Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Bankacılık Sektöründe Birleşme Ve Rekabet
Bankacılık Sektöründe Birleşme Ve Rekabet
Tuba KALE KORKMAZ
Sayfa Sayısı
:
135
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786054144372
150,00
TL ÖZET Birleşme ve devralma işlemleri seksenli yılların sonlarından itibaren, bankacılık sektöründe yaşanan yeniden yapılanma sürecine şekil vermiştir. Bankacılık sektörünün daha şeffaf ve rekabetçi bir yapıya kavuşmasını sağlayan deregülasyon, teknolojik ilerleme ve küreselleşme süreciyle birlikte birleşme işlemlerinin itici gücü olmuştur. ABD′de, son yirmi yılda bankaların faaliyet alanları ve faaliyet gösterebileceği coğrafi pazar kısıtlamalarında serbestleşmeye gidilmiştir.. "Riegle-Neal Act" rekabet önünündeki coğrafi engelleri ortadan kaldırarak bankacılık sektörünün etkinliğini artırmış, "Gramm-Leach-Billey Act" ise finansal kurumların faaliyet gösterebilecekleri alanların genişletilmesine imkan vererek bankaların kapsam ekonomisinden faydalanmasını sağlamıştır. Avrupa Birliği′nde de, 1992 yılında uygulamaya konan İkinci Bankacılık Yönergesi, AB içerisinde tek bankacılık lisansına, ana ülke kontrolüne, iki taraflı tanınmaya ve sınır ötesi hizmet sunumuna izin vererek konsolidasyon sürecini teşvik etmiştir. Ancak, AB ülkelerinde ulusal bankaların korunmasını ve yabancıların banka sermayelerinin kontrolünü ele geçirmesini engelleyen politikalarla "Ulusal Şampiyonlar" yaratılmaya çalışıldığı bilinmektedir. Birleşme işlemlerinin sonuçları toplum refahını da etkilediğinden, kamu politikası ile düzenlenmesi gereği ortaya çıkmaktadır. ABD′de Sherman Act (1890) ve Clayton Act (1914) antitröst politikasının çerçevesini çizerken, bankacılık sektöründe gerçekleşen birleşmeler Banka Düzenleyici Kurumları ve Adalet Bakanlığı Antitröst Bölümü tarafından eşanlı olarak Bank Holding Company Act(1956) ve Bank Merger Act(1960) çerçevesinde değerlendirilir. Antitröst düzenlemelerine göre bankacılık sektörü düzenleyici kurumları, rekabeti engelleyen birleşme taleplerini sadece ve sadece önerilen birleşme- nin kamu çıkarı açısından faydasının, rekabeti engelleyeci etkilerinden daha fazla olacağı açıkça ortaya konabiliyorsa onaylayacaktır. AB′de rekabetin düzenlenmesine ilk olarak Avrupa Ekonomik Topluluğu′nun temellerini atan Roma Anlaşması′nda (1957) yer verilmiştir. Birleşme işlemlerinde uygulanacak kuralların belirlendiği Avrupa Birliği Birleşme Düzenlemesi (ECMR) 1989 yılında yayınlanmış, Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeyle Avrupa Komisyon′u, topluluk boyutundaki birleşmelerin rekabet üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi açısından tek yetkili kılınmıştır. Böylece, AB′de birleşme işlemlerinin değerlendirilmesi süreci merkezileştirilmiş, tek yerden işlem yaklaşımına (one-stop shopping) yer verilmiştir. Birleşecek firmaların birden çok ve kimi zaman birbiri ile çelişen standartlarla, bildiri yapma gerekleriyle ve bekleme süreleriyle karşı karşıya kalmaları engellenmeye çalışılmıştır. ECMR, tüm sektörler için geçerli olduğundan bankacılık sektöründe gerçekleşen birleşmelerin değerlendirilmesinde de uygulanmaktadır. I- GİRİŞ Küreselleşen dünyada etkinlik ve verimlilik karlılığın en önemli belirleyicileri haline gelmiştir. Bu amaca ulaşmak için başvurulan yöntemler arasında birleşme ve devralma işlemleri yer almaktadır. Finansal hizmetler sektörünü ve özellikle de bankacılık sektörünü bu gelişmelerden ayrı yutmak mümkün değildir. Bu doğrultuda tüm dünyada bankacılık sektöründe konsolidasyon1 süreci yaşanmakta, hem miktar hem de büyüklük açısından giderek artan birleşme ve devralma2 işlemleri gerçekleşmektedir. Hissedar refahının artırılması, çeşitlendirme ile karlılığın yükseltilmesi, ölçek ekonomisinden faydalanma, piyasa gücünün artırılması yoluyla fiyat kontrolünü sağlama ve yöneticilerin daha büyük işletmeleri yönetme arzusu birleşme vakalarında önemli boyutta artışa neden olmuştur. Bütün bunlara ilaveten, günümüzde yaşanan birleşme süreci, iletişim teknolojisindeki büyük ilerlemelerle eşanlı olarak ortaya çıkan finansal hizmetler sektöründeki deregülasyon ve küreselleşmeyle de ilişkilidir. Teknolojik ilerlemenin finansal sektörde deregülasyonu, teknolojik ilerleme ve Konsolidasyon, faaliyet gösteren firma sayısının azalması veya rekabetin gerilemesi, sektörün kaynaklarının daha sıkı bir biçimde kontrol edilmesi anlamına gelmektedir. Konsolidasyon mevcut firmaların biraraya gelmesi, lider firmaların hızlı büyümesi veya zayıf firmaların endüstriden çıkması sonucu ortaya çıkabilir. Birleşme ve devralma terimleri genellikle birbirlerinin yerine geçecek biçimde kullanılmaktadır. Birleşmede, iki farklı tüzel kişilik biraraya gelir ve tek bir çatı altında toplanıp yeni bir tüzel kişilik oluştururken, devralma işlemlerinde devralan firma, hedef firmanın hisselerini, varlıklarını satın almaktadır. Devralan firma yasal kimliğini sürdürürken, hedef firmanın tüzel kişiliği ortadan kalkmaktadır. Bu çalışmada birleşme ve devralma işlemleri arasındaki farka değinilmeyecek, iki durum için genellikle birleşme veya konsolidasyon terimleri kullanılacaktır. deregülasyonun da birlikte finansal sektörün küreselleşmesini hızlandırdığını söyleyebiliriz. Dünyada 1990-1999 yılları arasında gerçekleşen birleşme devralma işlemleri ile ilgili istatistiki bilgi, sürecin hızı hakkında oldukça çarpıcı bilgiler vermektedir. OECD verilerine göre, finansal sektörde 199O′lı yılların başlarında dünya genelinde toplam değeri 38 milyar USD olan 324 birleşme devralma işlemi gerçekleşirken, 1999 yılında 887 birleşme devralma işleminin toplam değeri 353 milyar USD′a ulaşmıştır. Diğer önemli nokta, vakaların büyük bir çoğunluğunun ABD ve Avrupa ülkelerinde gerçekleşmiş olmasıdır. ABD ve Avrupa′da 1999 yılında sırasıyla toplam 111 ve 147 milyar USD değerinde, 380 ve 311 adet birleşme işlemi gerçekleşmiştir. Bu bilgiden çıkarılabilecek iki önemli sonuç bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, dünyada birleşme işlemlerinin hem miktar, hem de değer açısından hızlı bir artış içerisinde olduğudur: birleşme işlemleri 1990 yılında dünya GSYİH′sının %0.24′üne denk gelirken, 1999 yılında %2.3′üne yükselmiştir. İkincisi, ABD ve Avrupa′nın dünyada gerçekleşen birleşme devralma işlemelerinde baskın paya sahip olduklarıdır. Bu çalışmanın temel amacı da bu iki tespit etrafında biçimlenmiştir. Temel motivasyon birleşme ve devralma nedenlerinin, ilgili düzenlemelerin ve bu işlemlerin rekabet üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Birleşme ve devralma işlemlerinin rekabet üzerindeki etkilerini konu alan literatürde, ABD bankacılık sektörünü inceleyen çalışmalar ağırlıktadır. Diğer yandan, AB düzenlemeleri ülkemizi yakından ilgilendirmektedir. Önümüzdeki yıllarda AB üyeliğimiz gerçekleşirse, AB birleşme düzenlemeleri ülkemizi direkt olarak etkileyecektir. Bu iki durum, bu çalışmada ABD ve AB′ye yer verilmesine neden olmuştur. Birleşmeler banka karlılığını iki biçimde artırabilir. Öncelikle birleşme sonrası piyasa payının artması, piyasa gücünün de artmasını beraberinde getirir. Piyasa gücündeki artış, yeni kurumun rahatça, toplam ciroda düşüş yaşamadan, fiyat artışına gidebilmesi anlamına gelmektedir. Bu şekilde gerçekleşecek fiyat artışı bankanın karlılığını artıracaktır. Diğer yandan birleşme sonrası daha büyük olmanın ver- diği avantaj, ölçek ekonomisini beraberinde getirecek, bankanın verimliliği artacağından karlılığı da artacaktır. Karlılıktaki artış verimlilik artışından kaynaklanıyorsa, birleşme işlemi hem tüketici refahını, hem de toplam refahı yükseltecektir. Bu tür birleşmelerin gerçekleşmesi herkes için faydalıdır. Ancak, karlılıktaki artış verimlilik artışından değil, piyasa gücünün artmasından kaynaklanıyorsa, birleşme vakasının rekabeti tehdit ettiğinden bahsetmek mümkündür. Fiyat artışı direkt olarak tüketicileri etkilediğinden, tüketicilerin korunması gereği birleşme işlemlerinin kamu politikası ile düzenlenmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bankacılık sektöründe birleşme ve rekabet konularını inceleyen bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde bankacılık sektöründe gerçekleşen birleşmelerin nedenlerine genel olarak yer verilmiştir. Bunlar değer maksimizasyonu sağlayan ve değer maksimi-zasyonu dışındaki nedenler olmak üzere ikiye ayrılarak incelenmiştir. Ayrıca, birleşme sürecini hızlandıran teknolojik ilerleme, deregülasyon ve küreselleşme gibi faktörlere de değinilmiştir, ikinci bölümde, ABD ve AB′de birleşme sürecini hızlandıran düzenleyici politikalar üzerinde durulmuş, özellikle deregülasyon sürecinin temel noktaları vurgulanmıştır. Ayrıca, birleşme işlemlerinin özellikleri incelenerek, bankacılık sektörü piyasa yapısı üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde ise, ABD ve AB′de banka birleşmeleri rekabet düzenlemelerinin ana hatlarına yer verilmiş ayrıca birleşme analizinde kullanılan ilgili ürün ve coğrafi piyasa, yoğunlaşma vb. temel kavramlar üzerinde durulmuştur. Sonuç bölümünde ise çalışmanın temel bulgularına yer verilmiştir. -------- İÇİNDEKİLER ------- TABLOLAR LİSTESİ-IX ŞEKİLLER LİSTESİ-X KISALTMALAR-XI ÖZET-XIII I. -GİRİŞ-1 II. -BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİRLEŞME NEDENLERİ -5 2. 1. -Değer Maksimizasyonu Sağlayan Nedenler-5 2. 1. 1. -Etkinlik Artışı-7 2. 1. 2. -Monopol Gücü ve Rekabet-9 2. 2. -Değer Maksimizasyonu Dışındaki Nedenler-10 2. 2. 1. -Yöneticilerin Rolü-11 2. 2. 2. -Devletin Rolü-13 2. 3. -Birleşme Sürecini Hızlandıran Diğer Faktörler-14 2. 3. 1. -Teknolojik İlerleme-14 2. 3. 2. -Deregülasyon-18 2. 3. 3. -Küreselleşme-20 III. -BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİRLEŞMEYİ ETKİLEYEN DÜZENLEYİCİ POLİTİKALAR VE PİYASA YAPISI-23 3. 1. -Amerika Birleşik Devletleri-23 3. 1. 1. -ABD Bankacılık Sektörü Düzenleyici Sistemi-24 3. 1. 2. -Birleşmeyi Etkileyen Düzenleyici Politikalarda Serbestleşme-27 a--Şube Açma ve Piyasaya Girişte Serbestleşme-28 b--Banka Gücü Kısıtlamalarında Serbestleşme-29 3. 1. 3. -Bankacılık Sektöründe Birleşme ve Piyasa Yapısı-36 a--Bankacılık Sektöründe Birleşme-36 b--Bankacılık Sektörü Piyasa Yapısı-42 3. 2. -Avrupa Birliği-45 3. 2. 1. -AB Bankacılık Sektörü Düzenleyici Sistemi-47 3. 2. 2. -AB Bankacılık Sektöründe Entegrasyon-49 a--Piyasaya Girişin Serbestleştirilmesi-49 b--Birinci Bankacılık Yönergesi-50 c--İkinci Bankacılık Yönergesi ve Tek Bankacılık Piyasası-51 d--Tek Para Birimi Euroya Geçiş-54 e--Finansal Hizmetler Aksiyon Planı-54 3. 2. 3. -Birleşmeyi Etkileyen Düzenleyici Politikalarda Serbestleşme-55 3. 2. 4. -Kurumsal Yapı ve Tek Bankacılık Lisansı Uygulaması-58 3. 2. 5. -Bankacılık Sektöründe Birleşme ve Piyasa Yapısı-63 a--Bankacılık Sektöründe Birleşme-63 b--Bankacılık Sektörü Piyasa Yapısı-70 IV. -BANKA BIRLEŞMELERI VE ANTITRÖST DÜZENLEMELERI-75 4. 1. -Amerika Birleşik Devletleri-76 4. 1. 1. -Düzenleyici Sistem-76 4. 1. 2. -Coğrafi Piyasa ve İlgili Ürün Piyasası Tanımları-80 a. -Küçük İşletme Kredileri-83 b. -Orta Büyüklükte İşletme Kredileri-85 4. 1. 3. -Piyasa Yapısı-86 a. -Banka Şubelerinin, Varlıkların ve Mevduatların Dağıtılması-90 4. 1. 4. -Piyasaya Giriş ve Potansiyel Rekabet-91 4. 1. 5. -Hafifletici Faktörler-92 4. 2. -Avrupa Birliği-95 4. 2. 1. -Düzenleyici Sistem-95 4. 2. 2. -Birleşme Analizi: Temel Kavramlar-101 a. -Yoğunlaşma-101 b. -Topluluk Boyutundaki Birleşmeler-102 c. -Ciro Hesaplaması-106 d. -Üye Ülke ve Komisyon Arasında Yetki Devri-107 e. -İlgili Piyasa-108 f. -AB Bankacılık Sektöründe İlgili Ürün ve Coğrafi Piyasa Tanımı-112 4. 2. 3. -Rekabet Açısından Sorun Yaratan Banka Birleşmeleri-114 a. -Bank Austria-Creditanstalt Vakası-114 b. -SEB-FSB Vakası-116 4. 2. 4. -AB Birleşme Düzenlemesinde Gerçekleşen Son Değişiklikler-117 V. -SONUÇ-122 KAYNAKÇA-129 İLGİLİ MEVZUAT-135
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı