Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı
Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı
Bengül KAYIŞ
Sayfa Sayısı
:
186
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9789754646412
250,00
TL GİRİŞ Serbest rekabet, günümüzde hızla gelişmekte olan ve devlet tara¬fından da teşvik edilen liberal ekonomi anlayışının doğal bir uzantısı¬dır. Çalışma ve sözleşme hürriyetini düzenleyen, Anayasamızın 48. maddesinde rekabet yapma hakkından açıkça söz edilmemekle birlik¬te, çalışma ve sözleşme hürriyetinin doğal bir sonucu olarak rekabet yapma hakkının varlığı kabul edilmelidir. Rekabete dolaylı olarak de¬ğinen bu hüküm dışında, Anayasamızın 167/T maddesi′ uyarınca, dev¬lete rekabet ortamında özel teşebbüsün olumlu yönde gelişimine kat¬kıda bulunmak ve piyasada fiilen veya anlaşma suretiyle ortaya çıka¬bilecek tekelleri önlemek görevleri yüklenmiştir. Hükmün amacı, re¬kabetin ortadan kalktığı, fiyatların tekeller ve kartellerce oluşturuldu¬ğu ve etkilendiği bir piyasa düzenine sahip olmanın sakıncalarını ber¬taraf etmektir2. Anayasa′nın bu hükümleri dışında hukukumuzda rekabet düzenini korumaya hizmet eden düzenlemeler mevcuttur. Rekabet hakkının kö¬tüye kullanılmasının ve piyasada gerçekleşen haksız rekabetin engel¬lenmesi amacıyla Türk Ticaret Kanunu′nda düzenlenen haksız rekabet hükümleri, rakiplerin menfaatinin yanı sıra kamu menfaatini de koru¬maya hizmet etmektedir3. Öyle ki, bu şekilde serbest rekabetin dürüst¬lük kurallarına uygun suretle sürdürülmesi, gerek rakipler gerekse haksız rekabet halinde zarar görebilecek üçüncü kişiler bakımından son derece önem arzetmektedir. Haksız rekabete sosyal içerik kazan¬dıran bu görüşe göre, haksız rekabet rakiplerin yanı sıra, piyasalarda faaliyet gösteren diğer ilgilileri ve tüketicileri de korumaya hizmet etmektedir4. Haksız rekabete ilişkin kurallarla nihai olarak aynı amaca hizmet eden, bozulmamış bir rekabet düzeninin kurulmasını amaçlayan Re¬kabetin Korunması Hakkında Kanun5, serbest rekabetin sağlayacağı düşünülen menfaatlerin gerçekleşmesini amaçlar. Haksız rekabete ilişkin düzenlemelerde olduğu gibi rekabet kanunlarının temelinde, emek ve gayrete dayanmadan gerçekleştirilecek ekonomik üstünlükle¬ri önlemek, diğer bir deyişle piyasada adaleti sağlamak düşüncesi yatmaktadır . Teknolojinin gelişimine paralel olarak uluslararası ticaretin de yaygınlaşmasıyla birlikte yabancılık unsuru taşıyan rekabet ihlalleri giderek artmaktadır. Uluslararası nitelik taşıyan rekabet ihlalleri içeri¬sinde konumuz olan haksız rekabet eylemleri sebebiyle doğan uyuş¬mazlıklara uygulanacak hukukun nasıl tespit edileceği hususu da bu nedenle son derece önem taşımaktadır. Haksız rekabetten doğan ihti¬laflara uygulanacak hukukun tespiti için öncelikle meydana gelen ey¬lemin haksız rekabet oluşturup oluşturmadığının belirlenmesi gerek¬mektedir. Bunun için de, haksız rekabet kavramının ve haksız rekabe¬te ilişkin düzenlemelerin değerlendirilmesi gerekmektedir. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu′nun7 56. maddesinde haksız re¬kabetin tanımı yer almaktadır. Buna göre haksız rekabet, aldatıcı ha¬reket veya hüsnüniyet kaidelerine aykırı çeşitli şekillerde iktisadi re¬kabetin her türlü kötüye kullanılmasıdır. Türk Ticaret Kanunu′nun 56. maddesinde yer alan söz konusu genel hüküm uyarınca bir eylemin haksız rekabet niteliğinde olup olmadığını hakim takdir edecektir. Bu¬nunla birlikte, Türk Ticaret Kanunu′nun 57. maddesinde haksız reka¬bet teşkil eden çeşitli hallere örnekleyici olarak yer verilmiş olup, bir eylemin haksız rekabet niteliğinin tespiti kolaylaştırılmıştır. 14.02.2011 tarih, 27845 sayılı Resmi Gazete′de yayınlanarak 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülen8 6102 sayı Türk Ti¬caret Kanunu′nda haksız rekabete ilişkin hükümlere 54 - 63 maddeleri arasında yer verilmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu′nun hak¬sız rekabeti düzenleyen söz konusu maddelerinde de haksız rekabet kurumunun yapısı genel olarak korunmakla birlikte, mehaz kanun olan 1986 tarihli İsviçre Haksız Rekabet Kanunu′nunda düzenlenen yeni haksız rekabet halleri Türk Ticaret Kanunu′na büyük ölçüde ikti¬bas edilmiştir. Tarihsel temellerini haksız fiillere ilişkin hükümlerin oluşturduğu haksız rekabet hukuku ile günümüzde artık yalnızca ra¬kiplerin değil, tüketicilerin, tedarik edenlerin diğer bir deyişle piyasa¬ya tüm katılanların korunması amaçlanmaktadır .6102 sayılı Türk Ti¬caret Kanunu′nun gerekçesinde de ifade edildiği üzere, haksız rekabe¬te ilişkin hükümlerin amacı tüm katılanların lehine bozulmamış bir re¬kabet düzeninin sağlanmasıdır. Haksız rekabetten doğan ihtilaflara uygulanacak hukukun tespiti bakımından, öncelikle eylemin haksız rekabet teşkil edip etmediğinin belirlenmesi önem taşıdığından, çalışmamızda halen yürürlükte bulu¬nan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve yakın bir zamanda yürürlüğe girecek olan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu bakımından haksız re¬kabet teşkil eden eylemler ve bu eylemlere uygulanacak hukuk değer¬lendirilmiştir. Doktrinde genel kabul gören görüşe göre; haksız rekabet, haksız fiilin özel bir türünü teşkil etmektedir. Haksız rekabetten doğan ka¬nunlar ihtilafı alanında da uzun süre haksız fiillere uygulanacak huku¬ka ilişkin ika yeri (lex loci delicti commissî) bağlama kuralı uygulama alanı bulmuştur. Ancak özellikle son dönemde haksız rekabetten do¬ğan ihtilaflara uygulanacak hukukun tespitinde haksız fiillere uygula¬nan bağlama kuralı terkedilmiş, diğer birçok ülke hukuku ile birlikte 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Ka-nun′da1 da kabul edilen, haksız rekabet kurumunun günümüzdeki iş¬levine daha uygun düşen bir bağlama kuralı olan ′pazar üzerine etki′ bağlama kuralı tercih edilmiştir. Her ne kadar haksız rekabet bir tür haksız fiil olarak kabul edilse de gelişen teknoloji ve değişen koşullar çerçevesinde haksız rekabetin kendi kurallarını belirler hale gelmesi kaçınılmazdır. Bu nedenle hukukumuzda Rekabetin Korunması Hakkında Kanun′nun 2. maddesinde11 yer alan düzenlemede öngörülen pazar üzerine etki ilkesi, haksız rekabet eylemleri ile rekabetin engel¬lenmesi sonucunu doğruran eylemler bakımından da bağlama kuralı olarak kabul edilmiştir. İsviçre Milletlerarası Özel Hukuk Kanu-nu′ndan esinlenilerek oluşturulan 5718 sayılı MÖHUK′a getirilen bu düzenlemeyle Avrupa Birliği mevzuatında yer alan, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkında Avrupa Topluluğu Tüzüğü (Roma II) ile de uyum sağlanmıştır. Çalışmamızın amacı, haksız rekabetten doğan kanunlar ihtilafı alanında uygulanacak hukukun tespitidir. Böylece Rekabetin Korun¬ması Hakkında Kanun′un 2. maddesinde yer alan tek yanlı bağlama kuralının ardından bu kez haksız rekabetten doğan talepler bakımın¬dan Türk hukukuna 5718 sayılı MÖHUK′la giren ve ′pazar üzerine etkiyi esas alan′ iki yanlı bağlama kuralının yabancı unsurlu haksız rekabet eylemlerine uygulanması ve söz konusu kuralın istisnaları ile ilgili bir inceleme yapılacaktır. Bu amaçla haksız rekabetten doğan ihtilaflara uygulanacak huku¬kun tespitinde tarihsel gelişim sürecine de uygun olarak öncelikle hak¬sız fiilden doğan ihtilaflara uygulanacak hukukun tespitinde izlenebi¬lecek yöntemler ele alınmıştır. Bu yöntemler değerlendirilirken çeşitli ülkelerin uygulamalarından örnekler verilmiştir. Ancak dikkat edilme¬lidir ki, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkında Av¬rupa Topluluğu (Roma II) Tüzüğü Birlik üyesi devletler bakımından bağlayıcı olduğundan artık Birlik üyesi devletlerin mevzuatı bakımın¬dan da haksız rekabetten doğan ihtilaflarda uygulanacak olan hukuk, Roma II Tüzüğü′ne göre belirlenecektir. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde ise, 5718 sayılı MÖHUK′la haksız rekabet ve rekabeti sınırlayıcı eylemler bakımından kabul edi¬len pazar üzerine etki bağlama kuralının özellikleri ve uygulama alanı açıklanmıştır. Üç bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde, genel olarak haksız rekabet kavramı, haksız fiil kuralları ile haksız rekabet kuralları arasındaki ilişki ve rekabet hukuku içerinde haksız rekabetin yerine ilişkin bir inceleme yapılmıştır. İkinci bölümde ise, haksız rekabetten doğan kanunlar ihtilafı alanında uygulanacak hukukun tespiti bakı¬mından tarihsel gelişim süreci içerisinde izlenebilecek yöntemler ve bu hususta Avrupa Birliği mevzuatında yer alan düzenlemeler değer¬lendirilmiştir. Nihayet üçüncü bölümde, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun′un haksız rekabete ilişkin 37. maddesinin değerlendirilmesinin ardından 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda yer alan haksız rekabet eylemleri 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile karşılaştırmak suretiyle incelenerek, bu ey¬lemler sebebiyle meydana gelen uyuşmazlıklara, yabancı unsur taşı¬maları halinde uygulanacak hukukun tespiti değerlendirilmiştir. Ayrı bir inceleme konusunu oluşturacak kapsamda bir konu olması sebe¬biyle haksız rekabet davalarında Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi çalışmamızın dışında bırakılmıştır. ÖNSÖZ Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte uluslararası ti¬caret de gelişmekte ve buna bağlı olarak uluslararası nitelik taşıyan haksız rekabet eylemleri giderek artmaktadır. Yabancı unsurlu haksız rekabet eylemlerinin meydana gelmesi, söz konusu eylemler sonucu oluşan ihtilaflara uygulanacak hukukun belirlenmesi sorununu da be¬raberinde getirmektedir. 2007 yılında yürürlüğe giren 5718 sayılı Mil¬letlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun′un 37. mad¬desi ile birlikte haksız rekabetten doğan taleplere uygulanacak huku¬kun tespiti bakımından özel bir bağlama kuralı getirilmiştir. Çalışma¬mızda, haksız rekabetten doğan ihtilaflara uygulanacak hukukun tespi¬tine ilişkin yaklaşımlar ve bu çerçevede 5718 sayılı Kanun′la getirilen düzenleme ile birlikte 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda öngörülen haksız rekabet halleri birlikte incelenmiştir. Çalışmamızın esasını Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Yüksek Lisans programında, Prof. Dr. Işıl ÖZKAN, Doç. Dr. Sevilay UZUNALL1 ile Doç. Dr. Oruç Hami ŞENER′den oluşan jüri tarafından oybirliği ile başarılı bulunan ve danışmanlığını değerli Hocam Doç. Dr. Sevilay UZUNALLI′nın üst¬lendiği yüksek lisans tezi oluşturmaktadır. Çalışma süreci boyunca değerli görüş ve önerileri ile bana her za¬man yol gösteren, hiçbir konuda desteğini esirgemeyen, asistanı ol¬maktan onur duyduğum ve kendisini her zaman örnek aldığım çok kıymetli Hocam Prof. Dr. Işıl ÖZKAN′a, ilgi, destek ve teşviklerini hiçbir zaman esirgemeyerek kıymetli vaktini bana ayıran, çalışmanın ortaya çıkmasında ve kitap haline gelmesinde büyük emek sahibi tez danışmanım, değerli Hocam Doç. Dr. Sevilay UZUNALLI′ya, aka¬demik hayata adım atmamda beni yüreklendiren ve desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen, çalışmanın kitap haline gelmesinde büyük emek sahibi değerli Hocam Doç. Dr. Oruç Hami ŞENER′e sonsuz teşekkür¬lerimi sunmayı borç bilirim. Bugüne gelmemde harcadığı emeklerin karşılığını asla ödeyeme¬yeceğim anneme, her zaman ve her konuda yanımda olan, hayatımda¬ki en özel kişi Cihan KAVLAK′a çalışma sürecinde gösterdikleri sabir ve destekleri için çok teşekkür ederim.Çalışmamın kitaba dönüştü-rülmesindeki katkılarından dolayı başta Muharrem BAŞER olmak üzere Yetkin Yayınevi′nin tüm çalışanlarına teşekkür ederim. Bengül KAYIŞ İzmir, 17.08.2011 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BOLUM HAKSIZ REKABET KAVRAMI VE HAKSIZ REKABET YOLU İLE İHLAL EDİLEN MENFAATLER § 1 Haksız Rekabet Kavramı 23 I. Rekabet Hukuku İçerisinde Haksız Rekabetin Yeri 23 II. Haksız Rekabetin Tanımı 28 A. Türk Hukukunda Haksız Rekabet Kavramı 28 1. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda Haksız Rekabet Kavramı 28 2. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda Haksız Rekabet Kavramı 30 3. 818 Sayılı Borçlar Kanunu′nda Haksız Rekabet Kavramı 33 4. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu′nda Haksız Rekabet Kavramı 35 5. İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun Bakımından Haksız Rekabet Kavramı 36 B. Uluslararası Hukukta Haksız Rekabet Kavramı 38 1. Uluslararası Sözleşmelerde Haksız Rekabet Kavramı 38 2. Karşılaştırmalı Hukukta Haksız Rekabet Kavramı 39 a. Fransa 40 b. Avusturya 40 c. Almanya 40 d. İtalya 41 e. Avrupa Birliği 41 III. Haksız Rekabetin Şartları 42 A. Haksız Rekabetin Varlığı İçin Zorunlu Olan Şartlar 43 1. Ekonomik Rekabet 43 2. Ekonomik Rekabet Hakkının Kötüye Kullanılması 43 B. Haksız Rekabetin Varlığı İçin Zorunlu Olmayan Şartlar ... 45 1. Kusur 45 2. Zarar veya Zarar Tehlikesi 46 3. Haksız Rekabet Sebebiyle Somut Bir Yarar Sağlanmış Olması 46 4. Taraflar Arasında Rekabet İlişkisinin Varlığı 46 § 2 Haksız Fiil Kural lan ile Haksız Rekabet Kurallarının Karşılaştırılması 49 § 3 Haksız Rekabet Hükümlerinin Amacı 52 I. Rakibin Korunması 52 II. Müşterilerin Korunması 53 III. Mesleki Menfaatlerin Korunması 53 IV. Ekonominin Korunması 54 İKİNCİ BOLUM HAKSIZ REKABET EYLEMLERİNE UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİNE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR § 4 Tarihi Gelişim 55 § 5 Haksız Rekabete Uygulanacak Hukukun Tespitinde İzlenebilecek Yöntemler 58 I. Olayın Meydana Geldiği Yer (İka Yeri) Hukuku (Lex Loci Delicti Commissi) 58 A. Fiilin İşlendiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem 59 B. Zararın Meydana Geldiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem 62 C. Mesafeli Haksız Fiillerde İka Yerinin Tespiti 64 II. Hakimin Hukuku (Lex Fori) 66 III. Tarafların Tabiiyetleri veya Yerleşim Yeri Hukuku 67 IV. Olayla En Sıkı İlişkili Hukuk 71 V. Sonuç Yerinden Çıkan Özel Bağlama Kuralı: Pazar Üzerine Etki Bağlama Kuralı 73 A. ′Pazar Üzerine Etki′ Kavramı 73 B. Pazar Üzerine Etkinin Taşıması Gereken Özellikler 76 1. Etkinin Doğrudan Olması 76 2. Etkinin Öngörülebilir Olması 78 3. Etkinin Esaslı Olması 79 4. Etkinin Pazar Üzerinde Ortaya Çıkması 80 C. Pazar Üzerine Etki Bağlamasının Ortaya Çıkardığı Bir Sorun: Ülke Dişilik Kavramı ve Türk Hukukunda Haksız Rekabet Kurallarının Ülke Dışı Uygulanması 82 VI. İşyerinin Bulunduğu Ülke Hukuku Bağlama Kuralı 93 A. İşyerinin Bulunduğu Ülke Hukukunun Uygulanması İçin Ön Koşul 93 B. İşyerinin Bulunduğu Ülke Hukukunun Anlamı 94 § 6 Roma II Tüzüğü 99 I. Roma II Tüzüğü Hakkında Genel Değerlendirme 99 II. Roma II Tüzüğü′ne Göre Haksız Fiilden Doğan İhtilaflara Uygulanacak Hukuk 101 III. Roma II Tüzüğü′ne Göre Haksız Rekabetten Doğan İhtilaflara Uygulanacak Hukukun Seçimi 103 A. Roma II Tüzüğü′ne Göre Haksız Rekabetten Doğan İhtilaflara Uygulanacak Hukuka İlişkin 6. Maddesinin Değerlendirilmesi 104 B. Roma II Tüzüğü′ne Göre Haksız Rekabetten Doğan İhtilaflara Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçimi 109 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN′A GÖRE HAKSIZ REKABET EYLEMLERİNE UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ § 7 2675 Sayılı MÖHUK Döneminde Haksız Rekabet 111 § 8 5718 Sayılı MÖHUK Döneminde Haksız Rekabet 114 I. Haksız Rekabete Uygulanacak Hukuk 114 A. ′Piyasası Doğrudan Etkilenen Ülke Hukuku′ Bağlama Kuralının Değerlendirilmesi 115 B. ′İşletmenin İşyerinin Bulunduğu Ülke Hukuku′ Bağlama Kuralının Değerlendirilmesi 117 C. Haksız Rekabete Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçimi 119 D. Haksız Rekabete Uygulanacak Hukukun Tespitinde ′Daha Sıkı İlişkili Hukuk′ Bağlama Kuralının Değerlendirilmesi 120 II. Pazar Üzerine Etki Kıstasına Dayanan İki Yanlı Bağlama Kuralına Geçiş Süreci 122 III. Pazar Üzerine Etki Kıstasına Dayanan Bağlama Kuralının Uygulama Alanını Sınırlayan Sorunlar 123 A. Vasıflandırma 123 B. Kamu Düzeni "Ordre Public" 125 C. Atıf "Renvoi" 127 D. Etkinin Birden Çok Pazar Üzerinde Gerçekleşmesi 129 E. İrade Serbestisi 130 F. Doğrudan Uygulanan Kurallar 131 § 9 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda Düzenlenen Haksız Rekabet Eylemleri ve Bu Eylemlere Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi 133 I. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda ve 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu′ndaki Haksız Rekabet Hükümlerinin Genel Karşılaştırılması 133 II. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu′nda Düzenlenen Haksız Rekabet Eylemleri ve Bu Eylemlere Uygulanacak Hukukun Tespiti 134 A. Kötüleme (6102 S. TTK m. 55/1-a-l) 134 B. Gerçek Dışı veya Yanıltıcı Açıklamalarda Bulunma (6102 S. TTK m. 55/l-a-2) 137 C. Paye, Diploma veya Ödül Almış Gibi Davranma (6102 S. TTK m. 55/l-a-3) 149 D. Karıştırılmaya Yol Açma (6102 S. TTK m. 55/1-a-4) 150 E. Üçüncü Kişilerin Yardımcılarını Görevlerini İhlal Etmeye Sevketme (6102 S. TTK m. 55/1-b-2) 158 F. Rakibin Sırlarından Haksız Yere Yararlanmak ve Yaymak (6102 S. TTK m. 55/l-b-3, 55/1-d) 159 G. İş Şartlarının İhlali (6102 S. TTK m. 55/1-e) 164 H. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Öngörülen Yeni Haksız Rekabet Eylemleri 166 SONUÇ 173 KAYNAKLAR 177
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı