Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında BİREYSEL BAŞVURU HAKKI
Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında BİREYSEL BAŞVURU HAKKI
Coşkun ÖZBUDAK
ÖNSÖZ Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı, hukuk sistemimize 12 Eylül 2010 tarihli Anayasa referandumuyla girmiştir. Bireysel başvuru hakkı, bir referandum konusu olmasından da kaynaklanan nedenlerle, kamuoyunda, kapsamı çok geniş ve adeta yeni bir temyiz yolu gibi algılanmıştır. Bu algının etkisiyle olsa gerek, çoğu hukukçular da, en azından başlangıçta, benzer bir izlenim içinde olmuşlardır.
Oysa diğer sınırlamalar bir yana, bu hak sadece Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin her ikisi tarafından ortak olarak koruma altına alınmış hak ve özgürlüklerin ihlali iddialarının incelenmesiyle sınırlıdır.
Gerçekten de Anayasa Mahkemesi'nin bireysel başvuru kararları ortaya çıktıkça; hem ilgili yasa kurallarının Mahkeme tarafından yorumlanarak somutlaştırılması, hem de çok sayıdaki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarından ilkesel nitelikli olanlara ilgili bireysel başvuru kararları bağlamında dikkat çekilmesi sonucu, uygulamanın kapsamı ve sınırları büyük ölçüde belirginleşmiştir.
Nitekim Anayasa Mahkemesi'nin internet sitesinde yayımlanan başvuru istatistikleri yukarıda değinilen saptamaları doğrulamaktadır. Bu bağlamda, kabul edilemezlik kararlarının sayısının kabul edilebilirlik ve ihlal kararlarına oranla çok yüksek oluşu birçok bakımdan önemli bir veridir.
Elinizdeki kitap Anayasa Mahkemesi'nin 31 Ocak 2014 tarihine kadar Resmi Gazete'de yayımlanan bireysel başvuru kararlarının tamamı incelenerek hazırlanmıştır. Verilmiş olan kabul edilemezlik ve ihlal kararları niteliklerine göre tasnif edilerek Anayasa Mahkemesi'nin başvuru, kabul edilemezlik ve ihlal ölçütleri saptanmaya çalışılmış, bundan sonraki olası başvuruculara, avukat meslektaşlarıma ve diğer ilgililere kolay ulaşılabilir bir kaynak oluşturmak amaçlanmıştır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında, tüm sorularıma sabırla yanıt veren ve her zamanki değişik bakış açısıyla çok önemli katkılar sunan çalışma arkadaşım Avukat Ünzüle GÜNEŞ'e, kitabın dizgisini büyük bir dikkat ve özenle gerçekleştiren Bülent SAGLAM'a, basım işini üstlenen Sözkesen Matbaasına ve sonsuz desteğini hep yanımda hissettiğim "Hayaf'a teşekkürlerimi sunarım.
Ankara, Şubat 2014
Coşkun ÖZBUDAK
İÇİNDEKİLER
Önsöz...................................................................................5
içindekiler.............................................................................7
BİRİNCİ BÖLÜM
Anayasa Mahkemesi, Bölümler, Komisyonlar, Çalışma Usulleri
Ç. Araştırma ve içtihat Birimi (AR-İÇ), Oluşumu ve Görevleri -15
3.Bireysel Başvuru Esas ve Usulleri----------------------------------- 17
6216 Sayılı Kanunun Bireysel Başvuru ile ilgili Hükümleri: —26
İKİNCİ BOLUM
Kabul Edilemezlik Kararları
1."Zaman Bakımından Yetki" Kapsamındaki Uygulama ve Gerekçeleri ----29
2."Süre Aşımı" Yönünden Uygulama ve Gerekçeleri-------------------------- 35
6."Açıkça Dayanaktan Yoksunluk" Kapsamındaki Uygulama ve Gerekçeleri---62
7."Düşme Karan" Kapsamındaki Uygulama ve Gerekçeleri------------------------ 89 8."Mahkemenin Yargılama Yetkisi"Kapsamındaki Uygulama ve Gerekçeleri-
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İhlal Kararlan
- Mahkemeye Erişim Hakkına ilişkin Uygulama ve Gerekçelen-------------------------------------------- 105
- Etkili Başvuru Hakkına ilişkin Uygulama ve Gerekçeleri-------------------------------------------------- 112
- Tutukluluk Sürelerine ilişkin Uygulama ve Gerekçeleri---------------------------------------------------- 120
- Makul Sürede Yargılanmaya İlişkin Uygulama ve Gerekçeleri-------------------------------------------- 141
- Masumiyet Karinesine İlişkin Uygulama ve Gerekçeleri-------------------------------------------------- 170
- Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkına İlişkin Uygulama ve Gerekçeleri------------------------------------- 175
- Silahların Eşitliği ilkesine İlişkin Uygulama ve Gerekçeleri------------------------------------------------ 179
- Manevi Varlığın Korunması ve Geliştirilmesi Hakkına ilişkin Uygulama ve Gerekçeleri------------------- 183
- Mülkiyet Hakkına İlişkin Uygulama ve Gerekçeleri------------------------------------------------------- 190
- Öngörülebilirlik ve Mahkemenin Açık Takdir Hatasına ilişkin Uygulama ve Gerekçeleri---------------201
BEŞİNCİ BÖLÜM Bireysel Başvuru Mevzuatı Avrupa insan Hakları Sözleşmesi 11 ve 14'ncü Protokoller ile Yeniden Düzenlenen Metin---------------------- 207
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun-------------------------------------- 249 Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü---------------------------------------------------------------------------------- 289
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Formu--------------------------------------------------------------- 333 Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Formu Kılavuzu------------------------------------------------------ 341