Plânı Çalışmamız, giriş ve sonuç dışında, beş bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, opsiyonun tarihçesi, tanımı, türleri hakkında bilgi verilecek ve benzer kurumlardan farkları açıklanacaktır. Çalışmamızın ikinci bölümü, opsiyon borsası-tezgâh üstü piyasa ayırımı, opsiyon borsasının işlevleri, opsiyonlarm alım satımını yapmak isteyen yatırımcıların karşılaşabilecekleri riskler ve Türk Hukuku′nda opsiyon borsalarının teşkilâtı ve işleyiş mekanizması konularına ayrılmıştır. Üçüncü bölümde, uygulamada opsiyonlarla ilgili olarak en fazla uyuşmazlığın ortaya çıktığı, borsada opsiyon alıp satmak isteyen müşteri ile bu alım satıma aracılık eden borsa üyesi arasındaki hukukî ilişki ve bu ilişkide ortaya çıkabilecek sorunlar incelenecektir. Dördüncü bölümde, müşteri emrinin borsaya iletilmesinden sonra emrin eşleştirilmesi süreci ve bu süreçte ortaya çıkan hukukî ilişkiler üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda opsiyon sözleşmesi, bu sözleşmenin Borçlar Hukuku ve Sermaye Piyasası Hukuku bakımından hukukî niteliği, takas üyeleriyle takas merkezinin hak ve borçları ile opsiyon sözleşmesinin sona ermesi konuları ele alınacaktır. Son bölümde ise, opsiyon işleminin kumar niteliği ile bu işlemin kumar sayılmasına bağlanan hüküm ve sonuçlara değinilecektir. Çalışmamız, varılan sonuçlan kapsayan bir kısımla son bulacaktır. I İÇİNDEKİLER KISALTMALAR XV BİBLİYOGRAFYA XIX GİRİŞ I. Konuya İlişkin Genel Bilgiler 1 II. İnceleme Plânı 6 I. BOLÜM OPSİYONLARIN TARİHÇESİ, TANIMI, TÜRLERİ VE BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI § 1. OPSİYONLARIN TARİHÇESİ 9 I. Hollanda′da 10 II. İngiltere′de 12 Di. Amerika Birleşik Devletleri′nde 15 IV. İsviçre ve Almanya′da 23 A. İsviçre′de - SOFFEX 23 B. Almanya′da - DTB 25 C. İki borsanın birleşmesi ve EUREX 27 V. Türkiye′de 28 § 2. OPSİYONUN TANIMI VE TÜRLERİ 36 I. Tanımı 36 İÇİNDEKİLER H. Türleri 37 A. Bahşettiği hakkın türü bakımından 37 1. Alım ve satım opsiyonlan 37 a) Alım opsiyonu 37 b) Satım opsiyonu 37 2. Karmaşık opsiyonlar 37 B. Vadeleri bakımından .40 1. Avrupa tipi opsiyon 40 2. Amerikan tipi opsiyon 40 C. Konusu bakımından 41 1. Hisse senedi opsiyonları 41 2. Döviz opsiyonları 41 3. Faiz opsiyonları 42 4. Endeks opsiyonları 42 5. Emtia-Altın opsiyonlan 43 6. Vadeli işlem opsiyonları 44 § 3. OPSİYONUN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 45 I. Vadeli İşlemlerle 45 A. Genel olarak vadeli işlemler 45 B. Karşılaştırma 47 II. Primli İşlemlerle 48 A. Genel olarak primli işlemler 48 B. Karşılaştırma 49 III. Senede Bağlanmış Opsiyonlarla 50 A. Senede bağlanmış opsiyon türleri 50 1. Opsiyonlu tahviller 50 2. Çıplak opsiyon senetleri 51 3. Teminatlı opsiyon senetleri 52 B. Karşılaştırma 53 II. BÖLÜM GENEL OLARAK OPSİYON BORSALARI § 4. OPSİYON BORSALARI - TEMEL BİLGİLER 55 I. Borsa-Tezgâh Üstü Piyasa Ayınmı 55 II. Opsiyon Borsasının İşlevleri 58 A. Standartlaşmayı sağlama 58 1. Opsiyon tipinde 58 2. Opsiyon konusunda 58 3. Kullanma fiyatında 59 4. Vadede 60 B. Fiyat (prim) belirleme 60 III. Borsa Takas Merkezi 64 IV. Opsiyon Borsasında Riskler 65 A. Opsiyon alımında 66 B. Opsiyon satımında 67 §5. TÜRK HUKUKU′NDA OPSİYON BORSALARI 68 I. Kuruluşu ve Teşkilâtı 68 i. Borsa Üyeliği 71 El. Piyasa Yapıcılığı 72 IV. Takas Merkezi 73 *. Takas Merkezi Üyeliği 74 VI. Borsada İşlem Usulü 75 A. Müşteri emirleri 75 B. İşlem birimi 79 C. Para birimi 79 D. Borsada fiyatın oluşması 79 E. Açılış fıyatı-Kapanış fiyatı-Uzlaşma fiyatı 80 F. Borsada işlemlerin yürütülmesi 80 G. Borsada oluşan fiyatların ilânı 83 H. İşlemlerin geçici olarak durdurulması 83 I. Oluşan fiyatların ve gerçekleşen alım satımların iptali 84 III. BÖLÜM MÜŞTERİ İLE BORSA ÜYESİ ARASINDAKİ HUKUKà İLİŞKİLER § 6. ÇERÇEVE SÖZLEŞME YAPMA ZORUNLULUĞU 85 I. Genel Olarak 85 II. Çerçeve Sözleşmenin Genel İşlem Şartlan Açısından Denetlenmesi...88 § 7. BİREYSEL SÖZLEŞMELER 93 I. Sözleşmenin Hukukî Niteliği 93 II. Sözleşmenin Kuruluşu 98 § 8. ALIM-SATIM EMİRLERİNİN VERİLMESİNDEN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLARDA İSPAT SORUNU 104 § 9. OPSİYON İŞLEMLERİNE ÖZGÜ İRADE SAKATLIKLARI 108 I. İrade Sakatlığı Halleri 108 A. Hata 108 1. Beyan hatası 108 2. Saik hatası 110 B. Hile 112 C. Gabin 113 II. İrade Sakatlığına Bağlanan Sonuçlar 114 § 10. TARAFLARIN BORÇLARI 117 I. Borsa Üyesinin Borçlan 117 A. Opsiyon sözleşmesi yapma ve bu sözleşmeyi tasfiye etme 118 B. İşi sadakat ve özen ile yapma 118 1. Sadakat borcu 118 X a) Genel olarak 118 b) Kapsamı 119 aa) Müşterinin iradesine uygun hareket etme 119 bb) Müşteri emrini zamanında icra etme 121 cc) Müşterilere eşit davranma..... 121 dd) Müşteri aleyhine manipülasyon yasağı 122 ee) Churning (provizyon avcılığı) yasağı 123 2. Özen borcu 124 C. Bilgi ve hesap verme 125 D. Emrin icrası dolayısıyla aldıklarını müşteriye verme 129 1. Genel olarak 129 2. Kanunî temlik 133 3. Ayırma hakkı 136 E. Müşteriyi aydınlatma yükümü ve risk açıklama 136 1. Genel olarak 136 2. Kapsamı 140 3. Aydınlatma yükümünün ihlâli 145 II. Müşterinin Borçları 146 A. Avans verme 146 B. Ücret (kürtaj) ödeme 149 C. Masrafları ödeme 151 D. Borsa üyesini borçtan kurtarma 152 E. Borsa üyesinin uğradığı zararı tazmin 154 §11. BORSA ÜYESİNİN KENDİ KENDİYLE İŞLEM YAPMASI SORUNU 154 § 12. TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKà İLİŞKİNİN SONA ERMESİ 158 I. Sözleşme Süresinin Sona Ermesi 158 II. Sözleşmenin Feshi 159 III. Taraflardan Birinin Ölümü, İflâsı ve Fiil Ehliyetini Kaybetmesi 165 § 13. ZAMANAŞIMI 167 XI V. BÖLÜM EMRİN BORSADA GERÇEKLEŞTİRİLMESİ VE OPSİYON SÖZLEŞMELERİ § 14. GENEL OLARAK EMRİN BORSADA GERÇEKLEŞTİRİLİŞİ 169 § 15. OPSİYON SÖZLEŞMESİ ÖNCESİNDE YAPILMASI GEREKENLER 172 I. Takas Sözleşmesi 172 II. Borsa/Takas Üyelerinin Emirlerinin Eşleştirilmesi 175 A. Emirlerin sesli pazarlık yöntemiyle gerçekleştirildiği borsalarda 176 B. Emirlerin elektronik ortamda eşleştirildiği borsalarda 185 § 16. OPSİYON SÖZLEŞMESİ 186 I. Tanımı 186 II. Tarafları 186 IH. Hukukî Niteliği 187 A. Borçlar Hukuku bakımından 187 1. Ön sözleşme teorisi 188 2. İcap teorisi 189 3. Şart teorisi 190 4. Yenilik doğuran hak teorisi 190 5. Teorilerin değerlendirilmesi 191 a) Yenilik doğuran hak teorisinin üstünlüğü , 191 b) Opsiyon işleminin birbirinden bağımsız iki ayrı sözleşmeden (peşin işlemden) oluşması 193 B. Sermaye Piyasası Hukuku bakımından 196 IV. Konusu-Opsiyon Hakkı 201 V. Kuruluşu 204 VI. Hatalı Emirlerin İptali Sorunu 206 xn VII. Taraflann Takas Merkezine Karşı Borçlan 209 A. Opsiyon alıcısının opsiyon primini ödeme borcu 210 B. Opsiyon satıcısının borçları 212 1. Opsiyon hakkını sağlama 212 2. Teminat yatırma 213 a) Türleri 215 aa) Başlangıç teminatı 215 bb) Sürdürme teminatı 218 cc) Olağanüstü durum teminatı 220 b) Teminatlara ilişkin ortak hususlar 220 aa) Net sistem-brüt sistem 220 bb) Teminatakonu kıymetler 222 c) Teminatın hukukî niteliği 223 C. Alıcı ve Satıcının Opsiyon Sözleşmesinden Kaynaklanan Yükümlülüklerini İhlâlin Hüküm ve Sonuçları 227 VIII. Takas Merkezinin Yükümlülükleri ve Bunların İfası 230 IX. Opsiyon Sözleşmesinin Devri 232 X. Opsiyon Sözleşmesinin Değişen Şartlara Uyarlanması 234 XI. Opsiyon Sözleşmesinin Sona Ermesi 236 A. Vadenin opsiyon hakkı kullanılmadan geçirilmesi 236 B. Ters işlem yoluyla pozisyonun tasfiyesi 237 C. Opsiyon hakkının kullanılması 238 1. Genel olarak 238 2. Teslimat süreci 239 VI. BÖLÜM BORSA OPSİYON İŞLEMLERİNİN KUMAR NİTELİĞİ §17. GENEL OLARAK KUMAR KAVRAMI 243 xm § 18. OPSİYON İŞLEMLERİNİN KUMAR NİTELİĞİ 245 I. İsviçre-Türk Hukuku′nda 246 II. Alman Hukuku′nda 256 IH. Diğer Bazı Ülke Hukuklarında 259 § 19. OPSİYON İŞLEMİNİN KUMAR SAYILMASINA BAĞLANAN HUKUKà SONUÇLAR 259 I. Borsa İçi İşlemler Bakımından 260 II. Borsa Dışı İşlemler Bakımından 260 § 20. DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞÜMÜZ 261 SONUÇ 265
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı