Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Emeklilik Ödenekleri Ve Vergilendirilmesi
Emeklilik Ödenekleri Ve Vergilendirilmesi
Ahmet Naim OKTAY
Sayfa Sayısı
:
583
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789944570770
2.360,00
TL
Dr. Ahmet Naım OKTAY
1962 yılında istanbul\′da dünyaya geldi. 1981\′de Galatasaray Lisesi\′ni bitirdi. 1985 yılında istanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi\′nden birincilikle mezun oldu. 1991 yılında yüksek lisansını Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü\′nde \"Reasürans\′ta Konservasyonun Belirlenmesi\" konulu tez ile, 2006 yılında doktorasını Marmara Üniversitesi Mali Hukuk Bölümünde \"Bireysel Emeklilik ve Vergilendirilmesi\" konulu tez ile tamamladı.
Akademisyen olarak başlayan profesyonel iş hayatı 1989 yılında sigorta sektöründe devam etti. Ankara Sigorta
Sigorta T.A.Ş., Halk Sigorta A.Ş\′de reasürans, denetim gibi farklı bölümlerde çalıştı. 1992 yııınaa naya: sigorta şirketi kurma görevi ile As Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş\′ye Teftiş Kurulu Başkanı olarak geçti. Kurulan Bayındır Hayat Sigorta A.Ş.\′de genel müdür olan Oktay sektörün en genç tepe yöneticileri arasında yer aldı. Sağlık sigortacılığında akıllı kart uygulamaları, ilk sağlık koruma programı ve sağlık yönetimi operasyonları gibi uygulamalarla sektöre yön veren bir çok çalışmaya imza attı. 2005 yılında asıstans sektörüne geçen Oktay, halen Inter Partner Assistance Şirketinin ■_ yapmaktadır.
Sigorta ve vergilendirme konulu seminerleri, eğitimci sıfatı ile verdiği dersler yanında Hayat Si Yatırım Esasları (1999), Hayat Sigortasına Yatırım ve Vergilendirilmesi (2003) isimli kitaplarını takip eden bu eseri bireysel emeklilik gibi
i güncel bir konuya ait önemli bilgileri okuyucuların dikkatine sunmaktadır.
ÖNSÖZ
2000 yılında Marmara Üniversitesi Mali Hukuk Doktora programı derslerini tamamladığımda, Türkiye\′de 4632 sayılı yasa ile Bireysel Emeklilik Sistemi devreye alınmak üzere idi. Aslında sigortacılık mevzuatının ve Sermaye Piyasası Kanunu\′nun çerçevesinde düzenlenebilecek olan bireysel emekliliğin ayrı bir kanunla düzenlenmesi, bu müesseseden beklentinin oldukça yüksek olduğunu gösteriyordu. O dönemde tez danışmanım olan Sayın Dr. Bumin Doğrusöz, Bireysel Emekliliğin vergilendirilmesinin tez konum olması konusundaki kararını verdi.
Bireysel Emeklilik müessesesinin Türkiye\′de 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu çerçevesinde düzenlenmesi, gönüllü esasa dayalı emekliliğin bireysel emeklilik hesaplarından oluştuğu şeklinde bir kanaat yarartmıştır. Oysa ki, Bireysel Emeklilik, birikimli hayat sigortalariıidan, yaşlılığı garanti altına almaya yönelik bireysel tasarruflara, emeklilik ücretinin baştan belirlendiği özel emeklilik fonlarından, sadece ödemenin baştan saptandığı, emekli aylığının ise yatırım gelirine bağlı olarak süre sonunda oluşacak toplam meblağa bağlı olduğu bireysel emeklilik hesaplarına kadar bir çok kişisel tercihe bağlı ürünü kapsayan genel bir kavramdır ve evrensel ve tek bir uygulaması da yoktur. Ayrıca bireysel emeklilik, sosyal güvenlik emekliliği içerisinde incelemek zorundadır. Çünkü sosyal güvenliği tamamlar.
Sosyal Güvenlik Reformu Yasası ise T.B.M.M\′den geçmiş, Cumhurbaşkanlığı Yüce Makamının geri göndermesini takiben yeniden oylanmış ve onaylanmıştır. Sosyal güvenlikle ilgili önemli düzenlemeler içeren bu yasanın getirdiği düzenlemelerin açıklığı ve anlaşılırlığı, bireysel emekliliğin gelişimi ile doğrudan orantılıdır. Bireysel emeklilik neyi tamamlayacaktır? Bu sorunun yanıtı, bu kitabın da sınırlarını olması gereken yere, yani tüm emeklilik sistemine coğru genişletmiştir. Bu arada, birbirini tamamlar şekilde kurulun bu ikili yapının vergisel düzenlemelerinin de uyumlu bir şekilde düzenlenmesi gerekir.
4697 sayılı yasa ile bireysel emeklilik ve hayat sigortalarının vergilendirilmesinde yeni bir düzene geçilmiştir. Bu düzenleme ile birlikte de derhal tartışmalar başlamıştır. Genel olarak sektör yetkilileri teşvikleri yetersiz bulmuşlardır. Oysa ki, özellikle Gelir Vergisi Kanunu\′nun Geçici 67. maddesi düzenlemesiyle menkul sermaye iratlanna getirilen vergi tevkifatı karşısında, sistem yeterli teşvik edilmiş olmaktadır. Geçici 67. maddedeki son değişikliklere rağmen de bu böyledir. Yine de süre sonu ödeneklerinde anaparanın vergilendirilmesi tehlikesi teorik olarak hâlâ vardır.
Profesyonel yaşamla akademik çalışmalara ayrılan vakit arasında ters bir orantı vardır. Bayındır Hayat Sigorta A.Ş\′nin 2001 krizi ve sonrasında Genel Müdürlüğünü sürdürmem, çalışmanın süresini oldukça uzattı. Dahası, sektörde sisteme yönelik ilgi ve oluşan sorunların sayı ve kapsamı, çalışmayı başlangıçta planlanandan daha geniş olmaya itti. Çok geniş bir kaynak taraması ihtiyacı doğdu.
, sonraki Danışman Hocam Sayın Prof. Turgay Beyksoy\′un çalışmaları olmasa, bitmezdi. İnanılmaz bir cesaretlendirme ile yolumdan dönmeme mani oldu. Kendisine en kalbi şükranlarım sunuyorum.
Yine jürimde bulunan Sayın Prof. Suat Oktar, Sayın Prof. Yenal Öncel, Sayın Prof. Dr. Gülsen Güneş, Sayın Yrd. Doç. Dr. Veysi Seviğ yapıcı eleştirileri ile çalışmaya ayağa kaldırdılar. Kendilerine müteşekkirim.
En büyük yükü ise, 550 sayfalık bu tezi yazmak için 2000 sayfaya yakın el yazısından ve alıntılardan oluşan metni daktilo eden, bıkmadan düzeltmelere katlanan Sayın Aysın Temizer taşımıştır. Kendilerine teşekkür ederim.
İlk kitabım olan Hayat Sigortasına Yatırım ve Vergilendirilmesi kitabımı atfettiğim eşim ve kendisinden beraber olduğumuz vaktimizin bir bölümünü çaldığım oğlum Fikret ise, desteklerini hiç esirgemediler. Kendilerine sonsuz sevgi ve teşekkürlerimi sunarım.
Ahmet Naim OKTAY
İstanbul, Ekim 2006
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
İKTİSADİ GÜVENLİK ARAYIŞLARI
1.1. SOSYAL GÜVENLİK 9
1.1.1. Sosyal Güvenliğin Tarihsel Gelişimi 12
1.1.2. Sosyal Güvenliğin Araçları ve Sosyal Riskler 17
1.1.2.1. Sosyal Yardımlar ve Hizmetler 17
1.1.2.2. Sosyal Sigortalar 19
1.1.2.3. Sosyal Riskler, Sağlanan Ödenekler ve Yardımlar 22
1.1.2.3.1. Sosyo-Ekonomik Riskler 22
1.1.2.3.1.1. İşsizlik 22
1.1.2.3.1.2. Aile Ödenekleri 23
1.1.2.3.1.3. Konut İhtiyacı 24
1.1.2.3.2. Mesleki Riskler 24
1.1.2.3.2.1. Sağlık Yardımları 25
\′ 1.1.2.3.2.2. Ödenekler 25
1.1.2.3.3. Fizyolojik Riskler 26
1.1.2.3.3.1. Hastalık ve Analık Sigortası 26
1.1.2.3.3.2. Sakatlık Sigortası 27
1.1.2.3.3.3. Aile Başının Ölümü 27
1.1.2.3.3.4. Yaşlılık Sigortası 28
1.2. BİREYSEL EMEKLİLİK 28
1.2.1. Tamamlayıcı ve Özel Emeklilik 29
1.2.1.1. Emeklilik Fonlarının Tarihsel Gelişimi 32
1.2.1.2. Avrupa Birliği Direktiflerinde Tamamlayıcı Sigorta 44
1.2.1.3. Tamamlayıcı ve Özel Emeklilik Modelleri 47
1.2.1.3.1. Maaş Esaslı Emeklilik Programları 47
1.2.1.3.2. Prim Esaslı Emeklilik Programları 49
1.2.1.3.3. Emeklilik Fonlarından Sağlanan Ödenekler 55
1.2.1.3.4. Emeklilik Birikiminin Nakten Çekilmesi 55
1.2.1.3.5. Ölüm Teminatı 56
1.2.1.3.6. İşten Ayrılma Durumundaki Ödemeler 56
1.2.1.3.7. Sağlık Sebebiyle Emeklilik Ödemeleri 56
1.2.1.3.8. Emeklilik Ödemeleri 56
1.2.1.3.9. Program Üyelerine Verilecek Krediler 57
1.2.1.4. Emeklilik Ödeneklerinin Belirlenmesi 57
1.2.1.4.1. Maaş Esaslı Emeklilik Planları 58
1.2.1.4.2. Prim Esaslı Emeklilik Planı 60
1.2.1.4.3. Tamamlayıcı ve Özel Emekliliğin Finansmanı 62
1.2.1.5. Emeklilik Sigortasında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm
Çabalan 64
1.2.1.6. Emeklilik Fonlarında Portföy Yönetimi 69
1.2.2. Birikimli Hayat Sigortalan 71
1.2.2.1. Hayat Sigortalannın Tarihsel Gelişimi 74
1.2.2.2. Avrupa Birliği Direktiflerinde Hayat Sigortalan 79
1.2.2.3. Hayat Sigortalarında Risk 82
1.2.2.3.1. Hayatta Kalma Riski 82
1.2.2.3.2. Ölüm Riski 83
1.2.2.3.3. Karma Hayat Sigortalannda Riskler 83
1.2.2.3.4. Gelirin Korunması Sigortalannda Risk 83
1.2.2.4. Hayat Sigortası Çeşitleri 84
1.2.2.4.1. Süreli Vefat Sigortası 85
1.2.2.4.2. Yatırıma Bağlı Poliçeler 88
1.2.2.4.3. Ömür Boyu Geçerli Hayat Poliçesi 93
1.2.2.4.4. Ertelenmiş Kapital Poliçeleri 97
1.2.2.5. Hayat Sigortalannın Finansman Yöntemi 99
1.2.2.6. Süre Sonu Kapitalinin Primlerle Finansmanı 101
1.2.2.7. Hayat Sigortasında Yaşanan Sorun, ve Çözüm Çabalan 103
İkinci Bölüm
EMEKLİLİK UYGULAMALARI VE VERGİLENDİRİLMESİ
2. BİREYSEL EMEKLİLİK UYGULAMALARI VE VERGİLENDİRİLMESİ
2.1. Genel Olarak 109
2.2. Almanya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 126
2.2.1. Almanya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 131
2.2.2. Almanya\′da Bireysel Emeklilik 135
2.2.3. Alman Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 139
2.2.4. Uluslararası Vergi Anlaşmalan 149
2.3. Avusturya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 149
2.3.1. Avusturya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 152
2.3.2. Avusturya\′da Bireysel Emeklilik 155
2.3.3. Avusturya Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 158
2.3.4. Uluslararası Vergi Anlaşmalar 169
2.4. Belçika\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 169
2.4.1. Belçika\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 170
2.4.2. Belçika\′da Bireysel Emeklilik 173
2.4.3. Belçika\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 175
2.5. Danimarka\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 184
2.5.1. Danimarka\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 185
2.5.2. Danimarka\′da Bireysel Emeklilik 187
2.5.3. Danimarka\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 190
2.5.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 196
2.6. Finlandiya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 196
2.6.1. Finlandiya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 199
2.6.2. Finlandiya\′da Bireysel Emeklilik 202
2.6.3. Finlandiya\′da Vergi Sis. ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ..202
2.6.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 206
2.7. Fransa\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 206
2.7.1. Fransa\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 208
2.7.2. Fransa\′da Bireysel Emeklilik 210
2.7.3. Fransa\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi..211
2.7.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 219
2.8. Hollanda\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 220
2.8.1. Hollanda\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 221
2.8.2. Hollanda\′da Bireysel Emeklilik 222
2.8.3. Hollanda\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi....223
2.8.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 228
2.9. İngiltere\′de Emeklilik ve Vergilendirilmesi 228
2.9.1. İngiltere\′de Sosyal Güvenlik Emekliliği 242
2.9.2. İngiltere\′de Bireysel Emeklilik 247
2.9.3. İngiltere\′de Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 247
2.9/- Uluslararası Vergi Anlaşmaları 254
2.10. İrlanda\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 255
2.10.1. İrlanda\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 256
2.10.2. İrlanda\′da Bireysel Emeklilik 256
2.10.3. İrlanda\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ....258
2.11. İspanya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 265
2.11.1. İspanya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 265
2.11.2. İspanya\′da Bireysel Emeklilik 266
2.11.3. İspanya\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ...268
2.11.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 273
2.12. İsveç\′te Bireysel Emeklilik ve Vergilendirilmesi 273
2.12.1. İsveç\′te Sosyal Güvenlik Emekliliği 275
2.12.2. İsveç\′te Bireysel Emeklilik 277
2.12.3. İsveç\′te Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 278
2.13. İtalya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 281
2.13.1. İtalya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 282
2.13..?. İtalya\′da Bireysel Emeklilik 283
2.13.3. İtalya\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ....284
2.13.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 289
ııı
2.14. Lüksemburg\′da Bireysel Emeklilik ve Vergilendirilmesi 289
2.14.1. Lüksemburg\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 290
2.14.2. Lüksemburg\′da Bireysel Emeklilik 293
2.14.3. Lüksemburg\′da Vergi Sis. ve Emekliliğin Vergilendirilmesi..296
2.15. Portekiz\′de Emeklilik ve Vergilendirilmesi 301
2.15.1. Portekiz\′de Sosyal Güvenlik Emekliliği 302
2.15.2. Portekiz\′de Bireysel Emeklilik 303
2.15.3. Portekiz\′de Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ..305
2.16. Yunanistan\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 309
2.16.1. Yunanistan\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 310
2.16.2. Yunanistan\′da Bireysel Emeklilik 311
2.16.3. Yunanistan\′da Vergi Sis. ve Emekliliğin Vergilendirilmesi....312
UÇUNCU BOLUM
TÜRKİYE\′DE EMEKLİLİK VE VERGİLENDİRİLMESİ
3. TÜRKİYE\′DE SOSYAL GÜVENLİK YAPILANMASI 315
3.1. Türkiye\′de Sosyal Güvenlik Emekliliği 315
3.1.1. Türkiye\′de Sosyal Güvenliğin Gelişimi 315
3.1.2. Sosyal Güvenliğin Anayasal Temelleri 325
3.1.3. 01.01.2007 Öncesi Sosyal Güvenlik Kurumsal ve Yasal
Düzenlem 328
3.1.3.1. T.C. Emekli Sandığı 329
3.1.3.1.1. Sandıktan Faydalanacaklar ve Tanınan Haklar 331
3.1.3.1.2. Sandığın Finansmanı 333
3.1.3.1.3. T.C. Emekli Sandığında Emeklilik 333
3.1.3.1.4. Malûllük Aylığı 336
3.1.3.1.5. Dul ve Yetim Aylıkları 338
3.1.3.1.6. Ortak Hükümler 339
3.1.3.1.6.1.Toptan Ödeme ve Hizmet İhyası 339
3.1.3.1.6.2. Emekli Keseneklerinin Geri Verilmesi 339
3.1.3.1.6.3.İkramiye Ödemesi ve Ölüm Yardımı 340
3.1.3.1.6.4. Hizmet Borçlanması 340
3.1.3.1.6.5. Emekli Aylığı Bağlanması ve Hesaplanması 340
3.1.3.2. Sosyal Güvenlik Kurumu 345
3.1.3.2.1. Sosyal Sigortalar Kurumu 346
3.1.3.2.1.1. Faydalanacaklar ve Tanman Haklar 347
3.1.3.2.1.2. Sosyal Sigortaların Finansmanı 349
3.1.3.2.1.3. SSK\′da Emeklilik 353
3.1.3.2.1.4. Malûllük Aylığı 355
3.1.3.2.1.5. Ölüm Sigortası (Dul ve Yetim Aylığı) 356
iv
3.1.3.2.1.6. Ortak Hükümler 356
3.1.3.2.1.6.1. Toptan Ödeme 356
3.1.3.2.1.6.2. Hizmet İhyası 356
3.1.3.2.1.6.3. Hizmetlerin Birleştirilmesi 356
3.1.3.2.1.6.4. Emekli Aylığının Hesaplanması 357
3.1.3.2.2. Bağ-Kur 368
3.1.3.2.2.1. Bağ-Kur\′dan Faydalananlar ve Tanınan Hak...369
3.1.3.2.2.2. Bağ-Kur\′un Finansmanı 370
3.1.3.2.2.3. Bağ-Kur\′da Emeklilik 373
3.1.3.2.2.4. Malûllük Aylığı 375
3.1.3.2.2.5. Ölüm Sigortası 375
3.1.3.2.2.6. Ortak Hükümler 376
3.1.3.2.2.6.1. Toptan Ödeme ve Hizmet İhyası 376
3.1.3.2.2.6.2. Hizmet Birleştirmesi 376
3.1.3.2.2.6.3. Askerlik Borçlanması 377
3.1.3.2.2.6.4. Bağ-Kur\′da Yaşlılık Aylığının Hesap 377
3.1.3.2.3. Özel Sandıklar 380
3.1.3.2.4. Ek Sosyal Güvenlik Kuruluşları 384
3.1.3.2.4.1. Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) 384
3.1.3.2.4.2. Memur Yardımlaşma Kurumu (MEYAK) 384
3.1.3.2.4.3. Amele Birliği 385
3.1.4. Türkiye\′de Sosyal Güvenlik Reformu Önerileri 385
3.1.4.1. Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu 387
3.1.4.2. Gelişen Borsalarda Kurumsal Yatırımcılar Raporu 387
3.1.4.3. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma
Raporu 388
3.1.4.4. İTO\′nun Türk Sosyal Güvenlik Sistemi\′nde Arayışlar:
Özelleştirme ve Yeniden Yapılanma Raporu 389
3 1.4.5. DPT, VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Sosyal Güvenlik
Özel İhtisas Komisyonu, Finansman Alt Komisyonu
Raporu 391
3.1.4.6. TUGİAD, Özel Emeklilik ve Türkiye İçin Sistem Önerisi392
3.1.4.7. Sosyal Güvenlik Sisteminde Sosyal Güvenlik Kurumu
Başkanhğı\′nın Reform Önerisi 393
3.1.4.8. Türk Emeklilik Sisteminde Reform, TUSİAD 398
3.1.5. Sosyal Güvenlik Reformu 401
3.1.5.1. Sigortadan Faydalanacaklar ve Tanınan Haklar 403
3.1.5.2. Sosyal Sigortanın Finansmanı 404
3.1.5.3. Emeklilik 406
3.1.5.4. Malûllük Aylığı 407
3.1.5.5. Ölüm Sigortası (Dul ve Yetim Aylıkları) 408
3.1.5.6. Diğer Hükümler 409
3.1.5.6.1. Toptan Ödeme 409
3.1.5.6.2. Hizmet Birleştirmesi 410
3.1.5.6.3. Borçlanılabilecek Süreler 410
3.1.5.7. İsteğe Bağlı Sigortalılık 411
3.1.5.8. Emekli Aylığının Hesaplanması 413
3.2. Türkiye\′de Bireysel Emeklilik 415
3.2.1. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatınm Sistema Kanunu 415
3.2.1.1. Faydalanacaklar ve Tanınan Haklar 421
3.2.1.2. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Kuruluşu 423
3.2.1.3. Bireysel Emekliliğin Finansmanı ve Masraf Kesintileri ...430
3.2.2. Özel Hayat Sigortalan 440
3.2.2.1. Hayat Sigorta Şirketlerinin Kuruluşu 441
3.2.2.2. Hayat Sigortalarında Finansman 442
3.3. Türkiye\′de Emekliliğin Vergilendirilmesi 447
3.3.1. Türkiye\′de Sosyal Güvenlik Ödeneklerinin Vergilendirilmesi .447
3.3.1.1. Primlerin Ödenmesi 447
3.3.1.2. Sosyal Güvenlik Ödeneklerinin Vergilendirilmesi 458
3.3.2. Bireysel Emekliliğin Vergilendirilmesi 461
3.3.2.1. Prim ve Katkıpaylannın Ödenmesi Aşaması 480
3.3.2.2. Yatınm Döneminde Vergilendirme 500
3.3.2.3. Sigorta Şirketleri ve Bireysel Emeklilik Şirketlerinde
Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi 510
3.3.2.4. Hayat Sigorta Şirketleri, Bireysel EmeklilikŞirketleri ve
Aracılar 533
SONUÇ 541
EKLER 547
KAYNAKÇA .........561
1962 yılında istanbul\′da dünyaya geldi. 1981\′de Galatasaray Lisesi\′ni bitirdi. 1985 yılında istanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi\′nden birincilikle mezun oldu. 1991 yılında yüksek lisansını Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü\′nde \"Reasürans\′ta Konservasyonun Belirlenmesi\" konulu tez ile, 2006 yılında doktorasını Marmara Üniversitesi Mali Hukuk Bölümünde \"Bireysel Emeklilik ve Vergilendirilmesi\" konulu tez ile tamamladı.
Akademisyen olarak başlayan profesyonel iş hayatı 1989 yılında sigorta sektöründe devam etti. Ankara Sigorta
Sigorta T.A.Ş., Halk Sigorta A.Ş\′de reasürans, denetim gibi farklı bölümlerde çalıştı. 1992 yııınaa naya: sigorta şirketi kurma görevi ile As Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş\′ye Teftiş Kurulu Başkanı olarak geçti. Kurulan Bayındır Hayat Sigorta A.Ş.\′de genel müdür olan Oktay sektörün en genç tepe yöneticileri arasında yer aldı. Sağlık sigortacılığında akıllı kart uygulamaları, ilk sağlık koruma programı ve sağlık yönetimi operasyonları gibi uygulamalarla sektöre yön veren bir çok çalışmaya imza attı. 2005 yılında asıstans sektörüne geçen Oktay, halen Inter Partner Assistance Şirketinin ■_ yapmaktadır.
Sigorta ve vergilendirme konulu seminerleri, eğitimci sıfatı ile verdiği dersler yanında Hayat Si Yatırım Esasları (1999), Hayat Sigortasına Yatırım ve Vergilendirilmesi (2003) isimli kitaplarını takip eden bu eseri bireysel emeklilik gibi
i güncel bir konuya ait önemli bilgileri okuyucuların dikkatine sunmaktadır.
ÖNSÖZ
2000 yılında Marmara Üniversitesi Mali Hukuk Doktora programı derslerini tamamladığımda, Türkiye\′de 4632 sayılı yasa ile Bireysel Emeklilik Sistemi devreye alınmak üzere idi. Aslında sigortacılık mevzuatının ve Sermaye Piyasası Kanunu\′nun çerçevesinde düzenlenebilecek olan bireysel emekliliğin ayrı bir kanunla düzenlenmesi, bu müesseseden beklentinin oldukça yüksek olduğunu gösteriyordu. O dönemde tez danışmanım olan Sayın Dr. Bumin Doğrusöz, Bireysel Emekliliğin vergilendirilmesinin tez konum olması konusundaki kararını verdi.
Bireysel Emeklilik müessesesinin Türkiye\′de 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu çerçevesinde düzenlenmesi, gönüllü esasa dayalı emekliliğin bireysel emeklilik hesaplarından oluştuğu şeklinde bir kanaat yarartmıştır. Oysa ki, Bireysel Emeklilik, birikimli hayat sigortalariıidan, yaşlılığı garanti altına almaya yönelik bireysel tasarruflara, emeklilik ücretinin baştan belirlendiği özel emeklilik fonlarından, sadece ödemenin baştan saptandığı, emekli aylığının ise yatırım gelirine bağlı olarak süre sonunda oluşacak toplam meblağa bağlı olduğu bireysel emeklilik hesaplarına kadar bir çok kişisel tercihe bağlı ürünü kapsayan genel bir kavramdır ve evrensel ve tek bir uygulaması da yoktur. Ayrıca bireysel emeklilik, sosyal güvenlik emekliliği içerisinde incelemek zorundadır. Çünkü sosyal güvenliği tamamlar.
Sosyal Güvenlik Reformu Yasası ise T.B.M.M\′den geçmiş, Cumhurbaşkanlığı Yüce Makamının geri göndermesini takiben yeniden oylanmış ve onaylanmıştır. Sosyal güvenlikle ilgili önemli düzenlemeler içeren bu yasanın getirdiği düzenlemelerin açıklığı ve anlaşılırlığı, bireysel emekliliğin gelişimi ile doğrudan orantılıdır. Bireysel emeklilik neyi tamamlayacaktır? Bu sorunun yanıtı, bu kitabın da sınırlarını olması gereken yere, yani tüm emeklilik sistemine coğru genişletmiştir. Bu arada, birbirini tamamlar şekilde kurulun bu ikili yapının vergisel düzenlemelerinin de uyumlu bir şekilde düzenlenmesi gerekir.
4697 sayılı yasa ile bireysel emeklilik ve hayat sigortalarının vergilendirilmesinde yeni bir düzene geçilmiştir. Bu düzenleme ile birlikte de derhal tartışmalar başlamıştır. Genel olarak sektör yetkilileri teşvikleri yetersiz bulmuşlardır. Oysa ki, özellikle Gelir Vergisi Kanunu\′nun Geçici 67. maddesi düzenlemesiyle menkul sermaye iratlanna getirilen vergi tevkifatı karşısında, sistem yeterli teşvik edilmiş olmaktadır. Geçici 67. maddedeki son değişikliklere rağmen de bu böyledir. Yine de süre sonu ödeneklerinde anaparanın vergilendirilmesi tehlikesi teorik olarak hâlâ vardır.
Profesyonel yaşamla akademik çalışmalara ayrılan vakit arasında ters bir orantı vardır. Bayındır Hayat Sigorta A.Ş\′nin 2001 krizi ve sonrasında Genel Müdürlüğünü sürdürmem, çalışmanın süresini oldukça uzattı. Dahası, sektörde sisteme yönelik ilgi ve oluşan sorunların sayı ve kapsamı, çalışmayı başlangıçta planlanandan daha geniş olmaya itti. Çok geniş bir kaynak taraması ihtiyacı doğdu.
, sonraki Danışman Hocam Sayın Prof. Turgay Beyksoy\′un çalışmaları olmasa, bitmezdi. İnanılmaz bir cesaretlendirme ile yolumdan dönmeme mani oldu. Kendisine en kalbi şükranlarım sunuyorum.
Yine jürimde bulunan Sayın Prof. Suat Oktar, Sayın Prof. Yenal Öncel, Sayın Prof. Dr. Gülsen Güneş, Sayın Yrd. Doç. Dr. Veysi Seviğ yapıcı eleştirileri ile çalışmaya ayağa kaldırdılar. Kendilerine müteşekkirim.
En büyük yükü ise, 550 sayfalık bu tezi yazmak için 2000 sayfaya yakın el yazısından ve alıntılardan oluşan metni daktilo eden, bıkmadan düzeltmelere katlanan Sayın Aysın Temizer taşımıştır. Kendilerine teşekkür ederim.
İlk kitabım olan Hayat Sigortasına Yatırım ve Vergilendirilmesi kitabımı atfettiğim eşim ve kendisinden beraber olduğumuz vaktimizin bir bölümünü çaldığım oğlum Fikret ise, desteklerini hiç esirgemediler. Kendilerine sonsuz sevgi ve teşekkürlerimi sunarım.
Ahmet Naim OKTAY
İstanbul, Ekim 2006
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
İKTİSADİ GÜVENLİK ARAYIŞLARI
1.1. SOSYAL GÜVENLİK 9
1.1.1. Sosyal Güvenliğin Tarihsel Gelişimi 12
1.1.2. Sosyal Güvenliğin Araçları ve Sosyal Riskler 17
1.1.2.1. Sosyal Yardımlar ve Hizmetler 17
1.1.2.2. Sosyal Sigortalar 19
1.1.2.3. Sosyal Riskler, Sağlanan Ödenekler ve Yardımlar 22
1.1.2.3.1. Sosyo-Ekonomik Riskler 22
1.1.2.3.1.1. İşsizlik 22
1.1.2.3.1.2. Aile Ödenekleri 23
1.1.2.3.1.3. Konut İhtiyacı 24
1.1.2.3.2. Mesleki Riskler 24
1.1.2.3.2.1. Sağlık Yardımları 25
\′ 1.1.2.3.2.2. Ödenekler 25
1.1.2.3.3. Fizyolojik Riskler 26
1.1.2.3.3.1. Hastalık ve Analık Sigortası 26
1.1.2.3.3.2. Sakatlık Sigortası 27
1.1.2.3.3.3. Aile Başının Ölümü 27
1.1.2.3.3.4. Yaşlılık Sigortası 28
1.2. BİREYSEL EMEKLİLİK 28
1.2.1. Tamamlayıcı ve Özel Emeklilik 29
1.2.1.1. Emeklilik Fonlarının Tarihsel Gelişimi 32
1.2.1.2. Avrupa Birliği Direktiflerinde Tamamlayıcı Sigorta 44
1.2.1.3. Tamamlayıcı ve Özel Emeklilik Modelleri 47
1.2.1.3.1. Maaş Esaslı Emeklilik Programları 47
1.2.1.3.2. Prim Esaslı Emeklilik Programları 49
1.2.1.3.3. Emeklilik Fonlarından Sağlanan Ödenekler 55
1.2.1.3.4. Emeklilik Birikiminin Nakten Çekilmesi 55
1.2.1.3.5. Ölüm Teminatı 56
1.2.1.3.6. İşten Ayrılma Durumundaki Ödemeler 56
1.2.1.3.7. Sağlık Sebebiyle Emeklilik Ödemeleri 56
1.2.1.3.8. Emeklilik Ödemeleri 56
1.2.1.3.9. Program Üyelerine Verilecek Krediler 57
1.2.1.4. Emeklilik Ödeneklerinin Belirlenmesi 57
1.2.1.4.1. Maaş Esaslı Emeklilik Planları 58
1.2.1.4.2. Prim Esaslı Emeklilik Planı 60
1.2.1.4.3. Tamamlayıcı ve Özel Emekliliğin Finansmanı 62
1.2.1.5. Emeklilik Sigortasında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm
Çabalan 64
1.2.1.6. Emeklilik Fonlarında Portföy Yönetimi 69
1.2.2. Birikimli Hayat Sigortalan 71
1.2.2.1. Hayat Sigortalannın Tarihsel Gelişimi 74
1.2.2.2. Avrupa Birliği Direktiflerinde Hayat Sigortalan 79
1.2.2.3. Hayat Sigortalarında Risk 82
1.2.2.3.1. Hayatta Kalma Riski 82
1.2.2.3.2. Ölüm Riski 83
1.2.2.3.3. Karma Hayat Sigortalannda Riskler 83
1.2.2.3.4. Gelirin Korunması Sigortalannda Risk 83
1.2.2.4. Hayat Sigortası Çeşitleri 84
1.2.2.4.1. Süreli Vefat Sigortası 85
1.2.2.4.2. Yatırıma Bağlı Poliçeler 88
1.2.2.4.3. Ömür Boyu Geçerli Hayat Poliçesi 93
1.2.2.4.4. Ertelenmiş Kapital Poliçeleri 97
1.2.2.5. Hayat Sigortalannın Finansman Yöntemi 99
1.2.2.6. Süre Sonu Kapitalinin Primlerle Finansmanı 101
1.2.2.7. Hayat Sigortasında Yaşanan Sorun, ve Çözüm Çabalan 103
İkinci Bölüm
EMEKLİLİK UYGULAMALARI VE VERGİLENDİRİLMESİ
2. BİREYSEL EMEKLİLİK UYGULAMALARI VE VERGİLENDİRİLMESİ
2.1. Genel Olarak 109
2.2. Almanya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 126
2.2.1. Almanya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 131
2.2.2. Almanya\′da Bireysel Emeklilik 135
2.2.3. Alman Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 139
2.2.4. Uluslararası Vergi Anlaşmalan 149
2.3. Avusturya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 149
2.3.1. Avusturya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 152
2.3.2. Avusturya\′da Bireysel Emeklilik 155
2.3.3. Avusturya Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 158
2.3.4. Uluslararası Vergi Anlaşmalar 169
2.4. Belçika\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 169
2.4.1. Belçika\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 170
2.4.2. Belçika\′da Bireysel Emeklilik 173
2.4.3. Belçika\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 175
2.5. Danimarka\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 184
2.5.1. Danimarka\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 185
2.5.2. Danimarka\′da Bireysel Emeklilik 187
2.5.3. Danimarka\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 190
2.5.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 196
2.6. Finlandiya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 196
2.6.1. Finlandiya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 199
2.6.2. Finlandiya\′da Bireysel Emeklilik 202
2.6.3. Finlandiya\′da Vergi Sis. ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ..202
2.6.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 206
2.7. Fransa\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 206
2.7.1. Fransa\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 208
2.7.2. Fransa\′da Bireysel Emeklilik 210
2.7.3. Fransa\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi..211
2.7.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 219
2.8. Hollanda\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 220
2.8.1. Hollanda\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 221
2.8.2. Hollanda\′da Bireysel Emeklilik 222
2.8.3. Hollanda\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi....223
2.8.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 228
2.9. İngiltere\′de Emeklilik ve Vergilendirilmesi 228
2.9.1. İngiltere\′de Sosyal Güvenlik Emekliliği 242
2.9.2. İngiltere\′de Bireysel Emeklilik 247
2.9.3. İngiltere\′de Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 247
2.9/- Uluslararası Vergi Anlaşmaları 254
2.10. İrlanda\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 255
2.10.1. İrlanda\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 256
2.10.2. İrlanda\′da Bireysel Emeklilik 256
2.10.3. İrlanda\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ....258
2.11. İspanya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 265
2.11.1. İspanya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 265
2.11.2. İspanya\′da Bireysel Emeklilik 266
2.11.3. İspanya\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ...268
2.11.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 273
2.12. İsveç\′te Bireysel Emeklilik ve Vergilendirilmesi 273
2.12.1. İsveç\′te Sosyal Güvenlik Emekliliği 275
2.12.2. İsveç\′te Bireysel Emeklilik 277
2.12.3. İsveç\′te Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi 278
2.13. İtalya\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 281
2.13.1. İtalya\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 282
2.13..?. İtalya\′da Bireysel Emeklilik 283
2.13.3. İtalya\′da Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ....284
2.13.4. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 289
ııı
2.14. Lüksemburg\′da Bireysel Emeklilik ve Vergilendirilmesi 289
2.14.1. Lüksemburg\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 290
2.14.2. Lüksemburg\′da Bireysel Emeklilik 293
2.14.3. Lüksemburg\′da Vergi Sis. ve Emekliliğin Vergilendirilmesi..296
2.15. Portekiz\′de Emeklilik ve Vergilendirilmesi 301
2.15.1. Portekiz\′de Sosyal Güvenlik Emekliliği 302
2.15.2. Portekiz\′de Bireysel Emeklilik 303
2.15.3. Portekiz\′de Vergi Sistemi ve Emekliliğin Vergilendirilmesi ..305
2.16. Yunanistan\′da Emeklilik ve Vergilendirilmesi 309
2.16.1. Yunanistan\′da Sosyal Güvenlik Emekliliği 310
2.16.2. Yunanistan\′da Bireysel Emeklilik 311
2.16.3. Yunanistan\′da Vergi Sis. ve Emekliliğin Vergilendirilmesi....312
UÇUNCU BOLUM
TÜRKİYE\′DE EMEKLİLİK VE VERGİLENDİRİLMESİ
3. TÜRKİYE\′DE SOSYAL GÜVENLİK YAPILANMASI 315
3.1. Türkiye\′de Sosyal Güvenlik Emekliliği 315
3.1.1. Türkiye\′de Sosyal Güvenliğin Gelişimi 315
3.1.2. Sosyal Güvenliğin Anayasal Temelleri 325
3.1.3. 01.01.2007 Öncesi Sosyal Güvenlik Kurumsal ve Yasal
Düzenlem 328
3.1.3.1. T.C. Emekli Sandığı 329
3.1.3.1.1. Sandıktan Faydalanacaklar ve Tanınan Haklar 331
3.1.3.1.2. Sandığın Finansmanı 333
3.1.3.1.3. T.C. Emekli Sandığında Emeklilik 333
3.1.3.1.4. Malûllük Aylığı 336
3.1.3.1.5. Dul ve Yetim Aylıkları 338
3.1.3.1.6. Ortak Hükümler 339
3.1.3.1.6.1.Toptan Ödeme ve Hizmet İhyası 339
3.1.3.1.6.2. Emekli Keseneklerinin Geri Verilmesi 339
3.1.3.1.6.3.İkramiye Ödemesi ve Ölüm Yardımı 340
3.1.3.1.6.4. Hizmet Borçlanması 340
3.1.3.1.6.5. Emekli Aylığı Bağlanması ve Hesaplanması 340
3.1.3.2. Sosyal Güvenlik Kurumu 345
3.1.3.2.1. Sosyal Sigortalar Kurumu 346
3.1.3.2.1.1. Faydalanacaklar ve Tanman Haklar 347
3.1.3.2.1.2. Sosyal Sigortaların Finansmanı 349
3.1.3.2.1.3. SSK\′da Emeklilik 353
3.1.3.2.1.4. Malûllük Aylığı 355
3.1.3.2.1.5. Ölüm Sigortası (Dul ve Yetim Aylığı) 356
iv
3.1.3.2.1.6. Ortak Hükümler 356
3.1.3.2.1.6.1. Toptan Ödeme 356
3.1.3.2.1.6.2. Hizmet İhyası 356
3.1.3.2.1.6.3. Hizmetlerin Birleştirilmesi 356
3.1.3.2.1.6.4. Emekli Aylığının Hesaplanması 357
3.1.3.2.2. Bağ-Kur 368
3.1.3.2.2.1. Bağ-Kur\′dan Faydalananlar ve Tanınan Hak...369
3.1.3.2.2.2. Bağ-Kur\′un Finansmanı 370
3.1.3.2.2.3. Bağ-Kur\′da Emeklilik 373
3.1.3.2.2.4. Malûllük Aylığı 375
3.1.3.2.2.5. Ölüm Sigortası 375
3.1.3.2.2.6. Ortak Hükümler 376
3.1.3.2.2.6.1. Toptan Ödeme ve Hizmet İhyası 376
3.1.3.2.2.6.2. Hizmet Birleştirmesi 376
3.1.3.2.2.6.3. Askerlik Borçlanması 377
3.1.3.2.2.6.4. Bağ-Kur\′da Yaşlılık Aylığının Hesap 377
3.1.3.2.3. Özel Sandıklar 380
3.1.3.2.4. Ek Sosyal Güvenlik Kuruluşları 384
3.1.3.2.4.1. Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) 384
3.1.3.2.4.2. Memur Yardımlaşma Kurumu (MEYAK) 384
3.1.3.2.4.3. Amele Birliği 385
3.1.4. Türkiye\′de Sosyal Güvenlik Reformu Önerileri 385
3.1.4.1. Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu 387
3.1.4.2. Gelişen Borsalarda Kurumsal Yatırımcılar Raporu 387
3.1.4.3. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma
Raporu 388
3.1.4.4. İTO\′nun Türk Sosyal Güvenlik Sistemi\′nde Arayışlar:
Özelleştirme ve Yeniden Yapılanma Raporu 389
3 1.4.5. DPT, VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Sosyal Güvenlik
Özel İhtisas Komisyonu, Finansman Alt Komisyonu
Raporu 391
3.1.4.6. TUGİAD, Özel Emeklilik ve Türkiye İçin Sistem Önerisi392
3.1.4.7. Sosyal Güvenlik Sisteminde Sosyal Güvenlik Kurumu
Başkanhğı\′nın Reform Önerisi 393
3.1.4.8. Türk Emeklilik Sisteminde Reform, TUSİAD 398
3.1.5. Sosyal Güvenlik Reformu 401
3.1.5.1. Sigortadan Faydalanacaklar ve Tanınan Haklar 403
3.1.5.2. Sosyal Sigortanın Finansmanı 404
3.1.5.3. Emeklilik 406
3.1.5.4. Malûllük Aylığı 407
3.1.5.5. Ölüm Sigortası (Dul ve Yetim Aylıkları) 408
3.1.5.6. Diğer Hükümler 409
3.1.5.6.1. Toptan Ödeme 409
3.1.5.6.2. Hizmet Birleştirmesi 410
3.1.5.6.3. Borçlanılabilecek Süreler 410
3.1.5.7. İsteğe Bağlı Sigortalılık 411
3.1.5.8. Emekli Aylığının Hesaplanması 413
3.2. Türkiye\′de Bireysel Emeklilik 415
3.2.1. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatınm Sistema Kanunu 415
3.2.1.1. Faydalanacaklar ve Tanınan Haklar 421
3.2.1.2. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Kuruluşu 423
3.2.1.3. Bireysel Emekliliğin Finansmanı ve Masraf Kesintileri ...430
3.2.2. Özel Hayat Sigortalan 440
3.2.2.1. Hayat Sigorta Şirketlerinin Kuruluşu 441
3.2.2.2. Hayat Sigortalarında Finansman 442
3.3. Türkiye\′de Emekliliğin Vergilendirilmesi 447
3.3.1. Türkiye\′de Sosyal Güvenlik Ödeneklerinin Vergilendirilmesi .447
3.3.1.1. Primlerin Ödenmesi 447
3.3.1.2. Sosyal Güvenlik Ödeneklerinin Vergilendirilmesi 458
3.3.2. Bireysel Emekliliğin Vergilendirilmesi 461
3.3.2.1. Prim ve Katkıpaylannın Ödenmesi Aşaması 480
3.3.2.2. Yatınm Döneminde Vergilendirme 500
3.3.2.3. Sigorta Şirketleri ve Bireysel Emeklilik Şirketlerinde
Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi 510
3.3.2.4. Hayat Sigorta Şirketleri, Bireysel EmeklilikŞirketleri ve
Aracılar 533
SONUÇ 541
EKLER 547
KAYNAKÇA .........561
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı