Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Basel II Kriterleri Kapsamında Operasyonel Risk
Basel II Kriterleri Kapsamında Operasyonel Risk
Selahattin ÜÇGÜN
Sayfa Sayısı
:
123
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786053772477
18,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
GİRİŞ Bankacılık bir görüşe göre ilk olarak İtalya da yapılmıştır. 1453 yılında İstanbul′un fethi ile Rönesans hareketleri ortaya çıkarak beraberinde yeni kıtaların keşfi ve uluslararası ticareti başlatmıştır. Bu gelişmeler ile birlikte para kullanılmaya başlanmış ve ticaretin kolaylığı açısından da bankacılık önem kazanmıştır. Küresel piyasalarda ekonomi anlamında ihtiyaçlar artarken, 1609 yılında Amsterdam Bankası ve modern anlamda 1637 yılında Venedik Bankası kurulmuştur. Dünyada uluslararası ticaret, bankacılık ve para hızlı bir şekilde gelişirken beraberinde bir takım yeni kavramlarda (Küreselleşme, Risk vs) doğmuştur. Bankaların büyümesi ve modem bankacılığın yaygınlaşması, teknolojinin hızla gelişmesi ve uluslararası ekonomik yapının birbirine bağımlı hale gelmesi ile birlikte bankacılıkta küreselleşme başlamıştır. Bu gelişmelerle birlikte uluslararası piyasalarda faaliyet gösteren bankaların sermaye yeterliliklerinin belirlenmesi için bir takım çalışmalar yapılmıştır. Bunların en önemlisi Uluslararası Ödemeler Bankasıdır. İlk defa 1930 yılında İsviçre′nin Basel şehrinde BlS(Bank For International Settlements)-Uluslararası Ödemeler Bankası kurulmuştur. Ardından 1974 yılında BIS bünyesinde Basel Bankacılık Denetim ve Gözetim Komitesi kurulmuştur. Basel Bankacılık Denetim ve Gözetim Komitesi 1988 yılında Basel Sermaye uzlaşısım bankalara duyurmuştur. Basel 1 Kriterleri olarak da bilinen Basel uzlaşısı kredi riski ölçümü dikkate alınarak yayınlanmıştır. Basel kriterlerine göre bankaların tutması gereken sermaye yeterlilik oranı minimum %8 olmalıdır. Burada asıl amaç; ülkeler arasındaki farklılıkları önlemek üzere sermaye yeterliliğinde uluslararası düzeyde standartlar koymaktır. İlk olarak G-10 (Belçika, İsveç. İsviçre, İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, İspanya, ABD) ülkelerinde uygulaması planlanan bu kriterler, zamanla diğer ülkelerce de kabul görmüştür. 1996 yılma gelindiğinde bankalar için sermaye yeterliliği hesaplanırken piyasa riski′nin de dikkate alınması gerektiği öngörülmüştür. Bankacılık sektörünün hızla gelişmesi ve operasyonel hatalardan dolayı yaşanan bankacılık krizlerinin doğurduğu zararlar neticesinde, Basel komitesi sermaye gereksinimini, riske daha duyarlı hale getirmek için operasyonel riski sermaye hesaplamasına dahil etmek üzere Basel II kriterlerini yayınlamıştır. Basel-II kriterleri, Basel-I kriterlerinden farklı olarak kredi risklerinin yani sıra piyasa risklerini ve operasyonel riskleri de içermektedir. Ayrıca Basel 1 kriterlerinde sermaye hesaplanırken, kredi riskinin ölçümünde sermaye tabanı oluşturularak hesaplanmaktadır. Komitenin belirlemiş olduğu risk ağırlıkları olan 5 ayrı risk (%0, , . P, 0) ile ağırlıktandın 1-maktadır. Basel-II kriterlerinde ülkelerden, bankalardan, firmalardan olan ve bankanın bireysel müşterilerinden alacaklar için ayrı ayrı risk ağırlıkları belirlenmektedir. Basel-II kriterleri temelde üç esas üzerine kurulmuştur. Bunlardan ilki riskin ölçülebilmesi ve sayısallaştırılması için kredi riski, piyasa riski ve operasyone! risk dikkate alınarak, toplam asgari sermaye gereksiniminin hesaplanması. İkinci esas kurumların sermaye yeterliliklerinin ve içsel değerlendirme yöntemlerinin denetlenerek gözden geçirilmesi ve üçüncü esas ise asgari sermaye gereksinimini ve denetim otoritesinin incelemesi sürecini tamamlamayan piyasa disiplinidir. Bu çalışmanın amacı Basel II kriterleri kapsamında operasyonel risk analizinin yapılması ve Basel İT kriterlerinin Türkiye de uygulanabilirliliğinin incelenmesidir. Çalışma beş ana bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde bankacılıkta riskin doğuşu ve Basel kavramları üzerinde durulmuştur. Bu bölümde bankacılığın tarihsel gelişimi ile birlikte risk yönetimi ve son dönemde yaşanan bankacılık krizleri ele alınarak Basel I ve Basel II kriterlerine açıklık getirilmiştir. İlgili bölümde ayrıca Basel kriterlerine yönelik yapılan eleştiriler anlatılmış olup Basel 1 ve Basel II kriterlerinin benzer ve farklı yönlerine değinilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde Basel II kriterleri açısından bankacılık riskleri olan kredi riski, piyasa riski ve operasyonel risklere değinilerek bu risklerin ölçüm teknikleri sırayla anlatılmıştır. Çalışmamızın üçüncü bölümünde Basel II kriterleri kapsamında operasyonel risk yönetimi ve operasyonel risk türleri üzerinde durulmuştur. Bu bölümde operasyonel riske geniş yer verilmiş olup operasyonel risk türleri olan personel riski, sistemsel riskler, süreç riski, yasal riskler ve dış riskler genişçe açıklanmıştır. Ayrıca operasyonel riske etki eden faktörler tabloda gösterilmiştir. Son olarak operasyonel risklerin önlenmesi için yapılması gerekenler üzerinde durulmuştur. Çalışmamızın dördüncü bölümünde operasyonel risk ölçümünde kullanılan yaklaşımlar anlatılmıştır. Bu yaklaşımları oluşturan kalitatif ve kantitatif yaklaşımlar detaylandmlarak alt başlıklar halinde açıklanmıştır. Çalışmamızın son bölümü olan beşinci bölümde Basel II kriterlerinin KOBİ′lere yansımaları ve Basel II kriterlerinin Türkiye de uygulanabilirliliği üzerinde durulmuştur. Bu bölümde Basel II bankalarının belirlenmesinde kullanılan kriterler, Türk bankacılığının Basel II için yapmış olduğu hazırlıklar. Basel II kriterlerinin reel sektör ve KOBİ′ler için önemi ve etkileri açıklanıp son olarak Basel 11 kriterlerinin Türkiye de uygulanabilirliliğine değinilerek çalışmamız tamamlanmıştır. SUNUŞ Finans sektörü içerisinde önemli bir yeri olan bankacılığın gelişiminde ve bugün ulaştığı noktada risk faktörü en önemli konu olmuştur. Riskin giderek artan önemi özellikle riskin tanımlanması, çeşitlerinin ayrıştırılması, saptanması, ölçülmesi ve kontrol edilmesi alanlarında yoğunlaşmıştır. Risk konusunda hızla gelişen teorik yapının gerçek dünyaya uyarlanması, özellikle, Basel kriterlerinin tartışılması ve uygulanmaya başlanılması ile söz konusu olmuştur. Önce kredi riskini, sonra piyasa riskini içeren Basel 1 kriterlerinin hızla çeşitlenen finan-sal araçlar, işlemler ve dolayısı ile riskler karşısında yetersiz kalması. Basel II kavramının gündeme taşınmasını gerektirmiştir. Olası riskleri bütünü ile kapsayacak ve tînansal koşullara göre Basel II kriterlerinin kullanıcılar tarafından yeterince esnetilmesini sağlayacak şekilde düzenlenen bu kriterlerin yeni ve diğer önemli bir unsurunu "operasyonel risk′ kavramı oluşturmuştur. Kredi riski ve piyasa riski ile birlikte Basel II kriterlerinin üçüncü ayağını oluşturan operasyonel risk, Basel Komitesi tarafından "yetersiz ve başarısız içsel süreçlerden, personel ve sistemlerden ya da dışsal olaylardan kaynaklanan, doğrudan veya dolaylı zarar riski" olarak tanımlanmıştır. Bu açıdan bakıldığında hem operasyonel risklerin ölçümü hem de operasyonel riske bağlı gerekli sermaye tutarının belirlenmesi özel önem taşıyan bir konu durumundadır. Bu açıdan sayın Selahattin ÜÇGÜN tarafından hazırlanan "Basel 11 Kriterleri Kapsamında Operasyonel Risk" konulu kitabın Operasyonel Risk Yönetimi alanına gerekli katkıyı sağlayacağını düşünüyorum. 26.02.2010. İstanbul Doç.Dr.Turgut ÖZKAN Haliç Üniversitesi, Sosval Bilimler Enstitüsü Müdürü ÖNSÖZ Finansal piyasalarda ve reel sektör piyasalarında yaşanan krizler beraberinde birçok ekonomik sorunu doğurmuş olup küreselleşmenin etkisiyle daha hızlı hissedilmiştir. ABD ekonomisinde yaşanan resesyon, Latin Amerika borç krizi, New York borsasının çöküşü akabinde Meksika. Asya, Rusya Arjantin ve Türkiye′de yaşanan krizler beraberinde birçok mali sorun doğurmuştur. Bu olaylar akabinde uluslararası döviz ve bankacılık piyasalarında yaşanan ekonomik krizler ve serbest piyasa ekonomisi anlayışının ve sermayenin serbest dolaşımının dünya çapında yaygınlaşması gibi pek çok kriz yaşanmıştır. Olayların bu şekilde cereyan etmesi akabinde; fînans piyasalar düzenleyici bir takım çözümler üretmek zorunda kalmıştır. Krizin doğrudan finansal piyasaları ilgilendirmesi sebebiyle sermaye yeterliliğine uluslararası düzeyde standartlar getirilmesi planlanmıştır. İlgili düzenlemeler BIS(Bank For International Settlements)-Uluslara-rası Ödemeler Bankası tarafınca yürütülmüş olup ilk defa G-10 (Belçika, İsveç, İsviçre, İngiltere, Kanada. Fransa, Almanya, İtalya. Japonya, Lüksemburg, Hollanda, İspanya, ABD) ülkelerinde uygulaması planlanan bir takım kriterler yayınlanmıştır. Basel I uzlaşısının riske yeteri kadar duyarlı olmaması, gelişen mali piyasalar, küreselleşmenin daha da hızlanması, teknolojik gelişmeler ve finansal enstrümanların karmaşıklaşması karşısında risklerin daha hassas biçimde ölçümünde yetersiz kalınması nedeniyle 2004 yılında Basel II kriterleri yayımlanmıştır. Bu kriterler sermaye yeterliliği hesaplamasında kredi ve piyasa riskine ek olarak operasyonel riskler içinde sermaye ayırımına gidilmesine dikkat çekmiştir Basel II düzenlemesinde bu değişikliklerin yanında sermaye yeterliliğinin denetimi ve piyasa disiplini de eklenmiştir. Basel 11 uzlaşısmda temel amaç. bankacılık sisteminin etkin olarak işleyişini, gözetlenmesini, denetlemesini ve bankalar arası rekabet ortamı sağlayarak riskler için daha az sermaye tutmaktır. Bu amaç Türk bankalarında da yerini bulmalıdır. Özellikle Türk bankacılığı açısından, daha sağlam ve etkin bir bankacılık sistemi oluşturması, finansal istikrar için gerekli risk yönetim standartlarına erişilmesi açısından önem arz ettiğinden dolayı bu tarz bir çalışma tarafımızca yapılmıştır. Bu sürece tecrübeleriyle ve bilgisiyle ışık tutan çok kıymetli danışman hocam Doç.Dr.Turgut Özkan′a, jüri üyesi Doç. Dr. Ensar Nişancı ve Doç. Dr. Yücel Uğurlu′ya olumlu eleştirileri ile yapmış olduğu katkıdan dolayı şükranlarımı iletirim. Kitabın yayınlanmasını üstlenen ve yayın aşamasında titizlik gösteren Beta Yayıncılık yönetim kurulu başkanı sayın Seyhan Satar bey′e ve Beta Yayıncılık çalışanlarına ayrıca teşekkür ederim Sevgili dostlarım Bülent Şahkulubey, Bahtışen Tunca, Ekrem Çalkılıç ve Alper; en zor dönemlerimde benden esirgemediğiniz dostluğunuz ve desteğinizden ötürü teşekkür ederim. Ve ailem; her an yanımda olmaktan kaçınmayan. Çalışma süresince manevi desteklerini esirgemeyen sizler, bilgi ve mücadele ruhu aşılayarak varlığını hissettiren babam Hayrettin Üçgün , annem Aysel Üçgün ve kardeşim Fatih Üçgün "e buradan sonsuz teşekkür ederim. Selahattin ÜÇGÜN Şubat/2010 ′-"^^;i;-v-′"f;′ ÖZET Bu çalışmanın amacı, G-10 ülkelerinde uygulamaya başlayıp daha sonra bütün dünyaya yayılan Basel-11 Kriterlerini ayrıntıları ile incelemek ve Türkiye′de uygulanabilirliğini tartışmaktır. Çalışma beş ana bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde bankacılıkta riskin doğuşu ve Basel kavramları anlatılmıştır. Bu bölümde bankacılığın tarihsel gelişimi ile birlikte risk yönetimi ve son dönemde yaşanan bankacılık krizleri ele alınarak. Basel 1 ve Basel 11 kriterlerine açıklık getirilmiştir. İlgili bölümde ayrıca: Basel kriterlerine yönelik yapılan eleştiriler anlatılmış olup Basel I ve Basel II kriterlerinin benzer ve farklı yönlerine değinilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde Basel 11 kriterleri açısından bankacılık riskleri olan kredi riski, piyasa riski ve operasyonel risklere değinilerek bu risklerin ölçüm teknikleri sırayla anlatılmıştır. Çalışmamızın üçüncü bölümünde Basel II kriterleri kapsamında operasyonel risk yönetimi ve operasyonel risk türleri üzerinde durulmuştur. Bu bölümde operasyonel riske geniş yer verilmiş olup operasyonel risk türleri olan personel riski, sistemsel riskler, süreç riski, yasal riskler ve dış riskler genişçe açıklanmıştır. Ayrıca operasyonel riske etki eden faktörler tabloda gösterilmiştir. Son olarak operasyonel risklerin önlenmesi için yapılması gerekenler üzerinde durulmuştur. Çalışmamızın dördüncü bölümünde operasyonel risk ölçümünde kullanılan yaklaşımlar anlatılmıştır. Bu yaklaşımları oluşturan kalitatif ve kantitatif yaklaşımlar detaylandırılarak alt başlıklar halinde açıklanmıştır. Çalışmamızın son bölümü olan beşinci bölümde Basel II kriterlerinin KOBİ′lere yansımaları ve Basel II kriterlerinin Türkiye de uygulanabilirliliği üzerinde durulmuştur. Bu bölümde Basel II bankalarının belirlenmesinde kullanılan kriterler. Türk bankacılığının Basel II için yapmış olduğu hazırlıklar. Basel II kriterlerinin reel sektör ve KOBİ′ler için önemi ve etkileri açıklanıp son olarak Basel II kriterlerinin Türkiye de uygulanabilirliğine değinilerek çalışmamız tamamlanmıştır. ABSTRACT The a i m of this master is to study to Basel 2 system vhich had been firstly employed by G-10 countries thcn vvas spread among the other part of the vvorld, and to search applicability of the system in Turkey. The study consists from fi ve main parts. İn the fırst part, it is explained the emergence of risk in the banking and the concept of Basel. in this part, it is analvzed the hıstorical developments of banking aloııg with risk management, and is discussed recent banking crisis together vvith clarified Basel 1 and Basel 2 criteria. in the relevant part. it is discussed some criticisms against Basel cıite-ria. and in that part is also touched on simüarities and differences betvvcen Basel 1 and Basel 2 criteria. İn the second part of our study, it is explained credit risk, market risk and operational risks -which are ali some kinds of banking risks- in terms of Basel 2 criteria along with their measurement methods, respectively. İn the third part of our study, it is focused on operational risk management and operational risk varieties under the consideration of Basel 2 criteria. Most of this part is devotcd to the operational risks such as personnel risks, systemıc risks, process risk, technic risks and external risks; they are ali explained in broad perspective. Besides, factors that affect operational risks are shown in the table. Lastly, it is emphasized on the things to do in order to prevent operational risks. İn the foıırth part of our study, it is explained different approaches that are ıısed for operational risk measurements. Qualitative and quantitative approaches that constitute those approaches are explained in details vvith subsections within this study. İn the fifth part of our study which is also our last part. the refleetion of Basel 2 criteria on Medium Size Enterprise (MSE) and how the Basel 2 criteria could be applicabte to Turkish banking system are examined. İn this part, the criteria that determine Basel 2 banks, preparations of Turkish banks for Basel 2 criteria, the importance and the effects of Basel 2 for the real sector and SMEs are ali explained, and fınally this study is ended vvith the question of applicability of Basel 2 on Turkish banking system. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ VTI ÖZET IX ABSTRACT XI TABLO VB GRAFİK XVII KISALTMALAR XIX 1. GİRİŞ 1 2. BANKACILIKTA RİSK DOĞUŞU VE BASEL KAVRAMLARI 5 2.1. Bankacılığın Tarihsel Gelişimi 7 2.2. Bankacılıkta Yaşanan Krizler 9 2.3. Basel Komitesinin Tarihsel Gelişimi 10 2.3.1. Basel-I Kavramı 12 2.3.2. Basel 1 Komitesinin Yayınlamış Olduğu Kriterler 14 2.3.3. Basel I Kriterlerine Yönelik Eleştiriler 15 2.3.4. Basel-II Kavramı 17 2.3.4.1. Asgari Sermaye Yükümlülüğü 22 2.3.4.2. Denetim Otoritesinin İncelemesi 23 2.3.4.3. Piyasa Disiplini 24 2.3.5. Basel II Komitesinin Yayınlamış Olduğu Kriterler 26 2.4. Basel I ve Basel ITnin Karşılaştırılması 27 2.4.1. Basel-I ve Basel-II Uzlaşısı′nın Benzer Yönleri 28 2.3.1. Basel-I ve Basel-II Uzlaşısı′nın Farklı Y′önleri 29 3. BASEL II KRİTERLERİ AÇISINDAN BANKACILIK RİSKLERİ VE ÖLÇÜM TEKNİKLERİ 33 3.1. Kredi Riski 34 3.1.1. Standart Yaklaşım 35 3.1.2. İçsel Derecelendirmeye Dayalı Yaklaşım 36 3.2. Piyasa Riski 39 3.2.1. Standart Yaklaşım 40 3.2.2. İçsel Ölçüm Yaklaşımı 41 3.3. Operasyonel Risk 43 3.3.1. Temel Gösterge Yaklaşımı 45 3.3.2. Standart Yaklaşım 45 3.3.3. İleri Ölçüm yaklaşımı 45 4. BASEL II KRİTERLERİ KAPSAMINDA OPERASYONEL RİSK YÖNETİMİ VE TÜRLERİ 49 4.1. Operasyonel Risk Kavramı 50 4.2. Operasyonel Risk Türleri 51 4.2.1. Personel Riski 51 4.2.2. Sistemsel Riskler 52 4.2.3. Organizasyon (Süreç) Riski 53 4.2.4. Yasal Riskler 54 4.2.5. Dış Riskler 55 4.3. Operasyonel Riske Etki Eden Faktörler 56 4.4. Operasyonel Risklerin Önlenmesi 58 4.4.1. Personel Riskine İlişkin Önlemler 58 4.4.1.1. Görev Tanımları ve İşe Alım 58 4.4.1.2. Eğitim 59 4.4.1.3. Tecrübe 59 4.4.1.4. Yetki Kullanımı 59 4.4.1.5. Personelin Motivasyonu ve Performansı 60 4.4.1.6. İş Sürekliliği 60 4.4.1.7. Suiistimal ve Dolandırıcılık 60 4.4.2. Organizasyon (Süreç) Riskine İlişkin Önlemler 61 4.4.2.1. Raporlama 62 4.4.2.2. İletişim 63 4.4.2.3. Organizasyon 64 4.4.2.4. Limitler 64 4.4.2.5. Denetim 64 4.4.2.6. Sigorta 65 4.4.3. Sistemsel Risklere İlişkin Önlemler 66 4.4.4. Yasal Risklere İlişkin Önlemler 66 4.4.5. Dış Risklere İlişkin Önlemler 67 5. OPERASYONEL RİSK OLCUMU VE KULLANILAN YAKLAŞIMLAR 69 5.1. Operasyonei Risk Sermayesinin Ölçümünde Kullanılan Yaklaşımlar 70 5.1.1. Kantitatif Ölçüm Yaklaşımları 71 5.1.1.1. Basel Komitesi Operasyonei Risk Ölçüm Yaklaşımları 72 5.1. J.l .1. Temel Gösterge Yaklaşımı 74 5.1.1.1.2. Standart Yaklaşım 75 5.1.1.1.3. Alternatif Standart Yaklaşım 79 5.1.1.1.4. İleri Ölçüm Yaklaşımı 80 5.1.1.2. Zarar Dağılımı Yaklaşımı 83 5.1.1.3. Senaryo Analizi 85 5.1.1.4. Ekstrem Değer Teogremi 86 5.1.1.5. Yapay Sinir Ağları 87 5.1.2. Kalitatif Ölçüm Yaklaşımları 87 5.1.2.1. Skorkart Yaklaşımı 88 5.1.2.2. Süreç İnceleme 89 5.1.2.3. Öz Değerlendirme 90 6. BASEL-II KRİTERLERİNİN KOBİLERE YANSIMALARI VE TÜRKİYEDE UYGULANABİLİRLİĞİ... 93 6.1. Basel-11 Bankalarının Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler 94 6.2. Basel-il ve Türkiye 95 6.3. Basel-11 ve Türk Bankacılık Sistemi 96 6.4. Türk Bankacılığında Basel-li Kriterlerine Uyum Çabaları 96 6.5. Basel 11 Sürecinin Türk Bankacılık Sistemine Yansımaları 98 6.6. Basel-IEnm Reel Sektör İle İlişkisi 101 6.7. Basel 11 Kriterlerine Göre KOBİ′lcr 101 6.8. Basel II Kriterlerinin KOBİMere Etkilen 103 6.8.1. KOBİ′ler Açısından Kredi Miktarı 105 6.8.2. KOBİ′ler Açısından Kredi Maliyeti 106 6.9. Basel II Kriterlerinin Türkiye′de Uygulanabilirliği 107 7. SONUÇ VE ÖNERİLER 11] KAYNAKÇA 117 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 2.1. Basel Komitesi Yapısal Bloklar 21 Tablo 2.2. Basel II Kriterlerinin Getireceği Fayda ve Maliyetler 28 Tablo 2.3. Basel 1 ve Basel II Karşılaştırması 29 Tablo 2.4. Basel 1. Basel II Karşılaştınlması(yeni) 30 Tablo 3.1. Kredi Riski Yaklaşımının Etkileri 38 Tablo 3.2. Faiz Oranı Riski Vade Tablosu 41 Tablo 3.3. Basel ll′nin Getirdiği Operasyonel Risk ile İlgili Öneriler 46 Tablo 4.1. Operasyonel Riske Etki Eden Faktörler 56 Tablo 5.1. Operasyonel Riskin Ölçümüne İlişkin Yaklaşımlar 70 Tablo 5.2. Standart Yaklaşım Beta Değerleri 77 Tablo 5.3. Alternatif Standart Yaklaşımın Beta Değerleri 80 Tablo 6.1. Basel II Kriterlerine Göre KOBİ′ler 102 GRAFİK. Grafik 5.1: Toplam Zarar Dağılımı 81
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı