Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Ertelenmiş Vergilerin Finansal Raporlamadaki Yeri ve Önemi
Ertelenmiş Vergilerin Finansal Raporlamadaki Yeri ve Önemi
Ayça Zeynep SÜER
Sayfa Sayısı
:
178
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786054259816
880,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
İşletmeler dönemler itibarıyla elde ettikleri kazançlar üzerinden öde¬yecekleri vergiyi hesaplamakta ve finansal tablolarda raporlamaktadır. Ödenecek vergi, vergi mevzuatına göre belirlenmektedir. Finansal rapor¬lamanın amacı ise ilgililere muhasebe kurallarına uygun olarak bilgi sunmaktır. Muhasebe kurallarına göre belirlenen vergi tutarı ile vergi düzenlemelerine göre belirlenen vergi tutarı farklı olabilmektedir. Bu farkların geçici olması durumunda işletmeler için bir vergi ertelemesi durumu ortaya çıkmaktadır. Vergi kanunlarına göre hesaplanan vergi¬nin muhasebe kurallarına göre tahakkuk ettirilecek tutarının belirlenme¬si ve muhasebeleştirilmesi bir finansal raporlama sorunu olarak ortaya çıkmaktadır.
İşletmelerin elde ettikleri kazançlar üzerinden hesaplanan vergiler, iş¬letmeler için önemli tutarlarda bir gider unsuru olabilmektedir. Bu gider unsurunun finansal tablolarda dönemsellik ilkesine göre doğru bir şe¬kilde sunulması önem arz etmektedir. Bu konuya ilişkin uluslararası muhasebe standartlarında, vergi kuralları ile muhasebe kurallarına göre hesaplanan vergi tutarının farklı olabileceği ve bu farklardan geçici olan¬ların işletmelerin bilançolarında raporlanması gerektiği ortaya konmak¬tadır.
Bu çalışmanın temel amacı, ertelenmiş vergiler kavramının gelişimini ve finansal raporlarda yer almasının önemini ortaya koymak, ertelenmiş vergilerle ilgili ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarının gelişimi¬ni incelemek ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 100 (İMKB-100) En¬deksinde yer alan şirketlerde ertelenmiş vergilerin durumunu bir araş¬tırma ile ortaya koymaktır.
ErtelenmiÅŸ vergiler konusu ile ilgili Uluslararası Muhasebe Standart¬ları Kurulu\\\′nun 12 no.lu standardı: \\\"Gelir Vergileri\\\" ve Finansal Muha¬sebe Standartları Kurulu\\\′nun yayımladığı 109 numaralı standardı: \\\"Gelir vergileri Muhasebesi\\\" baÅŸlıca uluslararası düzenlemeleri oluÅŸturmakta¬dır.
Türkiye\\\′de ise uluslararası düzenlemelere paralel olarak ertelenmiÅŸ vergiler konusu, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından ya¬yımlanan Türkiye Muhasebe Standardı No-12 \\\"Gelir Vergileri\\\" baÅŸlıklı standartta yer almaktadır. Günümüz itibarıyla bu standart Sermaye Pi¬yasası Kurulu (SPK), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ve Hazine MüsteÅŸarlığı\\\′nm yaptığı düzenlemelere tabi olan ÅŸir¬ketler tarafından zorunlu olarak uygulanmaktadır.
Bu çalışmanın kavramsal çerçevesini esas itibarıyla ertelenmiş vergi¬ler ve ertelenmiş vergilerin finansal raporlanması konusu oluşturmakta¬dır. Bununla birlikte, ertelenmiş vergiye neden olan unsurlar ve ülke¬mizde ertelenmiş vergilerin durumu çalışmanın kapsamında yer almak¬tadır.
Çalışmanın birinci bölümünde; kazançların vergilendirilmesi, muha¬sebe kârı ile vergi matrahı kavramları ve ertelenmiş vergi kavramı ele alınmıştır. Ertelenmiş vergi kavramının anlaşılması için öncelikle ka¬zançların vergilendirilmesi sürecine değinilmiştir. Ertelenmiş vergi kav¬ramının temelini oluşturan muhasebe kârı ve vergi matrahı kavramları arasındaki farklara neden olan unsurlar ve bu farkların sınıflandırılması da bu bölümde yer almıştır.
İkinci bölümde; ertelenmiş vergilerin ne şekilde belirlendiği ve rapor-landığı, ülkemizde uygulanma modelleri üzerinde durulmuştur. Erte¬lenmiş vergilerin belirlenmesine ilişkin literatürde yer alan yöntemlerle birlikte finansal raporlanması ile ilgili uluslararası standartların gelişimi ele alınmıştır. Ülkemizde ertelenmiş vergilerin raporlanmasma ilişkin standartların durumu, uygulanma modelleri ve uygulanmasına yönelik örnekler ile finansal raporlamalarına ilişkin örnekler bu bölümde yer almaktadır. Bu bölümün sonunda, ertelenmiş vergilerin finansal rapor¬lamadaki önemini vurgulayan uluslararası göstergelerden örnekler ve¬rilmiştir.
Çalışmanın son bölümünde, ülkemizde ertelenmiş vergilerin finansal raporlanmasma yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırma, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 100 Endeksinde (1 Ocak- 31 Mart 2010 dönemi itibarıyla) yer alan şirketlerdeki ertelenmiş vergilerin durumu ile sınırlandırılmıştır. İMKB 100 endeksinde yer alan bu şirketler ülkemizde gerek mali gerekse reel sektördeki gelişmelere yön verdikleri için anakütlenin bu şirketlerden oluşması uygun görülmüştür. Araştırmada İMKB 100 Endeksinde yer alan mali ve reel sektör şirketlerinin 31 Aralık 2008 ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibarıyla finansal tablolarında yer alan ertelenmiş vergi tutarları, bunlara ilişkin açıklama ve dipnotları ince¬lenmiştir. 9 Nisan 2008 tarihli SPK tebliğine istinaden borsaya kote olan şirketler, 2008 itibarıyla Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS) / Uluslararası Finansal Rapor¬lama Standartlarını (UFRS) uygulamaya başlamışlardır. Bu nedenle, araştırma 2008 ve 2009 yıllarını kapsamaktadır.
ONSOZ
Bu çalışma, \\\"ErtelenmiÅŸ Vergilerin Finansal Raporlamadaki Yeri ve Önemi; Bir AraÅŸtırma\\\" baÅŸlığı ile Ä°stanbul Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Muhasebe Doktora Programı\\\′nda Doktora Tezi olarak sunul¬muÅŸtur. Bu çalışmanın ana temasını \\\"ErtelenmiÅŸ Vergi\\\" kavramı oluş¬turmaktadır. Bu çalışmada; ertelenmiÅŸ vergi kavramının geliÅŸiminin, ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarındaki durumunun ve ülke¬mizde ertelenmiÅŸ vergilerin uygulanma modellerinin incelenmesi, erte¬lenmiÅŸ vergilerin finansal raporlamadaki öneminin ve ülkemizdeki du¬rumunun ortaya konması amaçlanmıştır.
Uluslararası muhasebe standartları veya bu standartlara paralel ola¬rak hazırlanan ulusal muhasebe standartları çerçevesinde gerçekleştiri¬len finansal raporlama süreci sonunda ortaya çıkan finansal tablolar ve bunlara ait dipnot ve açıklamaları aracılığıyla; doğru, dürüst, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bilgiler kamuoyuna sunulmaktadır. Ülke ekonomilerinin gelişmesinde önemli rolü bulunan işletmelerin küresel¬leşme ile birlikte artan uluslararası faaliyetleri sonucu, şeffaflığın ön planda olduğu bu yeni düzende, finansal raporlamada aynı dilin konu¬şulmaya başlanması çok önemli bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte; finansal raporlama standartlarının her ülkeye özgü vergi düzenlemelerinden bağımsız olarak oluşturulması, vergi kuralları ile muhasebe kurallarının amaçlarının farklı olmasından kaynaklanmak¬tadır. Bu iki kural seti sonucunda ortaya çıkan farklılıklar, finansal ra¬porlama standartlarının en kapsamlı standartlarından olan \\\"Gelir Vergi¬leri\\\" standardı ile finansal tablolara yansıtılabilmektedir. Bir varlığın veya yükümlülüğün finansal raporlama standartlarına göre belirlenen değeri ile vergi düzenlemelerine göre belirlenen değeri arasındaki farklar nedeniyle ortaya çıkan ertelenmiş vergi kavramı ile ilgili düzenleme¬ler de bu standartta yer almaktadır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında ve yetiÅŸmemde büyük emeÄŸi olan Ä°s¬tanbul Ãœniversitesi Ä°ÅŸletme Fakültesi Muhasebe Anabilim Dalı\\\′ndaki tüm hocalarıma sonsuz teÅŸekkürü borç bilirim. Ayrıca, eÄŸitim ve öğre¬nim yaÅŸamım boyunca tüm çalışmalarımda bana destek olan aileme te¬şekkür ederim.
Dr. Ayça Zeynep SÜER
Ocak 2012, Ä°stanbul
İÇİNDEKİLER
BÄ°RÄ°NCÄ° BOLUM
KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ ve ERTELENMİŞ VERGİ KAVRAMI
1.1. Kazançların Vergilendirilmesi 15
1.1.1. Kazançların Vergilendirilmesi Süreci 16
1.1.2. Kazançların Vergilendirilmesinin Sınıflandırılması 16
1.1.3. Kazançların Vergilendirilmesinde Beyan Esası ve
Beyanname Çeşitleri 21
1.1.4. Kazançların Vergilendirilmesinde Kurumlar Vergisi
Matrahının Tespiti 23
1.2. Muhasebe Kârı ve Vergi Matrahı Kavramları 34
1.2.1. Muhasebe Kârı ve Vergi Matrahı Arasında
Farka Neden Olan Unsurlar 37
1.2.2. Muhasebe Kârı ve Vergi Matrahı Farklarının
Sınıflandırılması 38
1.2.2.1. Sürekli Farklar 38
1.2.2.2. Geçici Farklar 40
1.2.2.2.1. Vergiye Tabi Geçici Farklar 41
1.2.2.2.2. İndirilebilir Geçici Farklar 41
1.3. Ertelenmiş Vergi Kavramı 41
1.3.1. Kazançların Vergilendirilmesinde Vergi Borcunun
Ertelenmesi 43
1.3.1.1. ErtelenmiÅŸ Vergi Borcu 43
1.3.1.1.1. Muhasebe Politikalarının Etkileri 44
1.3.1.1.2. Değerleme Farkları Dışındaki Hukuk
Kurallarının Etkileri 45
1.3.1.2. Tecil ve Terkin 46
1.3.2. Kazançların Vergilendirilmesinde Vergi Borcunun
Önceden Yerine Getirilmesi 46
1.3.2.1. Ertelenmiş Vergi Varlığı 47
1.3.2.1.1. Muhasebe Politikalarının Etkileri 47
1.3.2.1.2. Devlet Yardımı ve Teşviklerin Etkileri 49
1.3.2.2. Peşin Ödenmiş Vergi Kavramı 51
1.3.2.3. Vergi Stopajı Kavramı 52
Ä°KÄ°NCÄ° BOLUM
ERTELENMÄ°Åž VERGÄ°LERÄ°N BELÄ°RLENMESÄ°, RAPORLANMASI ve ÃœLKEMÄ°ZDE UYGULANMA MODELLERÄ°
2.1. Ertelenmiş Vergilere İlişkin Literatürde Yer Alan Yöntemler 53
2.1.1. Vergi Borçlan Yöntemi 54
2.1.2. Vergi Etkili Muhasebe Yöntemleri 55
2.1.2.1. Erteleme Yöntemi 55
2.1.2.2. Yükümlülük Yöntemi 58
2.1.2.3. Net Vergi Borçları Yöntemi 62
2.2. ErtelenmiÅŸ Vergilerin Belirlenmesi 63
2.2.1. Kayıtlı Değerin Belirlenmesi 66
2.2.2. Vergiye Esas DeÄŸerin Belirlenmesi 67
2.2.2.1. Varlığın Vergiye Esas Değeri 67
2.2.2.2. Borcun Vergiye Esas DeÄŸeri 68
2.3. Ertelenmiş Vergilerin Raporlanmasma İlişkin Uluslararası
Standartlar 70
2.3.1. Amerika BirleÅŸik Devletleri\\\′nde Uygulanan Gelir
Vergileri Muhasebesi Standardı (FASB No.109) 70
2.3.1.1. Gelir Vergileri Muhasebesi Standardının Tarihçesi 70
2.3.1.2. Gelir Vergileri Muhasebesi Standardına İlişkin
Son GeliÅŸmeler 71
2.3.2. Uluslararası Muhasebe Standardı 12:
Gelir Vergileri (IAS 12) 71
2.3.2.1. IAS 12\\\′nin Tarihçesi 71
2.3.2.2. IAS 12\\\′ye Ä°liÅŸkin Son GeliÅŸmeler 71
2.4. Ülkemizde Ertelenmiş Vergilerin Raporlanması ve
Uygulanma Modelleri 72
2.4.1. Ãœlkemizde ErtelenmiÅŸ Vergilerin Raporlanmasma Ä°liÅŸkin
Standartların Durumu 72
2.4.2. Ãœlkemizde ErtelenmiÅŸ Vergilerin Uygulanma Modelleri 74
2.4.2.1. İşlem Bazlı Uygulama Modeli 74
2.4.2.2. Dönem Bazlı Uygulama Modeli 78
2.4.3. Ertelenmiş Vergilerin Uygulanmasına Yönelik Örnekler 92
2.4.4. Ãœlkemizde ErtelenmiÅŸ Vergiye Neden Olan Unsurlar 104
2.4.5. Ülkemizde Ertelenmiş Vergi Raporlamalarına
İlişkin Örnekler 106
2.5. Ertelenmiş Vergilerin Finansal Raporlamadaki Önemini Ortaya
Çıkaran Uluslararası Göstergelerden Örnekler 118
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÜLKEMİZDE ERTELENMİŞ VERGİLERİN FİNANSAL RAPORLANMASINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
3.1. Araştırma Konusunun Önemi 121
3.2. Araştırmanın Amacı 123
3.3. Araştırmanın Kapsamı ve Kısıtları 124
3.4. Veri Toplama Yöntemi 125
3.4.1. Finansal Raporlarda Yer Alan ErtelenmiÅŸ Vergi
Bilgilerinin Açıklanma Düzeyinin Belirlenmesi 125
3.4.1.1. Şirketlerin Ertelenmiş Vergileri Açıklama
Düzeyinin Belirlenmesi 129
3.4.1.2. Ertelenmiş Vergilere İlişkin Unsurların
Açıklanma Düzeyinin Belirlenmesi 130
3.4.2. Ertelenmiş Vergilerin Öneminin Belirlenmesi 130
3.5. Verilerin Analizi 130
3.5.1. Finansal Raporlarda Yer Alan ErtelenmiÅŸ Vergi
Bilgilerinin Açıklanma Düzeyinin Analizi 130
3.5.1.1. Şirketlerin Ertelenmiş Vergileri Açıklama
Düzeyinin Analizi 131
3.5.1.2. Ertelenmiş Vergilere İlişkin Unsurların
Açıklanma Düzeyinin Analizi 133
3.5.2. Ertelenmiş Vergilerin Önemini Belirleyen
Oranların Analizi 134
3.6. Araştırmanın Sonuçları 136
SONUÇ 139
KAYNAKÇA 143
EKLER 149
İşletmeler dönemler itibarıyla elde ettikleri kazançlar üzerinden öde¬yecekleri vergiyi hesaplamakta ve finansal tablolarda raporlamaktadır. Ödenecek vergi, vergi mevzuatına göre belirlenmektedir. Finansal rapor¬lamanın amacı ise ilgililere muhasebe kurallarına uygun olarak bilgi sunmaktır. Muhasebe kurallarına göre belirlenen vergi tutarı ile vergi düzenlemelerine göre belirlenen vergi tutarı farklı olabilmektedir. Bu farkların geçici olması durumunda işletmeler için bir vergi ertelemesi durumu ortaya çıkmaktadır. Vergi kanunlarına göre hesaplanan vergi¬nin muhasebe kurallarına göre tahakkuk ettirilecek tutarının belirlenme¬si ve muhasebeleştirilmesi bir finansal raporlama sorunu olarak ortaya çıkmaktadır.
İşletmelerin elde ettikleri kazançlar üzerinden hesaplanan vergiler, iş¬letmeler için önemli tutarlarda bir gider unsuru olabilmektedir. Bu gider unsurunun finansal tablolarda dönemsellik ilkesine göre doğru bir şe¬kilde sunulması önem arz etmektedir. Bu konuya ilişkin uluslararası muhasebe standartlarında, vergi kuralları ile muhasebe kurallarına göre hesaplanan vergi tutarının farklı olabileceği ve bu farklardan geçici olan¬ların işletmelerin bilançolarında raporlanması gerektiği ortaya konmak¬tadır.
Bu çalışmanın temel amacı, ertelenmiş vergiler kavramının gelişimini ve finansal raporlarda yer almasının önemini ortaya koymak, ertelenmiş vergilerle ilgili ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarının gelişimi¬ni incelemek ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 100 (İMKB-100) En¬deksinde yer alan şirketlerde ertelenmiş vergilerin durumunu bir araş¬tırma ile ortaya koymaktır.
ErtelenmiÅŸ vergiler konusu ile ilgili Uluslararası Muhasebe Standart¬ları Kurulu\\\′nun 12 no.lu standardı: \\\"Gelir Vergileri\\\" ve Finansal Muha¬sebe Standartları Kurulu\\\′nun yayımladığı 109 numaralı standardı: \\\"Gelir vergileri Muhasebesi\\\" baÅŸlıca uluslararası düzenlemeleri oluÅŸturmakta¬dır.
Türkiye\\\′de ise uluslararası düzenlemelere paralel olarak ertelenmiÅŸ vergiler konusu, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından ya¬yımlanan Türkiye Muhasebe Standardı No-12 \\\"Gelir Vergileri\\\" baÅŸlıklı standartta yer almaktadır. Günümüz itibarıyla bu standart Sermaye Pi¬yasası Kurulu (SPK), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ve Hazine MüsteÅŸarlığı\\\′nm yaptığı düzenlemelere tabi olan ÅŸir¬ketler tarafından zorunlu olarak uygulanmaktadır.
Bu çalışmanın kavramsal çerçevesini esas itibarıyla ertelenmiş vergi¬ler ve ertelenmiş vergilerin finansal raporlanması konusu oluşturmakta¬dır. Bununla birlikte, ertelenmiş vergiye neden olan unsurlar ve ülke¬mizde ertelenmiş vergilerin durumu çalışmanın kapsamında yer almak¬tadır.
Çalışmanın birinci bölümünde; kazançların vergilendirilmesi, muha¬sebe kârı ile vergi matrahı kavramları ve ertelenmiş vergi kavramı ele alınmıştır. Ertelenmiş vergi kavramının anlaşılması için öncelikle ka¬zançların vergilendirilmesi sürecine değinilmiştir. Ertelenmiş vergi kav¬ramının temelini oluşturan muhasebe kârı ve vergi matrahı kavramları arasındaki farklara neden olan unsurlar ve bu farkların sınıflandırılması da bu bölümde yer almıştır.
İkinci bölümde; ertelenmiş vergilerin ne şekilde belirlendiği ve rapor-landığı, ülkemizde uygulanma modelleri üzerinde durulmuştur. Erte¬lenmiş vergilerin belirlenmesine ilişkin literatürde yer alan yöntemlerle birlikte finansal raporlanması ile ilgili uluslararası standartların gelişimi ele alınmıştır. Ülkemizde ertelenmiş vergilerin raporlanmasma ilişkin standartların durumu, uygulanma modelleri ve uygulanmasına yönelik örnekler ile finansal raporlamalarına ilişkin örnekler bu bölümde yer almaktadır. Bu bölümün sonunda, ertelenmiş vergilerin finansal rapor¬lamadaki önemini vurgulayan uluslararası göstergelerden örnekler ve¬rilmiştir.
Çalışmanın son bölümünde, ülkemizde ertelenmiş vergilerin finansal raporlanmasma yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırma, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 100 Endeksinde (1 Ocak- 31 Mart 2010 dönemi itibarıyla) yer alan şirketlerdeki ertelenmiş vergilerin durumu ile sınırlandırılmıştır. İMKB 100 endeksinde yer alan bu şirketler ülkemizde gerek mali gerekse reel sektördeki gelişmelere yön verdikleri için anakütlenin bu şirketlerden oluşması uygun görülmüştür. Araştırmada İMKB 100 Endeksinde yer alan mali ve reel sektör şirketlerinin 31 Aralık 2008 ve 31 Aralık 2009 tarihleri itibarıyla finansal tablolarında yer alan ertelenmiş vergi tutarları, bunlara ilişkin açıklama ve dipnotları ince¬lenmiştir. 9 Nisan 2008 tarihli SPK tebliğine istinaden borsaya kote olan şirketler, 2008 itibarıyla Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS) / Uluslararası Finansal Rapor¬lama Standartlarını (UFRS) uygulamaya başlamışlardır. Bu nedenle, araştırma 2008 ve 2009 yıllarını kapsamaktadır.
ONSOZ
Bu çalışma, \\\"ErtelenmiÅŸ Vergilerin Finansal Raporlamadaki Yeri ve Önemi; Bir AraÅŸtırma\\\" baÅŸlığı ile Ä°stanbul Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Muhasebe Doktora Programı\\\′nda Doktora Tezi olarak sunul¬muÅŸtur. Bu çalışmanın ana temasını \\\"ErtelenmiÅŸ Vergi\\\" kavramı oluş¬turmaktadır. Bu çalışmada; ertelenmiÅŸ vergi kavramının geliÅŸiminin, ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarındaki durumunun ve ülke¬mizde ertelenmiÅŸ vergilerin uygulanma modellerinin incelenmesi, erte¬lenmiÅŸ vergilerin finansal raporlamadaki öneminin ve ülkemizdeki du¬rumunun ortaya konması amaçlanmıştır.
Uluslararası muhasebe standartları veya bu standartlara paralel ola¬rak hazırlanan ulusal muhasebe standartları çerçevesinde gerçekleştiri¬len finansal raporlama süreci sonunda ortaya çıkan finansal tablolar ve bunlara ait dipnot ve açıklamaları aracılığıyla; doğru, dürüst, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bilgiler kamuoyuna sunulmaktadır. Ülke ekonomilerinin gelişmesinde önemli rolü bulunan işletmelerin küresel¬leşme ile birlikte artan uluslararası faaliyetleri sonucu, şeffaflığın ön planda olduğu bu yeni düzende, finansal raporlamada aynı dilin konu¬şulmaya başlanması çok önemli bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte; finansal raporlama standartlarının her ülkeye özgü vergi düzenlemelerinden bağımsız olarak oluşturulması, vergi kuralları ile muhasebe kurallarının amaçlarının farklı olmasından kaynaklanmak¬tadır. Bu iki kural seti sonucunda ortaya çıkan farklılıklar, finansal ra¬porlama standartlarının en kapsamlı standartlarından olan \\\"Gelir Vergi¬leri\\\" standardı ile finansal tablolara yansıtılabilmektedir. Bir varlığın veya yükümlülüğün finansal raporlama standartlarına göre belirlenen değeri ile vergi düzenlemelerine göre belirlenen değeri arasındaki farklar nedeniyle ortaya çıkan ertelenmiş vergi kavramı ile ilgili düzenleme¬ler de bu standartta yer almaktadır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında ve yetiÅŸmemde büyük emeÄŸi olan Ä°s¬tanbul Ãœniversitesi Ä°ÅŸletme Fakültesi Muhasebe Anabilim Dalı\\\′ndaki tüm hocalarıma sonsuz teÅŸekkürü borç bilirim. Ayrıca, eÄŸitim ve öğre¬nim yaÅŸamım boyunca tüm çalışmalarımda bana destek olan aileme te¬şekkür ederim.
Dr. Ayça Zeynep SÜER
Ocak 2012, Ä°stanbul
İÇİNDEKİLER
BÄ°RÄ°NCÄ° BOLUM
KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ ve ERTELENMİŞ VERGİ KAVRAMI
1.1. Kazançların Vergilendirilmesi 15
1.1.1. Kazançların Vergilendirilmesi Süreci 16
1.1.2. Kazançların Vergilendirilmesinin Sınıflandırılması 16
1.1.3. Kazançların Vergilendirilmesinde Beyan Esası ve
Beyanname Çeşitleri 21
1.1.4. Kazançların Vergilendirilmesinde Kurumlar Vergisi
Matrahının Tespiti 23
1.2. Muhasebe Kârı ve Vergi Matrahı Kavramları 34
1.2.1. Muhasebe Kârı ve Vergi Matrahı Arasında
Farka Neden Olan Unsurlar 37
1.2.2. Muhasebe Kârı ve Vergi Matrahı Farklarının
Sınıflandırılması 38
1.2.2.1. Sürekli Farklar 38
1.2.2.2. Geçici Farklar 40
1.2.2.2.1. Vergiye Tabi Geçici Farklar 41
1.2.2.2.2. İndirilebilir Geçici Farklar 41
1.3. Ertelenmiş Vergi Kavramı 41
1.3.1. Kazançların Vergilendirilmesinde Vergi Borcunun
Ertelenmesi 43
1.3.1.1. ErtelenmiÅŸ Vergi Borcu 43
1.3.1.1.1. Muhasebe Politikalarının Etkileri 44
1.3.1.1.2. Değerleme Farkları Dışındaki Hukuk
Kurallarının Etkileri 45
1.3.1.2. Tecil ve Terkin 46
1.3.2. Kazançların Vergilendirilmesinde Vergi Borcunun
Önceden Yerine Getirilmesi 46
1.3.2.1. Ertelenmiş Vergi Varlığı 47
1.3.2.1.1. Muhasebe Politikalarının Etkileri 47
1.3.2.1.2. Devlet Yardımı ve Teşviklerin Etkileri 49
1.3.2.2. Peşin Ödenmiş Vergi Kavramı 51
1.3.2.3. Vergi Stopajı Kavramı 52
Ä°KÄ°NCÄ° BOLUM
ERTELENMÄ°Åž VERGÄ°LERÄ°N BELÄ°RLENMESÄ°, RAPORLANMASI ve ÃœLKEMÄ°ZDE UYGULANMA MODELLERÄ°
2.1. Ertelenmiş Vergilere İlişkin Literatürde Yer Alan Yöntemler 53
2.1.1. Vergi Borçlan Yöntemi 54
2.1.2. Vergi Etkili Muhasebe Yöntemleri 55
2.1.2.1. Erteleme Yöntemi 55
2.1.2.2. Yükümlülük Yöntemi 58
2.1.2.3. Net Vergi Borçları Yöntemi 62
2.2. ErtelenmiÅŸ Vergilerin Belirlenmesi 63
2.2.1. Kayıtlı Değerin Belirlenmesi 66
2.2.2. Vergiye Esas DeÄŸerin Belirlenmesi 67
2.2.2.1. Varlığın Vergiye Esas Değeri 67
2.2.2.2. Borcun Vergiye Esas DeÄŸeri 68
2.3. Ertelenmiş Vergilerin Raporlanmasma İlişkin Uluslararası
Standartlar 70
2.3.1. Amerika BirleÅŸik Devletleri\\\′nde Uygulanan Gelir
Vergileri Muhasebesi Standardı (FASB No.109) 70
2.3.1.1. Gelir Vergileri Muhasebesi Standardının Tarihçesi 70
2.3.1.2. Gelir Vergileri Muhasebesi Standardına İlişkin
Son GeliÅŸmeler 71
2.3.2. Uluslararası Muhasebe Standardı 12:
Gelir Vergileri (IAS 12) 71
2.3.2.1. IAS 12\\\′nin Tarihçesi 71
2.3.2.2. IAS 12\\\′ye Ä°liÅŸkin Son GeliÅŸmeler 71
2.4. Ülkemizde Ertelenmiş Vergilerin Raporlanması ve
Uygulanma Modelleri 72
2.4.1. Ãœlkemizde ErtelenmiÅŸ Vergilerin Raporlanmasma Ä°liÅŸkin
Standartların Durumu 72
2.4.2. Ãœlkemizde ErtelenmiÅŸ Vergilerin Uygulanma Modelleri 74
2.4.2.1. İşlem Bazlı Uygulama Modeli 74
2.4.2.2. Dönem Bazlı Uygulama Modeli 78
2.4.3. Ertelenmiş Vergilerin Uygulanmasına Yönelik Örnekler 92
2.4.4. Ãœlkemizde ErtelenmiÅŸ Vergiye Neden Olan Unsurlar 104
2.4.5. Ülkemizde Ertelenmiş Vergi Raporlamalarına
İlişkin Örnekler 106
2.5. Ertelenmiş Vergilerin Finansal Raporlamadaki Önemini Ortaya
Çıkaran Uluslararası Göstergelerden Örnekler 118
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÜLKEMİZDE ERTELENMİŞ VERGİLERİN FİNANSAL RAPORLANMASINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
3.1. Araştırma Konusunun Önemi 121
3.2. Araştırmanın Amacı 123
3.3. Araştırmanın Kapsamı ve Kısıtları 124
3.4. Veri Toplama Yöntemi 125
3.4.1. Finansal Raporlarda Yer Alan ErtelenmiÅŸ Vergi
Bilgilerinin Açıklanma Düzeyinin Belirlenmesi 125
3.4.1.1. Şirketlerin Ertelenmiş Vergileri Açıklama
Düzeyinin Belirlenmesi 129
3.4.1.2. Ertelenmiş Vergilere İlişkin Unsurların
Açıklanma Düzeyinin Belirlenmesi 130
3.4.2. Ertelenmiş Vergilerin Öneminin Belirlenmesi 130
3.5. Verilerin Analizi 130
3.5.1. Finansal Raporlarda Yer Alan ErtelenmiÅŸ Vergi
Bilgilerinin Açıklanma Düzeyinin Analizi 130
3.5.1.1. Şirketlerin Ertelenmiş Vergileri Açıklama
Düzeyinin Analizi 131
3.5.1.2. Ertelenmiş Vergilere İlişkin Unsurların
Açıklanma Düzeyinin Analizi 133
3.5.2. Ertelenmiş Vergilerin Önemini Belirleyen
Oranların Analizi 134
3.6. Araştırmanın Sonuçları 136
SONUÇ 139
KAYNAKÇA 143
EKLER 149
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı