Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerinden Doğan Hukuki Sorumluluk

Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerinden Doğan Hukuki Sorumluluk



Sayfa Sayısı
:  
179
Kitap Ölçüleri
:  
16x23 cm
Basım Yılı
:  
2014
ISBN NO
:  
97860548472402

118,00 TL









GİRİŞ

  Tip ve genetiğin ilerlemesi ile birlikte, toplumlara gore degisen ahlak ve etik anlayislan içerisinde, dogal yollarla çocuk sahibi olamayan veya olmak istemeyen evli veya evli olmayan çiftlerin, uremeye yardimci tedavi yontemleri kullamlarak çocuk sahibi olmasi imkani dogmustur. Üremeye yardimci tedavi yontemlerinin uygulanmasimn hukuki bir düzenlemeye ihtiyaç duymasi muhakkaktir. Bu hukuki diizenlemeler yapihrken dikkate almacak etik ve ahlaki degerlerin neler oldugu halen tartismalıdir. Aynca, üremeye yardimci tedavi yontemlerinin uygulanmasi miras hukuku, kişilik haklan, aile hukuku, hekimin sorumlulugu ve ceza hukuku alamnda birçok yeni hukuki sorunlar da doguracaktir.  

Bu calışmamızda uremeye yardimci tedavi merkezlerinin ve bu merkez-lerde calışan hekimlerin yapay döllenme, embriyo ve iireme hucrelerinin sak-lanmasi, embriyo nakli islemlerini gerçeklestirmesinden dogan hukuki sorum-luluklarını ele alacagiz.

 

Birinci boliimde, öncelikle, üremeye yardimci tedavi yontemleri baki-mindan yapay dollenme ile ilgili genel bilgiler verdikten sonra biyoteknolojik bakimdan degerlendirecek, biyoetik ve hukuki sorunlara deginecegiz. Ardından, embriyo ile cenini incelendigimiz boliimde, ilk olarak embriyonun hukuki ve ahlaki statüsü üzerinde duracagiz ve ceninin yaşam hakki ve kişilik hakkını kazanmasi ile ilgili aciklamalara yer verdikten sonra, döllenen embriyonun anne rahmine nakledilmesi ile ilgili mevcut biyoetik ve hukuki sorunlara degi­necegiz.

 

ikinci bölümde, hukuka uygun bir uremeye yardimci tedavi yonteminin uygulanmasi icin gerekli genel ve ozel sartlara açıklık getirecegiz.

 

Üçuncii bölümde; ilk olarak, üremeye yardimci tedavi merkezlerin sözleşmesel sorumlulugunu anlatacagiz. Bu kapsamda, yapay döllenme, embriyo nakli ve kiirtaj sozlesmelerinin hukuki niteligi aktaracagiz. Sonra, merkezin sozleşmeye dayalı borclarının neler oldugunu, bu borçlara aykırılığın sartlarını ve sozleşmenin sona ennesini ele alacagiz. ikinci olarak, merkez ve hekimin haksiz fiil sorumlulugunu ele alacak ve bu kapsamda kisilik haklanmn ihlali sayilan halleri ayrıntilı sekilde inceleyecegiz. Bundan sonra, vekaletsiz is görmeyi ve hastaneye kabul sozlesmesinin özel görünümlerini üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinin uygulanmasi bakımından inceleyecegiz. Aynca üçüncü kisiyi koruyucu etkili sözlesmeyi, sözlesmenin art etkisini, culpa in contrahendo so­rumlulugunu üremeye yardimci tedavi yontemlerinin uygulanmasi bakımından in­celeyecegiz.


Dördüncü bölümde, hekimin ve merkezin hukuki sorumluluğun sonuçlarını anlatacagiz. Bu kapsamda; hukuki sebeplerin yansımasını, kimlerin dava açabilecegini, sorumlulugun önceden anlasarak azaltılmasi ve kaldırılmasını açılacak maddi ve manevi tazminat davalarını, bu davalarda istenebilecek kalemleri, tabi olunan zamanasımını ayrntılı sekilde inceleyecegiz.  

Ülkemizde, yapay döllenmenin icerisinde bulundugu üremeye yardımcı tedavi teknikleri, Üremeye Yardimci Tedavi Uygulamalan ve Uremeye Yar dımcı Tedavi Merkezleri Hakkinda Yonetmelik' ile duzenlenmiştir. Çalışmamızda Yönetmelik ile getirilen duzenlemeler incelenecek ve bahsi geçen konuların nasıl ele alindigi irdelenecektir.

 

Çalısmamızın kapsamına sadece özel hastaneler bünyesinde açılan üremeye yardımcı tedavi merkezleri ve daha önceden açılmış olan müstakil merkezler dahil oldugundan kamu hastanesi bünyesinde açılan üremeye yardımcı tedavi merkezlerinden doğan sorumluluk incelenmeyecektir.

 

.

ÖNSÖZ

  Bu çalışmada üremeye yardimci tedavi yontemlerinin uygulanmasmdan dolayı uğranılan maddi ve manevi zararlarin hangi hukuki sebeplerle tazmin edilebilecegi incelenmeye calışılmıstır. Aynca üremeye yardimci tedavi yöntemleri etrafında sekillenen ve güncelligini koruyan biyoetik ve hukuki sorunlar da ele alınmıstır. Üremeye yardımcı tedavi yontemlerini uygulayan merkez ve hekimlerin hukuki sorumluluğunu geniş kapsamlı olarak ele alan bir calışmanın henüz bulunmaması süphesiz bu kitabi daha farkli bir konuma yerlestirmektedir.  

istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde yüksek lisans tezi olarak savunulan ve oybirligiyle kabul edilen bu çalışmamda danısmalıgını yapan ve bana özgürce hareket etme firsatı sunan değerli hocam Doc Dr. Burcu Kalkan Oguztürk'e; tez jürimde hazir bulunarak önemli elestiriler getirip aydınlatıcı bilgiler sunan degerli hocam Prof. Dr. Hüseyin Hatemi'ye; tez jü­rimde hazir bulunarak kiymetli elestiriler getirip beni onurlandiran değerli ho­cam Prof. Dr. Tufan Ogüz'e; görüslerimizi kendimize has uslubumuzla anlatabilecegimizi bana gösteren değerli hocam Doç. Dr. Faruk Acar'a; tez hakkımdaki olumlu ve beni şevklendiren gorüsleri icin değerli hocam Doç. Dr. Bilgehan Çetiner'e; bana ve meslektaslanma sagladigi akademik çalışma ortami icin Fatih Üniversitesi Hukuk Fakiiltesi Dekanı Prof. Dr. Osman Kasıkçı'ya; katkıları ve beni teşvikinden dolayı değerli hocam Prof. Dr. Yusuf Büyükay'a; meslek hayatım ile ilgili yönlendirmelerinden dolayı değerli hocam Doç. Dr. Hakan Acar'a; kitabın hazırlanmasi sırasında desteklerini aldığım değerli Fatih Üniversitesi araştırma görevlisi arkadaşlanm Ahmet Gazi Gazel'e, Adem Avcı'ya, Hasan Fehmi Erdoğmuş'a, Muhammed Kerem Osmanoglu'na, Mehmet Özugur'a ve Mehmet Aytaç Poyraz'a sükranlanmi sunuyorum.

  Arş. Gör. Öztürk AYDIN   - Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerine Genel Bakış - Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerinin Uygulanmasının Tıbbi Müdahale Olarak Değerlendirilmesi - Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerini Uygulayan Hekimin ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezlerinin Hukuki Sorumluluk Halleri - Hukuki Sorumluluğun Sonuçları   İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ    V
KISALTMALAR    VII
İÇİNDEKİLER    IX
GİRİŞ    I
BİRİNCİ BÖLÜM
ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİNE GENEL BAKIŞ
I. ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ KAVRAMI    1
II. ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ BAKIMINDAN YAPAY DÖLLENME VE TÜRLERİ    3
A. Yapay Döllenme Kavramı    3
B. Yapay Döllenme Türleri    4
1. Homolog Döllenme    4
a. Tanımı    4
b. Uygulama Alanı ve Tercih Sebepleri    4
c. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri Bakımından Ortaya Çıkan Disiplinler Arası Sorunlar ve Değerlendirmeler    5
(1) Biyoteknolojik Değerlendirme    5
(2) Biyoetik Sorunlar    6
(3) Hukuki Sorunlar    6
2. Heterolog Döllenme    9
a. Genel Olarak    9
(1) Tanımı    9
(2) Uygulama Alanı ve Tercih Sebepleri    9
(3) Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri Bakımından Ortaya Çıkan Disiplinler Arası Sorunlar ve Değerlendirmeler    10
i. Biyoteknolojik Değerlendirme    10
ii. Biyoetik Sorunlar    11
iii. Hukuki Sorunlar    12
b. Sperm Bağışı    13
c. Yumurta Nakli    15
d. Embriyo Bağışı    17
III. ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ BAKIMINDAN EMBRİYO VE CENİN    17
A. Embriyo ve Cenin Kavramları    17
1. Genel Olarak    17
2. Ceninin Kişiliğinin Başlangıcı    18
a. Sağ ve Tam Doğum    19
b. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri Bakımından Anne Rahmine Düşme Anının Değerlendirilmesi    19
c. Sağ ve Tam Doğum Şartının Hukuki Niteliği    21
3. Ceninin ve Embriyonun Yaşam Hakkı    22
a. Yaşam Hakkı ve Başlangıcı    22
b. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri Açısından Ceninin ve Embriyonun Yaşam Hakkının Başlangıcı ve Korunması    23
4. Embriyonun ve Üreme Hücrelerinin Kişilik Değeri veya Malvarlığı Olarak Değerlendirilmesi    24
B. Embriyo Nakli Türleri    26
1. In-Vivo    26
a. Tanımı    26
b. Uygulama Alanı ve Tercih Sebepleri    26
c. Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar    26
2. In-Vitro    28
a. Tanımı    28
b. Uygulama Alanı ve Tercih Sebepleri    28
c. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri Bakımından Ortaya Çıkan Disiplinler Arası Sorunlar ve Değerlendirmeler    28
(1) Biyoteknolojik Değerlendirme    28
(2) Biyoetik Sorunlar    29
C. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri Bakımından Preimplantasyon - Prenatal Genetik Tanı Testleri    35
1. Preimplantasyon Genetik Tanı Testleri    35
2. Prenatal Genetik Tanı Testleri    36
IV. ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ BAKIMINDAN TAŞIYICI ANNELİK    38
A. Tanımı    38
B. Uygulama Alanı ve Tercih Sebepleri    38
C. Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar    39


İKİNCİ BÖLÜM
ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİNİN UYGULANMASININ TIBBİ MÜDAHALE OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ
I. TIBBİ MÜDAHALE KAVRAMI VE TÜRLERİ BAKIMINDAN ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ    41
A. Tıbbi Müdahale Tanımı ve Unsurları Bakımından    41
B. Tıbbi Müdahale Türleri Bakımından    42
1. İcra Ediliş Tarzına Göre Tıbbi Müdahale Türleri Bakımından    42
2. Uygulanan Tedavi Yönteminin Yaygınlığı Bakımından    43
a. Geleneksel Tıbbi Müdahaleler Bakımından    43
b. Yeni Tıbbi Müdahaleler Bakımından    43
II. HUKUKA UYGUN TIBBİ MÜDAHALE OLARAK ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ    44
A. Genel Olarak    44
B. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerinin Hukuka Uygun Uygulanması İçin Gerekli Genel Şartlar    45
1. Yetkili Hekim ve Merkez    45
2. Tıp Biliminin Objektif Verileriyle Hareket Edilmesi    49
3. Doğrudan veya Dolaylı Tedavi Amacı Taşıması    50
4. Aydınlatma    51
a. Genel Olarak    51
b. Aydınlatmanın Konusu    52
c. Aydınlatmanın İcrası    54
(1) Aydınlatma Yükümlüsü    54
(2) Aydınlatılacak Kişi    54
(3) Aydınlatma Zamanı    55
(4) Aydınlatma Şekli    55
d. Aydınlatmanın Kapsamı    56
(1) Genel Olarak    56
(2) Kapsamın Genişlediği Haller    56
(3) Kapsamın Daraldığı Haller    57
(4) Aydınlatma Yükümlülüğünün Ortadan Kalktığı Haller    58
e. Aydınlatmanın İspatı    60
5. Rıza    60
a. Genel Olarak    60
b. Rızanın Konusu    61
c. Rızanın Açıklanması ve Geri Alınması    61
d. Rıza Vermenin Şekli    62
e. Rıza Ehliyeti    62
f. Rızanın Kapsamı    63
g. Rıza Aranmayan Haller    63
C. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemlerinin Hukuka Uygun Uygulanması İçin Gerekli Özel Şartlar    64
1. Evli Eşlerin Üreme Hücrelerinin Kullanılması    64
2. Hamile Eşin Sağlığı ve Çocuğun Doğması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınması    66

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİNİ UGULAYAN HEKİMİN VE ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ MERKEZLERİNİN HUKUKİ SORUMLULUK HALLERİ
I. SÖZLEŞME İLİŞKİSİ BAKIMINDAN    67
A. Sözleşmenin Niteliği    67
1. Genel Olarak Tıbbi Müdahale Sözleşmesinin Niteliği Konusundaki Tartışmalar    67
a. Genel Olarak    67
b. Hizmet Sözleşmesi Görüşü    67
c. Vekalet Sözleşmesi Görüşü    68
d. Eser Sözleşmesi Görüşü    70
e. Sui Generis Görüşü    71
f. Ara Sonuç    72
2. Üremeye Yardımcı Tedavi Yöntemleri ile İlgili Yapılan Sözleşmelerin Niteliği Konusundaki Tartışmalar    72
a. Homolog Döllenme ve Embriyo Nakilleri    72
b. Preimplantasyon ve Prenatal Genetik Tanı Testleri ve Bilgilendirme Sözleşmesi    73
c. Kürtaj Sözleşmesi    74
d. Dondurulmuş Üreme Hücrelerinin ve Embriyoların Saklanması Sırasında Saklama Sözleşmesinin Varlığı Konusundaki Tartışmalar    74
B. Hekimin Sözleşmeden Doğan Borçları    76
1. Teşhis Koyma ve Tedaviyi Yürütme Borcu    76
a. Genel Olarak    76
b. Yardımcı Kişi Kullanılması    78
c. Alt Vekil    80
(1) Genel Olarak    80
(2) Alt Vekalet ve İkame Vekaleti Ayırımı    80
(3) Hekimin ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezinin Sorumluluğunun Kapsamı    84
2. Sadakat Borcu    85
3. Özen Borcu    85
4. Arşivleme ve Kayıt Tutma Borcu    87
5. Sır Saklama Borcu    89
6. Diğer Borçlar    92
a. Aydınlatma ve Rıza Alma Borcu    92
b. Üreme Hücrelerinin ve Tüpteki Embriyoların Yönetmelik Kapsamında Kullanılması ve Saklanılması Borcu    92
c. Hesap Verme Borcu    93
C. Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Sorumluluğun Şartları    94
1. Geçerli Bir Sözleşmenin Bulunması    94
2. Sözleşmeye Aykırılık    96
3. Kusur    98
4. Zarar    100
5. İlliyet Bağı    101
D. Sözleşmenin Sona Ermesi    102
1. Borçların Geçerli İfası    102
2. İstifa ve Azil    103
3. Ölüm, Fiil Ehliyetinin Kaybı ve İflas    103
a. Hasta Bakımından    103
b. Merkez Bakımından    104
4. Sürenin Dolması    105
5. Hamileliğin Sonlandırılması    106
II. HAKSIZ FİİL İLİŞKİSİ BAKIMINDAN    106
A. Haksız Fiilin Şartları    106
1. Hukuka Aykırı Fiil    106
a. Hukuka Aykırılık    106
b. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller    107
(1) Mağdurun Rızası    107
(2) Kamu veya Özel Hukuka Dayanan Bir Yetkinin Kullanılması    108
(3) Üstün Özel Yarar ve Üstün Kamu Yararı    108
(4) Meşru Müdafaa, Iztırar Hali ve Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma    109
2. Kusur    109
3. Zarar    109
4. İlliyet Bağı    110
B. Kişilik Haklarına Aykırılıktan Doğan Hekimin Haksız Fiil Sorumluluğunun İncelenmesi    111
1. Vücut Bütünlüğü ve Yaşam Hakkı    111
a. Eşlerden Birinin veya Her İkisinin Rızasının Olmadığı Halde Hekimin Tıbbi Müdahalede Bulunması    111
b. Hekimin Kusurlu Tıbbi Müdahalesi İle Çocuğun Dünyaya Özürlü Olarak Gelmesi    112
c. Hekimin Doğacak Çocuktaki Anomaliyi Zamanında Teşhis Edememesi    113
(1) Anne ve Baba Bakımından    113
(2) Cenin Bakımından    114
2. Mahremiyet Hakkı    117
3. İhmalen veya Kasten Eşlere Ait Olmayan Üreme Hücrelerinin Kullanılması    120
a. Eşlerin Rızasının Yokluğu    120
b. Eşlerin Rızasının Varlığı    122
c. Eşlerden Birinin Rızasının Yokluğu    123
d. Ara Sonuç    125
4. Ortaya Çıkabilecek Diğer Hukuka Aykırı Durumlar    127
C. Kusursuz Sorumluluk Halleri    127
1. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu    127
2. Yapı Malikinin Sorumluluğu    129
3. Tehlike Sorumluluğu    130
III. VEKALETSİZ İŞ GÖRME BAKIMINDAN    130
A. Genel Olarak    130
B. Hekimin ve Merkezin Sorumluluğu    131
1. Caiz Olan Vekaletsiz İş Görme Halinde    131
2. Caiz Olmayan Vekaletsiz İş Görme Halinde    133
IV. DÜRÜSTLÜK KURALINA DAYANAN SÖZLEŞME BENZERİ BORÇ İLİŞKİLERİ BAKIMINDAN    134
A. Culpa In Contrahendo    134
B. Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme    135
C. Sözleşmenin Art Etkisi    137
V. ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ MERKEZLERİ BAKIMINDAN HASTANEYE KABUL SÖZLEŞMESİ    137
A. Hukuki Niteliği    137
B. Türleri    139
1. Tam Hastaneye Kabul Sözleşmesi    139
a. Hekimlik Sözleşmesi İlaveli Tam Hastaneye Kabul Sözleşmesi    140
b. Bölünmüş Hastaneye Kabul Sözleşmesi    141


DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKİ SORUMLULUĞUN SONUÇLARI
I. SEBEPLERİN YARIŞMASI    143
II. DAVACI TARAFLAR    145
A. Eşler    145
B. Cenin    145
C. Diğer İlgililer    146
III. SORUMSUZLUK ANLAŞMASI    146
A. Sorumsuzluk Anlaşmasının Anlamı, İçeriği ve Hukuki Niteliği    146
1. Genel Olarak    146
2. Hekimin Sorumluluğu Bakımından    146
B. Hekimin ve Merkezin Sorumluluğu Bakımından Sorumsuzluk Anlaşmasının Tabi Olduğu Yaptırım    147
1. Şahsen İfa Bakımından    147
2. Yardımcı Kişilerin İfası Bakımından    149
IV. MADDİ TAZMİNAT    150
A. Maddi Zararın Belirlenmesi    150
B. Maddi Tazminata Etki Eden Nedenler    153
1. Elde Edilen Menfaatler    153
2. Zarar Verenin Kusurunun Ağırlığı    153
3. Tarafların Ekonomik Durumu    154
4. Müterafik Kusur    154
V. MANEVİ TAZMİNAT    157
A. Manevi Zararın Belirlenmesi    157
B. Manevi Tazminata Etki Eden Nedenler    159
VI. ZAMANAŞIMI    159
A. Sözleşme Zamanaşımı    159
B. Haksız Fiil Zamanaşımı    160
C. Vekâletsiz İş Görme Zamanaşımı    160
D. Zamanaşımının Başlangıcı    161
SONUÇ    163
KAYNAKÇA    171