Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ceza Hukukunda Rıza
Ceza Hukukunda Rıza
Meral EKİCİ ŞAHİN
Sayfa Sayısı
:
395
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055373542
1.600,00
TL GİRİŞ Rıza, ceza hukukunun en eski ve en tartışmalı kurumlarından biridir. Romalı hukukçu Ulpinyan′m aktardığı "rızayla gerçekleştirilen fiil haksız¬lık oluşturmaz" (nulla iniuria est, quae in volentem fiat)′ önermesi, ceza hukukunda yerleşmiş, geleneksel bir ilkedir. Bu önerme günümüze kadar varlığını korumuş ve "razı olana karşı gerçekleştirilen fiil, suç değildir" (volenti non fit iniuria)2 şeklinde ifade edilen, temel bir hukuk ilkesine dönüşmüştür. Bununla birlikte rıza, zamanla Roma döneminde sahip olduğu anlam ve önemi kaybetmiştir. Tarihsel süreç içinde bireyin hak ve özgürlüklerini önemseyen felse¬fe ve hukuk akımlarının ortaya çıkması ve yaygınlaşmasına paralel olarak, hukuksal değer sahibinin iradesine verilen önem, ceza hukuku alanında yeniden artmıştır. Bireyciliğin öne çıktığı liberal, özgürlükçü ve insan haklarına saygı gösteren toplumlarda izlenen hukuk politikalarının bir sonucu olarak, kişinin kendi geleceğini belirleme ve kendi hukuksal de¬ğerleri üzerinde tasarruf etme hakkının sınırları tartışılmaya başlanmıştır. Bugün artık kendi hak ve menfaatleri üzerinde tasarruf etme hakkına sahip olduğu kabul edilen bireyin, aynı zamanda bu hak ve menfaatlerine karşı gerçekleştirilen bir fiile de rıza gösterebileceği kabul edilmektedir. Ancak, kişinin hangi hak ve menfaatleri üzerinde ve nasıl tasarruf edebileceği rızanın geçerlilik alanının belirlenmesine ilişkin temel bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Rızanın geçerlilik şartları, uygulama alanı ve sınırlarının nasıl ve han¬gi ölçütlere göre belirleneceğine ilişkin sorunlar güncelliğini korumakta¬dır. Özellikle, malvarlığı dışında kalan, kişinin kişiliğine sıkı sıkıya bağlıj şeref, vücut bütünlüğü ve yaşam hakkına ilişkin olarak açıklanan rızanın hukukî etkisi çok tartışmalıdır. Bunun yanında, rızanın muhatabının kim olduğu, rızanın açıklanmasına gerek olup olmadığı, irade sakatlıklarının rızanın geçerliliğini nasıl etkileyeceği konularında görüş birliği yoktur. Rızaya ilişkin bu tartışmalar, bizi bu çalışmanın yapılmasına sevk eden nedenlerden en önemlisidir. Bu çalışmanın yapılmasında etkili olan bir diğer neden ise, 5237 sa¬yılı Ceza Kanunu′nun 26. maddesinin 2. fıkrasıyla, rızaya ilişkin açık bir düzenleme yapılarak kişinin mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmak üzere, açıkladığı rızası çerçevesinde işlenen fiilden dolayı kimse¬ye ceza verilmeyeceğinin hükme bağlanmış olmasıdır. Madde gerekçesinde rızanın bir hukuka uygunluk nedeni olduğu belirtilmiştir. TCK′nm 26/2. maddesinde yer alan bu genel düzenlemeden başka, kanun koyucu TCK′nın özel hükümlerinde de kimi suç tiplerini düzenlerken hukuksal değer sahibinin "rıza" veya "rızasızlık" şeklinde ortaya çıkan iradesinin suçun oluşması açısından önemli olduğunu gösteren açık ifadeler kullan¬mıştır. Kanun koyucunun kişinin rızasına açıkça işaret ettiği suç tipleri¬nin yanında, hukuksal değer sahibinin iradesinin önemli olduğu, kişinin rızasına aykırı bir hareketi zorunlu kılan suç tiplerine de TCK′nm özel hükümleri arasında yer verilmiştir. Kanun koyucunun TCK′nın genel hükümlerinde bir hukuka uygunluk nedeni olarak düzenlediği rızaya, TCK′nın özel hükümlerini düzenlerken de yer vermesinin özel bir anla¬mının olup olmadığının araştırılması, rızanın suça etkisinin belirlenmesi açısından önemlidir. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde öncelikle rıza kavramı, rızanın kısa tarihçesi ve rızanın karşılaştırmalı hukuktaki yerine kısaca değinilecektir. Daha sonra, rıza ile gerçekleştirilen fiil nedeniyle failin cezalandırılmamasının nedenleri ve rızanın suçun hangi unsuru üzerinde etkili olduğu meseleleri ele alınacaktır. İkinci bölümde öncelikle rızanın, tipiklik ve hukuka aykırılıkla olan ilişkisiyle bu iki ceza hukuku kurumu arasındaki etkileşim ele alınacaktır. Böylece, rızanın suça etkisine ilişkin olarak kabul ettiğimiz ikili ayrımın temelleri açıklanmış olacaktır. Daha sonra rızanın şartları belirlenmeye, yeri geldikçe de "hukuka uygunluk nedeni olan rıza" ile "tipikliğin ger¬çekleşmesine engel olan rıza" arasındaki farklar açıklanmaya çalışılacaktır. Ayrıca, rızanın geçerliliğini etkileyen irade sakatlıkları ile rızanın sınırlan¬dırılmasında hukuka ve ahlaka uygunluk ölçütünün genel bir ölçüt olup olmadığına ilişkin bir sonuca ulaşmaya çalışacağız. Bundan sonra, rıza ile "varsayılan" ve "hipotetik" rıza arasındaki farklar ortaya konacaktır. Üçüncü ve son bölümde ise rızanın geçerliliğine ilişkin tartışmalı olan üç konu ayrıntılı olarak incelenecektir. İlk olarak yaşam hakkı, ikinci olarak kişinin vücut bütünlüğü, üçüncü olarak da kişinin şeref değerini ihlal eden fiillere rıza gösterilmesi ele alınacaktır. Rızanın geçerliliğine ilişkin tartışmalı konular bu bölümde incelenecek olanlarla sınırlı ol¬mamasına rağmen, çalışmanın sınırlandırılması zorunluluğu böyle bir yöntem izlenmesini gerektirmiştir. Ayrıca burada incelenen konuların her birinin başlı başına ayrı bir çalışma konusu olacak kadar geniş olması, ikinci bir sınırlandırma daha yapmayı ve bu konuların yalnızca rıza açı¬sından özellik arz eden yönlerinin ele alınmasını zorunlu kılmıştır. Rızanın tipikliğin gerçekleşmesine engel olduğu suç tiplerinin, hem sayıca çok fazla olması, hem de bu suç tipleri açısından rızanın geçerlilik şartlarının, ilişkin olduğu suç tipine göre değişebilmesi, genel bir "tipikli¬ğin gerçekleşmesine engel olan rıza" teorisi geliştirilmesini zorlaştırmak¬tadır. Bu nedenle bu tezin ilk ve ikinci bölümünde, tipikliğin gerçekleş¬mesine engel olan rıza, hukuka uygunluk nedeni olan rıza ile aralarında var olan farklar açısından incelense de, üçüncü bölüm yalnızca rızanın hukuka uygunluk nedeni olduğu hallerle sınırlandırılacaktır. Son olarak rızanın, ceza hukuku açısından olduğu kadar, özel hukuk ve ceza muhakemesi hukuku açısından da çok önemli sonuçları olduğu¬nu belirtmeliyiz. Ancak özel hukuk ve ceza muhakemesi hukuku alanında etkili olan rızanın bu tez kapsamında incelenmesi, konunun sınırlarım fazlasıyla genişletecektir. Bu nedenle çalışmamızı yalnızca rızanın maddi ceza hukuku alanındaki etkileriyle sınırlandırmak zorunluluğu ortaya çıkmıştır. SUNUŞ 5237 sayılı TCK′nın yürürlüğe girmesi ile birlikte suç genel teorisine ilişkin her konunun yeniden yazılması mümkün hale geldi. Dr. Meral Eki¬ci Şahin, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde 2547 sayılı Kanunun 35.maddesi uyarınca doktora programı için görevlendirilmişti. Dr. Ekici Şahin′in akademik dilinin almanca olması da dikkate alınarak hukuka uygunluk nedenleri içinde çok önem arz eden ve güncelliği de her geçen gün artan ceza hukukunda "rıza" konusunda çalışmasına karar verdik. Başlangıçta doğrusu suç genel teorisinde zorlu bir konu oluşturan "rıza"mn incelenmesinde yazarın altında kalkıp kalkamayacağı hususun¬da bazı tereddütlerim oldu. Ancak bu tereddüt ve kuşkularımın kısa za¬manda ortadan kalktı. Şöyle ki, Dr. Ekici Şahin bu çalışmasını gerçekleş¬tirirken olağanüstü özveride bulundu ve takdire değer bir aşama gösterdi. Bu bağlamda bir yandan suç genel teorisinde birikimini derinleştirdi, diğer yandan da bir süre Almanya′da bulunarak akademik dili olan Al-mancasını bilimsel bir çalışmayı rahatlıkla yürütecek noktaya ulaştırdı. Böylece sancılı bir süreç sonucunda Türk ceza hukuku açısından temel çalışmalardan biri ortaya çıkmış oldu. Dr. Ekici Şahin, hukuka uygunluk nedenleri arasında özel bir yeri olan "rıza" konusunu zengin Almanca literatürden de yararlanarak 5237 sayılı TCK′nın 26. maddesinin 2. fıkrasında hükme bağlanan ve özel hükümlerde bazı suç tiplerinde açıkça yer verilen rızanın hukuka uygun¬luk nedeni mi yoksa suçun başka bir unsuruna mı etki ettiği konusunda öğretideki tüm yaklaşımları değerlendirdikten sonra, kendi değerlendir¬mesini de başarılı bir şekilde ortaya koymuştur. Rızanın hukuka uygunluk nedeni olması için varlığı koşullar en ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Dr. Ekici Şahin, Almanca eserlerden yararlanırken Alman hukukundaki rızayı değil, tersine isabetli bir şekilde Türk ceza hukukundaki rızanın niteliğini, uygulama koşullarını, kapsam ve sınırlarım, uygulamada ortaya çıkacak hukuksal sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koymada üstün bir başarı göstermiştir. Yazar, kişinin üzerinde mutlak tasarrufta bulunabileceği haklar üzerinde açıklayacağı rızanın kapsam ve sınırlarını en ayrıntılı şekilde ele almıştır. Koruduğu hukuki değere ve menfaatler göz önünde bulundu¬rularak özel hükümlerdeki bazı suçlar bakımından rızanın uygulama ko¬şullarına ve etkisine derinlemesine yer vererek ortaya çıkan bu çalışma, alanında ilk başvurulacak olan temel eser özelliğe sahiptir. Aynı şekilde nazik bir konu olma niteliğini koruyan "otanazi" konusunda da öğretideki son yaklaşımları da ortaya koyarak Türk ceza hukuku açısından irdeleye¬rek bu konuda da başvurulacak en önemli bir eseri ortaya çıkarmıştır. Hem İtalyan ekolü hem de Alman ekolünden oluşan bir doktora jü¬risinde rıza gibi suç genel teorisinin temel bir konusunun inceleneceğini ve takdir gören bir eser oluşturulacağını ortaya koyan sayın Dr. Meral Ekici Şahini kutluyorum. Doktora programı ile tanıdığım Dr. Meral Ekici Şahin, çalışkan, di¬siplinli, akademik kişiliği gelişmiş, kişiliği ile akademik dünyada saygıyı hak etmiş bir meslektaşımdır. Bu nitelikte bir meslektaşımın doktora tez danışmanı olmak beni onurlandırmıştır. Dr. Ekici Şahin′in bu çalışma¬sından ötürü onur duyuyorum. Umarım Dr. Ekici Şahin′in eseri ceza hu¬kuku kamuoyu tarafından takdir edilir ve gerekli ilgi ve katkı sağlayacak eleştiriyi görür. Dr. Meral Ekici Şahin′i bu eserinden ötürü yürekten kutluyor, aka¬demik başarılarının devamını diliyorum. Prof. Dr. Muharrem ÖZEN Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Başkanı TEŞEKKÜR Bu çalışma, Eylül 2010 tarihinde Ankara Üniversitesi Hukuk Fa¬kültesinde doktora tezi olarak sunulmuş ve kabul edilmiştir. Çalışmanın yapılmasında ve bütün bir doktora sürecinde, her konuda desteğini ve emeğini benden esirgemeyen değerli hocam, doktora babam sayın Prof. Dr. Muharrem ÖZEN′e; tezimi dikkatli bir şekilde okuyup, değerli eleştiri ve görüşlerini benimle paylaşan ve kendisinin de yer aldığı bir jüriden geçmiş olmasından dolayı büyük mutluluk ve onur duyduğum sayın hocam Prof. Dr. Nevzat TOROSLU′ya; bilgisini, tecrübesini ve mesaisini paylaşmaktan çekinmeyerek bana her konuda yardımcı olan sayın hocam Prof. Dr. Metin FEYZİOĞLU′na; çok değerli zamanından ayırarak tezimin jürisinde bulunmayı kabul eden, eleştirileri ve görüş¬leriyle çalışmama ışık tutan, şahsi kütüphanesinden yararlanmama izin veren saym hocam Prof. Dr. Yener ÜNVER′e; kendisiyle yaptığım görüş alışverişleri benim için her zaman yapıcı ve yol gösterici olan sayın hocam Prof. Dr. Hakan HAKERİ′ye; gerek lisans, gerekse doktora öğrenimim sırasında öğrencisi olmaktan mutluluk ve onur duyduğum sayın hocam Prof. Dr. Zeki HAFIZOĞULLARI′na; tezimi ayrıntılı bir şekilde ince¬leyip, değerli eleştiri ve görüşlerini benimle paylaşan, her zaman destek olan, cesaretlendiren, kendisini tanımış olmaktan dolayı kendimi hep çok şanslı hissettiğim sayın hocam Doç. Dr. Türkan YALÇIN SANCAR′a en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Sağladığı bursla, Freiburg Üniversitesinde araştırma yapmama fırsat veren Baden- Württemberg Stiftung′a; Freiburg Üniversitesinde bulundu¬ğum süre içerisinde danışmalığımı üstlenme nezaketini gösteren ve zaman ayırıp sorularımı sabırla cevaplayan sayın Prof. Dr. Wolfgang FRISCH′e; kaynakların toplanmasında yaptıkları değerli katkılardan dolayı değerli meslektaşlarım ve arkadaşlarım Yrd. Doç. Dr. Nedim MERİÇ′e, Yrd. Doç. Dr. Hakan YAMAN′a ve sevgili Döne AYHAN′a; Yargıtay kararlarına ulaşma konusunda yaptığı yardımlardan dolayı Yargıtay savcısı Dr. Şeydi KAYMAZ′a; tezin tashih ve düzeltmesinde yaptıkları katkılardan dolayı Yrd. Doç. Dr. Hürol ÇANKAYA′ya, Yrd. Doç. Dr. Murat ERDEM′e, Arş. Gör. Beyza ÖZTURANLI′ya, Arş. Gör. Mehmet SAYDAM ve Arş. Gör. Mustafa ÇİÇEK′e çok teşekkür ediyorum. Adlarını en son anmakla beraber teşekkür etmem gereken kişilerin başında şüphesiz canım kızım İdil Karen ve sevgili eşim Alaattin ŞAHİN geliyor. Onlara ayırmam gereken zaman bu çalışmaya harcandı. Minicik elleri ve yüreğiyle, gecenin bir yarısı uyanıp yanıma gelen kızınım, "anne ne zaman uyuyacaksın" diyen sesi kulağımdan ve yüreğimden hiç çıkma¬yacak. Sevgili eşime ve kızıma, anlayışları, destekleri ve bana gösterdikleri sabır için sonsuzca teşekkür ediyorum. Son olarak, tezimin kitap olarak okuyucuya ulaşmasını sağlayan sayın Erol Öz′e ve Oniki Levha Yayınevinin değerli çalışanlarına çok te¬şekkür ediyorum. Erzincan, Ocak 2012 Yrd. Doç. Dr. Meral EKİCİ ŞAHİN İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM RIZA KAVRAMI, RIZANIN TARİHÇESİ, KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ VE SUÇA ETKİSİ BİRİNCİ BAŞLIK RIZA KAVRAMI, RIZANIN TARİHÇESİ VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA RIZA I. KAVRAM 5 II. TERİM SORUNU 7 III. TARİHÇE 12 A. ROMA ÖNCESİ DÖNEM 12 B. ROMADÖNEMİ 13 C.KANONİK HUKUK 14 D. CERMEN HUKUKU 15 IV. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA RIZA 17 A.ALMANYA 17 B. AVUSTURYA 19 C.İSVİÇRE 21 D. DİĞER BAZI AVRUPA ÜLKELERİ 25 E. TÜRK HUKUKUNDA RIZA 26 İKİNCİ BAŞLIK RIZANIN HUKUKİ NİTELİĞİ VE SUÇA ETKİSİ I. RIZANIN HUKUKİ NİTELİĞİNİ AÇIKLAYAN TEORİLER 29 A. HUKUKİ İŞLEM TEORİSİ 29 1. Rızanın Özel Hukuk Alanına Ait Hukukî Bir işlem Olduğu Teorisi 29 2. Rızanın Kamu Hukuku Alanına Ait Hukukî Bir İşlem Olduğu Teorisi 31 3. Eleştiriler 32 B. HUKUKİ İŞLEM TEORİSİNE KARŞI GELİŞTİRİLEN TEORİLER 34 1. Genel Olarak 34 2. Menfaatten Vazgeçme ve Hukukî Korumadan Vazgeçme Teorileri 35 a. Menfaatten Vazgeçme Teorisi (Interessenpreisgabetheorie) 35 b. Hukukî Korumadan Vazgeçme Teorisi (Rechtschutzversichtstheorie) 38 c. Eleştiriler 42 3. Toplumsal Değer Teorisi 44 a. Teorinin Açıklanması 44 b. Eleştiriler 46 4. Kişinin Kendi Aleyhine Suç İşlemesi Teorisi 47 a. Teorinin Açıklanması 47 b. Eleştiriler 49 C. DİĞER TEORİLER 49 D. DEĞERLENDİRME 50 RIZANIN HUKUKEN TANINMASININ TEMEL NEDENİ 55 A. KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKI 55 B. KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKININ ANAYASAL TEMELLERİ 60 RIZANIN SUÇA ETKİSİ 62 A. GENEL OLARAK 62 B. RIZANIN SUÇA ETKİSİNİ AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 65 1. Rızanın Hukuka Aykırılık Üzerinde Etkili Olduğu Görüşü 65 a. Görüşün Açıklanması 65 b. Eleştiriler 68 2. Hukuka Aykırılık ve Tipiklik Üzerinde Etkili Olan İki Farklı Rıza Türü Bulunduğu Görüşü 70 a. Görüşün Açıklanması 70 b. Hukuka Uygunluk Nedeni Olan Rıza İle Tipikliğin Gerçekleşmesine Engel Olan Rıza Arasındaki Farklar ... 72 c. Eleştiriler 77 3. Rızanın Tipiklik Üzerinde Etkili Olduğu Görüşü 78 a. Görüşün Açıklanması 78 b. Eleştiriler 82 4. Değerlendirme 83 C. SUÇ TİPLERİNİN DÜZENLENİŞİ AÇISINDAN RIZANIN ÖNEMİ 92 1. Rızanın Varlığının Arandığı Suç Tipleri 92 2. Rızanın Bulunmamasının Açıkça Arandığı Suç Tipleri 93 a. Genel Olarak 93 b. Suç Tipinde Rızanın Bulunmamasının Açıkça Aranmasının Anlamı 9Z aa. Hukuka Özel Aykırılık Olduğuna İlişkin Görüşler 94 bb. Hukuka Özel Aykırılık Olmadığına İlişkin Görüşler 95 c. Değerlendirme 97 3. Kanuni Tarifinde Rızaya Yer Vermeyen Suç Tipleri 101 İKİNCİ BÖLÜM RIZANIN TİPİKLİK VE HUKUKA AYKIRILIKLA İLİŞKİSİ, RIZANIN ŞARTLARI BİRİNCİ BAŞLIK RIZANIN TİPİKLİK VE HUKUKA AYKIRILIKLA İLİŞKİSİ I. GENEL OLARAK 103 II. RIZA VE TİPİKLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ 104 III. RIZA VE HUKUKA AYKIRILIK ARASINDAKİ İLİŞKİ 107 HUKUKAAYKIRILIKVETİPİKLİKARASINDAKİ ′ETKİLEŞİM 107 V. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNİN | SİSTEMLEŞTİRİLMESİNDE RIZA 109 İKİNCİ BAŞLIK RIZANIN ŞARTLARI I. ÜZERİNDE TASARRUF EDİLEBİLECEK BİR HUKUKSAL DEĞERİN VARLIĞI 111 A. TASARRUF EDİLEBİLEN HUKUKSAL DEĞERLER 111 1. Genel Olarak 111 2. Mutlak Tasarruf Edilebilen Hukuksal Değerler 112 3. Sınırlı Tasarruf Edilebilen Hukuksal Değerler 116 4. Tasarruf Edilebilen ve Tasarruf Edilemeyen Hukuksal Değerlerin Aynı Ceza Normu ile Korunması 118 B. TASARRUF EDİLEMEYEN HUKUKSAL DEĞERLER.... 120 1. Tasarruf Edilemeyen Kişisel Değerler 120 2. Topluma ve Devlete Ait Hukuksal Değerler 123 C. RIZANIN İÇERİĞİ 124 1. Genel Olarak 124 2. Kasten İşlenen Suçlar 125 3. Taksirle İşlenen Suçlar 126 4. Neticeli Suçlar 130 5. Sırf Hareket Suçları 132 II. RIZA GÖSTERME YETENEĞİNİN BULUNMASI 132 A. RIZA EHLİYETİ 132 1. Genel Olarak 132 2. Rıza Ehliyetinin Belirlenmesine İlişkin Görüşler 136 a. Hukukî İşlem Ehliyetine İlişkin Kuralların Doğrudan Uygulanması 136 aa. Genel Olarak 136 bb. Eleştiriler 137 b. Hukukî İşlem Ehliyetine İlişkin Kuralların Kıyasen Uygulanması 140 aa. Malvarlığına İlişkin Hukuksal Değerler 141 bb. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Hukuksal Değerler 142 cc. Eleştiriler 142 c. Kusur Ehliyetine İlişkin Kuralların Uygulanması 144 aa. Genel Olarak 144 bb. Eleştiriler 146 d. Rıza Ehliyetinin Ayırt Etme Yeteneğine Göre Belirlenmesi 148 e. Değerlendirme 149 3. Rıza Ehliyetinin Unsurları 151 a. Genel Olarak 151 b. Rasyonel Unsur-Anlama Yeteneği 151 c. îradi Unsur- İsteme, İrade Etme Yeteneği 155 d. Rızayı Açıklayabilme Yeteneği 158 4. Rızanın Suça Etkisinin Rıza Ehliyeti İle İlişkisi 158 5. Temsil 161 a. Genel Olarak 161 b. İradi Temsil 162 c. Kanuni Temsil 164 III. RIZANIN AÇIKLANMASI 166 A. GENEL OLARAK 166 B. RIZANIN AÇIKLANMASINA İLİŞKİN TEORİLER 167 1. Katı İrade Açıklaması Teorisi (Willenserklârungstheorie) 167 2. İradenin Yönü Teorisi (Willensrichtungstheorie) 167 3. Sınırlı İrade Açıklaması Teorisi (eingeschrânkte Willenserklârungstheorie) 169 C. RIZA AÇIKLAMASININ MUHATABI 173 D. AÇIKLAMANIN ŞEKLİ 177 E. AÇIKLAMANIN ZAMANI 178 F. RIZANIN GERİ ALINMASI 180 1. Genel Olarak 180 2. Bağlayıcı Rıza 181 IV. RIZA ÖZGÜR VE SAĞLIKLI BİR İRADEYE j DAYANMALIDIR 185 A. GENEL OLARAK 185 B. RIZA CİDDİ OLMALIDIR 186 C. BİLGİLENDİRME 187 D. İRADE SAKATLIKLARI 192 Cebir 1. Tehdit 195 2. Hata 197 3. Hile 203 4. Değerlendirme 209 RIZANIN SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN OLARAK HUKUKA, GENEL AHLAK VE ADABA AYKIRILIK SORUNU 212 A. GENEL OLARAK 212 B. GENEL AHLAK VE ADABA AYKIRILIĞIN RIZAYA ETKİSİ 214 C. GENEL AHLAK VE ADABA AYKIRILIĞIN TESPİTİ 218 ÜÇÜNCÜ BAŞLIK RIZANIN BENZER KURUMLARDAN FARKI RIZANIN VARSAYILAN RIZADAN FARKI 223 A. GENEL OLARAK 223 B. VARSAYILAN RIZANIN UYGULAMA ALANI 225 1. Genel Olarak 225 2. Başkasının Menfaatine Hareket 228 3. Kendi Menfaatine Hareket 229 C. VARSAYILAN RIZANIN HUKUKİ NİTELİĞİ 229 1. Genel Olarak 229 2. Zorunluluk Haline İlişkin Görüşler 230 3. Rızanın Bir Türü Olduğu Görüşü 233 4. Vekâletsiz İş Görmeye İlişkin Görüşler 234 5. İzin Verilen Risk Görüşü 236 6. Değerlendirme 239 D. VARSAYILAN RIZANIN ŞARTLARI 242 1. Genel Olarak 242 2. Varsayılan Rızanın Konusu 24! 3. Kişinin Rıza Açıklamasında Bulunamaması 24′ 4. Gerçeğin Bilinmesi Halinde Rıza Gösterileceği Kanaatine Ulaşılmasını Sağlayan Yeterli Nedenin Bulunması 24( RIZANIN HİPOTETİK RIZADAN FARKI 24′ A. HİPOTETİK RIZA KAVRAMI 24" B. UYGULAMADAKİ DURUM 24* C. ÖĞRETİDEKİ DURUM 251 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM RIZANIN GEÇERLİLİĞİNİN TARTIŞMALI OLDUĞU BAZI KONULAR BİRİNCİ BAŞLIK YAŞAM HAKKININ İHLALİNE RIZA GÖSTERİLMESİ I. YAŞAM HAKKI 255 A. GENEL OLARAK 255 B. RIZANIN YAŞAM HAKKININ İHLALİNE ETKİSİNİ f AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 258 C. DEĞERLENDİRME 260 D. AİHM′İN DEĞERLENDİRMESİ 263 II. RIZAYLA YAŞAMA SON VERİLMESİ 265 A. ÖTANAZİ 265 1. Genel Olarak 265 2. Ötanazi Türleri 267 a. Aktif Ötanazi 267 b. Pasif Ötanazi 267 c. Dolaylı Ötanazi 269; 3. Ötanazinin Suç Olmasına İlişkin Görüşler 270 a. Ötanaziyi Benimseyen Görüşler 270 b. Ötanaziyi Reddeden Görüşler 273 4. Ötanazinin Cezalandırılması 276 5. Değerlendirme 278 B. TALEP ÜZERİNE ÖLDÜRME 282 C. İNTİHARA YARDIM 284 İKİNCİ BAŞLIK VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜ VE ŞEREF DEĞERİNİN İHLALİNE RIZA GÖSTERİLMESİ VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜNÜN İHLALİNE RIZA GÖSTERİLMESİ 287 A. GENEL OLARAK 287 B. VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜNÜ İHLAL EDEN FİİLLERE GÖSTERİLEN RIZANIN SINIRLANDIRILMASI 288 TIBBİ MÜDAHALELER 293 A. GENEL OLARAK 293 B. TIBBİ MÜDALELERİN TİPİKLİĞİNİ REDDEDEN GÖRÜŞLER 294 1. Tıbbi Müdahalenin Amacı 294 2. Tıbbi Müdahalenin Sonucu 296 3. Lex- Artis Teorisi (Tıp Mesleğinin Kabul Edilen Kurallarına Uygunluk) 297 4. Eleştiriler 298 C. TİPİKLİĞİ KABUL EDEN GÖRÜŞLER 300 D. TIBBİ MÜDAHALELERİN HUKUKU UYGUNLUĞUNU AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 302 1. Genel Olarak 302 2. Hakkın Kullanılması 303 3. Rıza 306 4. Zaruret Haline ve Manevi Unsurun Bulunmamasına İlişkin Görüşler 308 5. Karma Görüşler 309 6. Değerlendirme 312 E. TEDAVÃYà KABUL VE RET HAKKI 316 F. KÜÇÜKLERİN VE KISITLILARIN TIBBİ MÜDAHALEYE RIZASI 319 1. Genel Olarak 319 2. Yasal Temsilcinin Rıza Göstermekten Kaçınması 322 G. RIZASIZ GERÇEKLEŞTİRİLEN TIBBİ MÜDAHALELER 324 1. Hastanın Tıbbi Müdahaleye Katlanmak Zorunda Olduğu Haller 324 2. Kendiliğinden Gerçekleştirilen Tıbbi Müdahaleler 327 H. RIZA AÇISINDAN ÖZELLİK ARZEDEN BAZI TIBBİ MÜDAHALELER 331 1. Estetik Operasyonlar 331 2. Organ ve Doku Nakilleri 333 a. Genel Olarak 333 b. Yaşayan Kişiden Organ ve Doku Nakli 335 c. Ölüden Organ ve Doku Nakli 340 aa. Genel Olarak 340 bb. Ölüden Organ ve Doku Alınmasında Rıza 342 3. Kısırlaştırma 347 4. Kastrasyon 350 5. Gebeliğin Sonlandırılması 351 III. KİŞİNİN ŞEREF DEĞERİNİN KORUNMASINDA RIZANIN ETKİSİ 355 SONUÇ 361 KAYNAKLAR 371
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı