Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Fikir Ve Sanat Eserleri Hukuku Açısından Müzik Eserleri
Türk Fikir Ve Sanat Eserleri Hukuku Açısından Müzik Eserleri
Gürsel ÖNGÖREN
Sayfa Sayısı
:
468
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9789750164613
45,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Prof. Dr. Gürsel Öngören;
1982 yılında İstanbul üniversitesi Hukuk
Fakültesini bitirdikten sonra, -İdare Hukuku- asistanı olmuştur. İstanbul Üniversitesinde 11 yıl ve Kocaeli Üniversitesinde 3 yıllık çalışmanın ardından öğretim üyeliği görevinden ayrılmıştır. 1998 yılında Öngören Hukuk Bürosunun kuruluşu ile; özel sektörde Hukuk alanında çalışmaya başlamıştır. Halen birçok hukukçudan oluşan çalışma arkadaşları ile Türkiyede ve yurtdışında -hukuk danışmanı- ve avukat- olarak çalışmalarını sürdürmektedir. İdari Dava Açma Süreleri, İdari Yargılama Mevzuatı, Kitle İletişim Mevzuatı, Medya ile Mücadele Rehberi, Radyo ve Televizyon Hukuku, İnternet Hukuku ve Türk Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku Açısından Mimari Eserler adlı kitapların yazarıdır.
ÖNSÖZ
2000 yılında müzik eserleri alanında başladığım çalışmalar, o zamana kadar fikirsel ve sanatsal eserler alanında çok çeşitli eser türlerinde yaptığım çalışmalara yeni bir boyut ekledi. Yıllardır haz için ilgilendiğim müzik, o tarihten sonra profesyonel çalışmalarımda önemli bir yer edindi. Bu çalışmalar, benden önce İstanbul′da bu alanda var olan sevgili dostlarım Av. İhsan Tellioğlu ve Av. Özdemir Arkanin destekleri ile genişledi. Besteci ve söz yazarlarının içinde olduğu eser sahiplerinden başlayarak komşu hak sahibi olan şarkıcı ve müzik yapımcılarına kadar geniş bir yelpazeye yayıldı çalışmalarım.
Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, yaklaşık 50 yıl önce yazılan 5846 sayılı Kanun ile Ülkemizde gelişmek için sağlam bir zemin bulmuştur. Özellikle 199O′lı yıllarda meslek birliklerinin bu alana yapmış oldukları katkılar yasal zeminin gelişmiş ülkelerdeki gibi olmasını sağladı. Bugün itibarıyla Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Türk Hukukunun en gelişmiş uygulamalarını kapsayan bir alandır.
2006 yılında İnternet Hukuku adlı kitabımda bu alana bir hayli değindim. 2007 yılında yayınlanan Mimari Eserler çalışmasında ise fikirsel ve sanatsal eserlerin tüm hukuksal altyapısını bir sistematiğe oturttum. Bu geçmiş çalışmalar elinizdeki kitaba kaynak oldu.
Müzik sektöründe yapmış olduğum hukuk danışmanlığı ve avukatlık hizmetleri vesilesiyle şahit olduğum üzücü olay, milyonlarca dolarlık yatırım yapılarak kurulan radyo ve televizyonlar ile otellerden bazılarının telif haklarının ödenmesinden ısrarla kaçınmasıydı. Ki radyo ve televizyon kuruluşları başka birçok faydalı konularda çeşitli kampanyalarla toplumu yönlendirmektedirler. Oteller ise çoğunlukla birçok alanda yatırımlarını çeşitlendirmiş büyük sermaye gruplarına ait olup, bunların sahipleri birçok sosyal sorumluluk projeleri ile gündeme gelirken, telif hakkı ödemeden müzik emekçilerinin eserlerini bedava kullanmaları düşündürücüdür. Sanki çevre konusunda birçok vakfa destek veren öncü bir şirketler grubunun fabrikalarının çevreyi fütursuzca kirletmesi ve yöre halkının kanser olmasına neden olması gibidir durum. Bu kuruluşların yanında küçük girişimler olan restoranlar ve diğer eğlence yerlerinin de aynı alışkanlığa sahip olarak telif hakkı ödemeden iş yapmayı sürdürmeleri de bir başka üzüntü sebebimdir. Son zamanlarda müzik sektörü tarafından oluşturulan meslek birliklerinin etkin çalışma-lan ve yasal girişimler doğrultusunda her geçen gün bu bedavacılığın azaldığını da söylemeliyim.
Müzik Eserleri kitabımız, özellikle 5846 sayılı Kanun′un tümden değiştirilmesi hakkındaki tartışmaların olduğu bir döneme denk geldi. 2008 yılında Kanun′daki ceza hükümleri Avrupa Birliği uyum çalışmaları açılımıyla değiştirildi. Kitabımız bu değişikleri kapsamaktadır. Bazılarının ileri sürdükleri gibi Kanun′un tümden değiştirilmesi gerekli değildir. Ancak son on yılda yapılan değişikliklerle bir sistematik bozukluğu söz konusu olduğundan, sorunlu olan birkaç düzenleme dışında Kanun′un hükümlerinde bir değişiklik yapılmaksızın sadece sistematiğini yeniden kurgulamak ve bağlantılı haklar ile eser sahibi haklarını aynı yapıda sıralamak ve yerleştirmek yararlı olacaktır.
Bu çalışmada, sadece müzik eserleri konusunda var olan hukuki düzenlemeleri ve bunlara ilişkin temel açıklamaları; uygulamayı yansıtan yargı kararlan ışığında vurgulama ve derleme amacı esas alınmıştır. Ek olarak önem taşıyan bazı tartışmalı alanlarda ise diğer bilimsel çalışmalar referans verilerek yorumlar getirilmiştir. Özellikle belirtmeliyim ki bu kitabın her bir bölüm başlığı yeni bir kitap veya bilimsel tez konusu olabilecek derinliğe sahiptir. Bu nedenle genç hukukçuların ve akademisyenlerin her bir başlığa ilişkin yeni eserler üretmeleri sevincimiz olacaktır.
Bu kitabın ortaya çıkmasındaki yardımları için asistanım Mine Tekşene, bu alanda yazdığı eserleri zengin yargı kararları ile bezeyip, yargı pratiğini uygulamacılara sunan Hâkim Ali Orhan ile Av. Dr. Cahit Suluk′a, çalışmalarıma desteklerini esirgemeyen müzik sektörünün önemli hukuk adamları, meslekdaşlarım Av. İhsan Tellioğluna ve merhum Av. Özdemir Arkan′a, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku′nun Ülkemizdeki gelişmesine yazdıkları önemli eserlerle büyük katkıda bulunan Prof. Dr. Nuşin Ayiter ile Prof. Dr. Şafak Erel ile verdikleri yönlendirici kararlarla eser ve bağlantılı hak sahiplerinin korunmasını sağlayan Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin ve Yargıtay 7. Ceza Dairesinin tüm hakimlerine kalben teşekkürlerimi sunarım.
Sevgiyle kalın
Gürsel Öngören - Tünel 2010
GİRİŞ
Son yıllarda bilim ve teknolojideki gelişmeler sayesinde, sanayi toplumu yerini bilgi toplumuna bırakmıştır. Bilgi toplumunda üretimdeki unsurlar sanayideki hammadde ve makine ilişkisinden çok bilgi ve teknolojiye dayalı olup, yaratıcı düşünceden kaynaklanan fikirsel ve sanatsal yaratımlar ön plana çıkmaktadır. Fikirsel ve sanatsal yaratımlardan etkilenen teknolojik üretim ise bu yaratımlara dayalı yeni tip ürünler oluşturmaktadır. Bilgi üretiminin artması; yeni ürünlerin ortaya çıkmasının yanı sıra, fikirsel ve sanatsal ürünlerden yeni yararlanma şekillerini gündeme getirmektedir.
Klasik mülkiyet ilişkisi ve mülkiyeti koruyan sistemlere ilişkin kurallar; yeni ürünleri ve eski ürünlere ilişkin yeni yararlanma şekillerini yaratanları ve üretenleri koruyamamıştır. Bu sebeple mülkiyete ilişkin kurallardan da yararlanarak yeni koruyucu kurallar üretmek gerekmiştir. Ticari markalar, patentler ve endüstriyel tasarımlar alanındaki ürünler uluslararası sözleşmelerin de desteği ile iç hukuklarda -Endüstriyel Mülkiyet Mevzuatı- ile geniş kapsamlı olarak korunmaya başlamıştır. Düşünce dünyasının diğer yanında ise fikirsel ve sanatsal çalışmaları yaratanları ve yaratıcılardan bazı hakları alıp ürün üretenleri korumak amacıyla, yine uluslararası sözleşme hükümlerinin desteği ile her bir ülke iç hukukunda -Fikir ve Sanat Eserleri Mevzuatı- oluşturulmuştur. Bu mevzuatın içindeki koruyucu hükümlerin veya kuralların hepsine birden -Fikir ve Sanat Eser/eri Hukuku- adı verilmektedir.
Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku sürekli devinim içindedir. Eserlerin üretiminde kullanılan malzemelerin ve eser üretme yöntemlerinin ilerleyen teknoloji doğrultusunda gelişmesi uygulanacak hukuk kurallarını da etkilemektedir. Bilgi işlem teknolojisindeki hızlı atılımlar ile dünyadaki ucuz iş gücünün global ekonomi′ye başta Uzakdoğu halkları olmak üzere katılması yepyeni iş yapma ve üretim yöntemleri ortaya çıkarmıştır. Her türlü müzik eseri ileri teknoloji ile kopyalanmaktadır. Gerek dijital kullanımlar ile kopyacılık ve gerekse eserlerin bir kısmının kimliği belirsiz ucuz işgücü ile oluşturulması fikirsel ve sanatsal haklarda yeni sorunları çözümleyen yeni kurallar belirlenmesini gerekli kılmaktadır.
Hukukçular da bu yeni ihtiyaçlar doğrultusunda yeni kurallar oluşturarak Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku′nu dinamikleştirmektedir.
Bu alanda gerek ilk getirilen kurallar ve gerekse teknolojik gelişmeler sonucu yeni eklenen kurallar ile fikirsel ve sanatsal hak sahiplerine, yasaklama da dahil tekel niteliğinde birçok yetkiler sağlanmıştır. Bu şekilde fikirsel ve sanatsal hak sahibi; izni olmadan başkalarının kendi fikirsel ve sanatsal mülkiyet hakkım kullanmasını kolayca engelleyebilmekte, ürettiği eserin kullanım şekli doğrultusunda piyasa değerinin üç katı tazminat alabilmekte ve izinsiz kullananların hapisle cezalandırılacağı yasal yolları harekete geçirebilmektedir1. Fikirsel ve sanatsal mülkiyet haklan, haksız rekabeti yasaklayabilme yeteneğinin yanında manevi haklara yönelik saldırıları da önlemeyi sağlamaktadır.
Kısacası Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku; eserlere, sahiplerinin haklarına ve korumaya ilişkin kuralların tümünü içerir. Fikir ve sanat eseri üzerindeki haklar; eser ve komşu hak sahibinin maddi menfaatlerini tecavüzlere ve sömürülere karşı korur, hak sahibine ekonomik yararlanma olanakları sağlar, eser sahibinin izni olmadan eserin alenileşmesine ve değiştirilmesine engel olur ve eserin eser sahibinin isteğine uygun bir şekilde adıyla veya takma bir adla ya da anonim olarak kamuya sunulmasını gerçekleştirir. Bu şekilde hak sahibine eseri üzerinde maddi ve manevi anlamda tasarruf yetkileri bahşeder2.
Ancak, bu haklara sahip olabilmek için her şeyden önce fikirsel ve sanatsal emek sonucu ortaya çıkan ve Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku kapsamında korunmaya değer olan bir eser- bulunmalıdır. Ortada bir eser varsa, bunun sahibi ve hakları hukuk kuralları doğrultusunda belirlenebilir.
Tüm bu açıklamalar ışığında, konumuz olan -müzik eserleri- açısından bilgi aktarımı için; önce -müzisyenleri- ve -müziksel ürünleri- sonra müzik çalışmalarının -eser- kavramı içindeki yeri, daha sonra eser sahibi ve komşu hak sahiplerine verilen yetki ve haklara olan saldırılara karşı korunma yöntemleri üzerinde duracağız.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
I. GİRİŞ 1
II. MÜZİK VE MÜZİK ALANI ÇALIŞANLARI 3
A. DÜNYADA MÜZİK 5
a) Ortaçağ Dönemi: 5
b) Rönesans Dönemi: 5
c) Barok Dönem: 6
d) Klasik Dönem: 6
e) Romantik Dönem: 6
f) Popüler Müzik Dönemi/Müziğin Ticarileşmesi: 7
B. TÜRKİYEDE MÜZİK 7
1. Geleneksel Müzik 7
a) Halk Müziği: 8
b) Osmanlı Müziği: 8
c) Mehter: 8
d) Dini Müzik: 8
2. Çağdaş Türk Sanat Müziği 8
3. Popüler Müzik 9
C. MÜZİK ALANI ÇALIŞANLARI 10
III. ESER KAVRAMI VE MÜZİK ESERLERİNİN
FSEKTEKİ YERİ 13
A. ESER 13
1. Sahibinin Hususiyetini Taşıması: Sübjektif Şart 15
2. FSEK′te Öngörülen Eser Türlerinden Birine Dahil Olması:
Objektif Şart 23
B. MÜZİK ESERLERİ KAVRAMI 24
IV. ESER VE BAĞLANTILI HAK SAHİPLİĞİ
KAVRAMLARI 37
A. ESER SAHİPLİĞİ 37
1. Genel Olarak 37
2. Eser Sahibi ile Çalıştıran veya İşveren İlişkisi 41
3. Ortak ve Birlikte Eser Sahipliği 46
B. MÜZİK ESERİ SAHİPLİĞİ 53
C. BAĞLANTILI HAK ve KOMŞU HAK SAHİPLİĞİ 57
V. MÜZİK ESERİ SAHİPLERİNİN HAKLARI 65
A. MÜZİK ESERİ SAHİPLERİNİN MANEVİ HAKLARI 72
1. Eseri Umuma Arz Yetkisi 72
2. Adın Belirtilmesi Yetkisi 75
3. Eserde Değişiklik Yapılmasını Önleme Yetkisi 78
4. Eserin Aslına Varma Yetkisi 84
B. MÜZİK ESERİ SAHİPLERİNİN MALİ HAKLARI 86
1. İşleme Hakkı 89
2. Çoğaltma Hakkı 95
3. Yayma Hakkı 101
4. Temsil Hakkı 114
5. Umuma İletim Hakkı 125
6. Pay Alma (İzleme) Hakkı 140
VI. KOMŞU VE BAĞLANTILI HAK SAHİPLERİNİN
HAKLARI 143
A. İCRACI SANATÇILARIN HAKLARI 146
1. İcracı Sanatçıların Manevi Hakları 157
2. İcracı Sanatçıların Mali Haklan 161
a. Tespit Hakkı 161
b. Çoğaltma Hakkı 163
c. Yayma Hakkı 171
d. Temsil Hakkı 178
e. Umuma İletim Hakkı 188
3. İcracı Sanatçıların Haklarına İlişkin Ortak Hükümler 203
B. FONOGRAM YAPIMCILARININ HAKLARI 211
1. Çoğaltma Hakkı 220
2. Yayma Hakkı 227
3. Temsil Hakkı 230
4. Umuma İletim Hakkı 238
a. Yayın ve Yeniden Yayın 239
b. Kamunun Erişimine Sunma 252
5. Fonogram Yapımcılarının Haklarına İlişkin Ortak Hükümler.... 257
C. RADYO VE TELEVİZYON KURULUŞLARININ
HAKLARI 269
1. Radyo ve Televizyonların Eser ve Diğer Hak Sahiplerinden İzin
Alması 270
2. Radyo ve Televizyonların Yayınları Üzerindeki Hakları 277
a. Tespit Hakkı 286
b. Çoğaltma Hakkı 287
c. Yayma Hakkı : 288
d. Temsil Hakkı 289
e. Umuma İletim Hakkı 293
D. FİLM YAPIMCISININ HAKLARI 298
VII. MANEVİ VE MALİ HAKLARIN KULLANILMASI VE
DEVRİ 313
A. GENEL OLARAK 313
B. MANEVİ HAKLARIN KULLANILMASI VE
MİRASÇILAR 314
C. MALİ HAKLARIN KULLANILMASI VE MİRASÇILAR 318
D. MALİ HAKLARIN DEVRİ 321
E. MALİ HAKLARIN LİSANSI 331
F. CAYMA HAKKI 340
G. HAK YÖNETİM SİSTEMLERİ 346
H. MESLEK BİRLİKLERİ 350
VIII. ESER VE BAĞLANTILI HAK SAHİPLERİNİN
HAKLARININ SINIRLANDIRILMASI 357
A. KAMU DÜZENİ DÜŞÜNCESİYLE SINIRLANDIRMA 359
B. GENEL MENFAAT DÜŞÜNCESİYLE SINIRLANDIRMA 360
C. KİŞİSEL KULLANIM İÇİN GETİRİLEN
SINIRLANDIRMALAR 367
D. DEVLETE TANINAN YETKİLERLE SINIRLANDIRMA 373
E. RADYO VE TELEVİZYON KURULUŞLARININ GEÇİCİ
TESPİTLERİ İÇİN SINIRLANDIRMA 376
IX. HAKLARIN KORUNMA SÜRELERİ 377
X. MÜZİK ESERLERİNE İLİŞKİN TECAVÜZLER VE
HAKLARIN DAVA YOLUYLA KORUNMASI 381
A. HUKUK DAVALARI 390
1. Eser Sahibinin Tespiti Davası 390
2. Tecavüzün Ref i Davası 392
3. Tecavüzün Men′i Davası 400
4. Tecavüzün Tespiti Davası 402
5. Tazminat Davaları 404
a. Manevi Hakların İhlali Halinde Tazminat Davası 404
b. Mali Hakların İhlali Halinde Tazminat Davası 409
c. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmeden Doğan Tazminat
Davası 423
6. Hukuk Davalarına İlişkin Genel Bilgiler 425
a. Görevli Mahkeme 425
b. Davacı 428
c. Davalıya İlişkin Ek Bilgiler 428
d. Zamanaşımı 431
B. CEZA DAVALARI 432
1. Manevi, Mali ve Bağlantılı Haklara Tecavüz Halinde Oluşan
Suçlar 433
2. Koruyucu Programlan Etkisiz Kılmaya Yönelik Suçlar 440
3. Bandrole İlişkin Suçlar 440
4. Ceza Davalarına İlişkin Genel Bilgiler , 442
a. Şikayetçi ve Savcılık Soruşturması 442
b. Suçun Faili 445
c. Suç Konusu Eşyalara El Koyma, Zapt, Müsadere ve İmha.... 447
d. Zamanaşımı 450
e. Yetkili ve Görevli Mahkeme 452
XI. TÜRK HUKUKUNDA HUKUK VE CEZA
DAVALARINDA MÜŞTEREK HÜKÜMLER 453
A. İHTİYATİ TEDBİRLER 453
B. HÜKMÜN İLANI 459
C. İZİNSİZ DIGITAL İLETİM İHLALLERİNDE ERİŞİMİN
ENGELLENMESİ 46
KAYNAKÇA 463
Prof. Dr. Gürsel Ongörenin Diğer Kitapları 469
1982 yılında İstanbul üniversitesi Hukuk
Fakültesini bitirdikten sonra, -İdare Hukuku- asistanı olmuştur. İstanbul Üniversitesinde 11 yıl ve Kocaeli Üniversitesinde 3 yıllık çalışmanın ardından öğretim üyeliği görevinden ayrılmıştır. 1998 yılında Öngören Hukuk Bürosunun kuruluşu ile; özel sektörde Hukuk alanında çalışmaya başlamıştır. Halen birçok hukukçudan oluşan çalışma arkadaşları ile Türkiyede ve yurtdışında -hukuk danışmanı- ve avukat- olarak çalışmalarını sürdürmektedir. İdari Dava Açma Süreleri, İdari Yargılama Mevzuatı, Kitle İletişim Mevzuatı, Medya ile Mücadele Rehberi, Radyo ve Televizyon Hukuku, İnternet Hukuku ve Türk Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku Açısından Mimari Eserler adlı kitapların yazarıdır.
ÖNSÖZ
2000 yılında müzik eserleri alanında başladığım çalışmalar, o zamana kadar fikirsel ve sanatsal eserler alanında çok çeşitli eser türlerinde yaptığım çalışmalara yeni bir boyut ekledi. Yıllardır haz için ilgilendiğim müzik, o tarihten sonra profesyonel çalışmalarımda önemli bir yer edindi. Bu çalışmalar, benden önce İstanbul′da bu alanda var olan sevgili dostlarım Av. İhsan Tellioğlu ve Av. Özdemir Arkanin destekleri ile genişledi. Besteci ve söz yazarlarının içinde olduğu eser sahiplerinden başlayarak komşu hak sahibi olan şarkıcı ve müzik yapımcılarına kadar geniş bir yelpazeye yayıldı çalışmalarım.
Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, yaklaşık 50 yıl önce yazılan 5846 sayılı Kanun ile Ülkemizde gelişmek için sağlam bir zemin bulmuştur. Özellikle 199O′lı yıllarda meslek birliklerinin bu alana yapmış oldukları katkılar yasal zeminin gelişmiş ülkelerdeki gibi olmasını sağladı. Bugün itibarıyla Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Türk Hukukunun en gelişmiş uygulamalarını kapsayan bir alandır.
2006 yılında İnternet Hukuku adlı kitabımda bu alana bir hayli değindim. 2007 yılında yayınlanan Mimari Eserler çalışmasında ise fikirsel ve sanatsal eserlerin tüm hukuksal altyapısını bir sistematiğe oturttum. Bu geçmiş çalışmalar elinizdeki kitaba kaynak oldu.
Müzik sektöründe yapmış olduğum hukuk danışmanlığı ve avukatlık hizmetleri vesilesiyle şahit olduğum üzücü olay, milyonlarca dolarlık yatırım yapılarak kurulan radyo ve televizyonlar ile otellerden bazılarının telif haklarının ödenmesinden ısrarla kaçınmasıydı. Ki radyo ve televizyon kuruluşları başka birçok faydalı konularda çeşitli kampanyalarla toplumu yönlendirmektedirler. Oteller ise çoğunlukla birçok alanda yatırımlarını çeşitlendirmiş büyük sermaye gruplarına ait olup, bunların sahipleri birçok sosyal sorumluluk projeleri ile gündeme gelirken, telif hakkı ödemeden müzik emekçilerinin eserlerini bedava kullanmaları düşündürücüdür. Sanki çevre konusunda birçok vakfa destek veren öncü bir şirketler grubunun fabrikalarının çevreyi fütursuzca kirletmesi ve yöre halkının kanser olmasına neden olması gibidir durum. Bu kuruluşların yanında küçük girişimler olan restoranlar ve diğer eğlence yerlerinin de aynı alışkanlığa sahip olarak telif hakkı ödemeden iş yapmayı sürdürmeleri de bir başka üzüntü sebebimdir. Son zamanlarda müzik sektörü tarafından oluşturulan meslek birliklerinin etkin çalışma-lan ve yasal girişimler doğrultusunda her geçen gün bu bedavacılığın azaldığını da söylemeliyim.
Müzik Eserleri kitabımız, özellikle 5846 sayılı Kanun′un tümden değiştirilmesi hakkındaki tartışmaların olduğu bir döneme denk geldi. 2008 yılında Kanun′daki ceza hükümleri Avrupa Birliği uyum çalışmaları açılımıyla değiştirildi. Kitabımız bu değişikleri kapsamaktadır. Bazılarının ileri sürdükleri gibi Kanun′un tümden değiştirilmesi gerekli değildir. Ancak son on yılda yapılan değişikliklerle bir sistematik bozukluğu söz konusu olduğundan, sorunlu olan birkaç düzenleme dışında Kanun′un hükümlerinde bir değişiklik yapılmaksızın sadece sistematiğini yeniden kurgulamak ve bağlantılı haklar ile eser sahibi haklarını aynı yapıda sıralamak ve yerleştirmek yararlı olacaktır.
Bu çalışmada, sadece müzik eserleri konusunda var olan hukuki düzenlemeleri ve bunlara ilişkin temel açıklamaları; uygulamayı yansıtan yargı kararlan ışığında vurgulama ve derleme amacı esas alınmıştır. Ek olarak önem taşıyan bazı tartışmalı alanlarda ise diğer bilimsel çalışmalar referans verilerek yorumlar getirilmiştir. Özellikle belirtmeliyim ki bu kitabın her bir bölüm başlığı yeni bir kitap veya bilimsel tez konusu olabilecek derinliğe sahiptir. Bu nedenle genç hukukçuların ve akademisyenlerin her bir başlığa ilişkin yeni eserler üretmeleri sevincimiz olacaktır.
Bu kitabın ortaya çıkmasındaki yardımları için asistanım Mine Tekşene, bu alanda yazdığı eserleri zengin yargı kararları ile bezeyip, yargı pratiğini uygulamacılara sunan Hâkim Ali Orhan ile Av. Dr. Cahit Suluk′a, çalışmalarıma desteklerini esirgemeyen müzik sektörünün önemli hukuk adamları, meslekdaşlarım Av. İhsan Tellioğluna ve merhum Av. Özdemir Arkan′a, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku′nun Ülkemizdeki gelişmesine yazdıkları önemli eserlerle büyük katkıda bulunan Prof. Dr. Nuşin Ayiter ile Prof. Dr. Şafak Erel ile verdikleri yönlendirici kararlarla eser ve bağlantılı hak sahiplerinin korunmasını sağlayan Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin ve Yargıtay 7. Ceza Dairesinin tüm hakimlerine kalben teşekkürlerimi sunarım.
Sevgiyle kalın
Gürsel Öngören - Tünel 2010
GİRİŞ
Son yıllarda bilim ve teknolojideki gelişmeler sayesinde, sanayi toplumu yerini bilgi toplumuna bırakmıştır. Bilgi toplumunda üretimdeki unsurlar sanayideki hammadde ve makine ilişkisinden çok bilgi ve teknolojiye dayalı olup, yaratıcı düşünceden kaynaklanan fikirsel ve sanatsal yaratımlar ön plana çıkmaktadır. Fikirsel ve sanatsal yaratımlardan etkilenen teknolojik üretim ise bu yaratımlara dayalı yeni tip ürünler oluşturmaktadır. Bilgi üretiminin artması; yeni ürünlerin ortaya çıkmasının yanı sıra, fikirsel ve sanatsal ürünlerden yeni yararlanma şekillerini gündeme getirmektedir.
Klasik mülkiyet ilişkisi ve mülkiyeti koruyan sistemlere ilişkin kurallar; yeni ürünleri ve eski ürünlere ilişkin yeni yararlanma şekillerini yaratanları ve üretenleri koruyamamıştır. Bu sebeple mülkiyete ilişkin kurallardan da yararlanarak yeni koruyucu kurallar üretmek gerekmiştir. Ticari markalar, patentler ve endüstriyel tasarımlar alanındaki ürünler uluslararası sözleşmelerin de desteği ile iç hukuklarda -Endüstriyel Mülkiyet Mevzuatı- ile geniş kapsamlı olarak korunmaya başlamıştır. Düşünce dünyasının diğer yanında ise fikirsel ve sanatsal çalışmaları yaratanları ve yaratıcılardan bazı hakları alıp ürün üretenleri korumak amacıyla, yine uluslararası sözleşme hükümlerinin desteği ile her bir ülke iç hukukunda -Fikir ve Sanat Eserleri Mevzuatı- oluşturulmuştur. Bu mevzuatın içindeki koruyucu hükümlerin veya kuralların hepsine birden -Fikir ve Sanat Eser/eri Hukuku- adı verilmektedir.
Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku sürekli devinim içindedir. Eserlerin üretiminde kullanılan malzemelerin ve eser üretme yöntemlerinin ilerleyen teknoloji doğrultusunda gelişmesi uygulanacak hukuk kurallarını da etkilemektedir. Bilgi işlem teknolojisindeki hızlı atılımlar ile dünyadaki ucuz iş gücünün global ekonomi′ye başta Uzakdoğu halkları olmak üzere katılması yepyeni iş yapma ve üretim yöntemleri ortaya çıkarmıştır. Her türlü müzik eseri ileri teknoloji ile kopyalanmaktadır. Gerek dijital kullanımlar ile kopyacılık ve gerekse eserlerin bir kısmının kimliği belirsiz ucuz işgücü ile oluşturulması fikirsel ve sanatsal haklarda yeni sorunları çözümleyen yeni kurallar belirlenmesini gerekli kılmaktadır.
Hukukçular da bu yeni ihtiyaçlar doğrultusunda yeni kurallar oluşturarak Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku′nu dinamikleştirmektedir.
Bu alanda gerek ilk getirilen kurallar ve gerekse teknolojik gelişmeler sonucu yeni eklenen kurallar ile fikirsel ve sanatsal hak sahiplerine, yasaklama da dahil tekel niteliğinde birçok yetkiler sağlanmıştır. Bu şekilde fikirsel ve sanatsal hak sahibi; izni olmadan başkalarının kendi fikirsel ve sanatsal mülkiyet hakkım kullanmasını kolayca engelleyebilmekte, ürettiği eserin kullanım şekli doğrultusunda piyasa değerinin üç katı tazminat alabilmekte ve izinsiz kullananların hapisle cezalandırılacağı yasal yolları harekete geçirebilmektedir1. Fikirsel ve sanatsal mülkiyet haklan, haksız rekabeti yasaklayabilme yeteneğinin yanında manevi haklara yönelik saldırıları da önlemeyi sağlamaktadır.
Kısacası Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku; eserlere, sahiplerinin haklarına ve korumaya ilişkin kuralların tümünü içerir. Fikir ve sanat eseri üzerindeki haklar; eser ve komşu hak sahibinin maddi menfaatlerini tecavüzlere ve sömürülere karşı korur, hak sahibine ekonomik yararlanma olanakları sağlar, eser sahibinin izni olmadan eserin alenileşmesine ve değiştirilmesine engel olur ve eserin eser sahibinin isteğine uygun bir şekilde adıyla veya takma bir adla ya da anonim olarak kamuya sunulmasını gerçekleştirir. Bu şekilde hak sahibine eseri üzerinde maddi ve manevi anlamda tasarruf yetkileri bahşeder2.
Ancak, bu haklara sahip olabilmek için her şeyden önce fikirsel ve sanatsal emek sonucu ortaya çıkan ve Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku kapsamında korunmaya değer olan bir eser- bulunmalıdır. Ortada bir eser varsa, bunun sahibi ve hakları hukuk kuralları doğrultusunda belirlenebilir.
Tüm bu açıklamalar ışığında, konumuz olan -müzik eserleri- açısından bilgi aktarımı için; önce -müzisyenleri- ve -müziksel ürünleri- sonra müzik çalışmalarının -eser- kavramı içindeki yeri, daha sonra eser sahibi ve komşu hak sahiplerine verilen yetki ve haklara olan saldırılara karşı korunma yöntemleri üzerinde duracağız.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
I. GİRİŞ 1
II. MÜZİK VE MÜZİK ALANI ÇALIŞANLARI 3
A. DÜNYADA MÜZİK 5
a) Ortaçağ Dönemi: 5
b) Rönesans Dönemi: 5
c) Barok Dönem: 6
d) Klasik Dönem: 6
e) Romantik Dönem: 6
f) Popüler Müzik Dönemi/Müziğin Ticarileşmesi: 7
B. TÜRKİYEDE MÜZİK 7
1. Geleneksel Müzik 7
a) Halk Müziği: 8
b) Osmanlı Müziği: 8
c) Mehter: 8
d) Dini Müzik: 8
2. Çağdaş Türk Sanat Müziği 8
3. Popüler Müzik 9
C. MÜZİK ALANI ÇALIŞANLARI 10
III. ESER KAVRAMI VE MÜZİK ESERLERİNİN
FSEKTEKİ YERİ 13
A. ESER 13
1. Sahibinin Hususiyetini Taşıması: Sübjektif Şart 15
2. FSEK′te Öngörülen Eser Türlerinden Birine Dahil Olması:
Objektif Şart 23
B. MÜZİK ESERLERİ KAVRAMI 24
IV. ESER VE BAĞLANTILI HAK SAHİPLİĞİ
KAVRAMLARI 37
A. ESER SAHİPLİĞİ 37
1. Genel Olarak 37
2. Eser Sahibi ile Çalıştıran veya İşveren İlişkisi 41
3. Ortak ve Birlikte Eser Sahipliği 46
B. MÜZİK ESERİ SAHİPLİĞİ 53
C. BAĞLANTILI HAK ve KOMŞU HAK SAHİPLİĞİ 57
V. MÜZİK ESERİ SAHİPLERİNİN HAKLARI 65
A. MÜZİK ESERİ SAHİPLERİNİN MANEVİ HAKLARI 72
1. Eseri Umuma Arz Yetkisi 72
2. Adın Belirtilmesi Yetkisi 75
3. Eserde Değişiklik Yapılmasını Önleme Yetkisi 78
4. Eserin Aslına Varma Yetkisi 84
B. MÜZİK ESERİ SAHİPLERİNİN MALİ HAKLARI 86
1. İşleme Hakkı 89
2. Çoğaltma Hakkı 95
3. Yayma Hakkı 101
4. Temsil Hakkı 114
5. Umuma İletim Hakkı 125
6. Pay Alma (İzleme) Hakkı 140
VI. KOMŞU VE BAĞLANTILI HAK SAHİPLERİNİN
HAKLARI 143
A. İCRACI SANATÇILARIN HAKLARI 146
1. İcracı Sanatçıların Manevi Hakları 157
2. İcracı Sanatçıların Mali Haklan 161
a. Tespit Hakkı 161
b. Çoğaltma Hakkı 163
c. Yayma Hakkı 171
d. Temsil Hakkı 178
e. Umuma İletim Hakkı 188
3. İcracı Sanatçıların Haklarına İlişkin Ortak Hükümler 203
B. FONOGRAM YAPIMCILARININ HAKLARI 211
1. Çoğaltma Hakkı 220
2. Yayma Hakkı 227
3. Temsil Hakkı 230
4. Umuma İletim Hakkı 238
a. Yayın ve Yeniden Yayın 239
b. Kamunun Erişimine Sunma 252
5. Fonogram Yapımcılarının Haklarına İlişkin Ortak Hükümler.... 257
C. RADYO VE TELEVİZYON KURULUŞLARININ
HAKLARI 269
1. Radyo ve Televizyonların Eser ve Diğer Hak Sahiplerinden İzin
Alması 270
2. Radyo ve Televizyonların Yayınları Üzerindeki Hakları 277
a. Tespit Hakkı 286
b. Çoğaltma Hakkı 287
c. Yayma Hakkı : 288
d. Temsil Hakkı 289
e. Umuma İletim Hakkı 293
D. FİLM YAPIMCISININ HAKLARI 298
VII. MANEVİ VE MALİ HAKLARIN KULLANILMASI VE
DEVRİ 313
A. GENEL OLARAK 313
B. MANEVİ HAKLARIN KULLANILMASI VE
MİRASÇILAR 314
C. MALİ HAKLARIN KULLANILMASI VE MİRASÇILAR 318
D. MALİ HAKLARIN DEVRİ 321
E. MALİ HAKLARIN LİSANSI 331
F. CAYMA HAKKI 340
G. HAK YÖNETİM SİSTEMLERİ 346
H. MESLEK BİRLİKLERİ 350
VIII. ESER VE BAĞLANTILI HAK SAHİPLERİNİN
HAKLARININ SINIRLANDIRILMASI 357
A. KAMU DÜZENİ DÜŞÜNCESİYLE SINIRLANDIRMA 359
B. GENEL MENFAAT DÜŞÜNCESİYLE SINIRLANDIRMA 360
C. KİŞİSEL KULLANIM İÇİN GETİRİLEN
SINIRLANDIRMALAR 367
D. DEVLETE TANINAN YETKİLERLE SINIRLANDIRMA 373
E. RADYO VE TELEVİZYON KURULUŞLARININ GEÇİCİ
TESPİTLERİ İÇİN SINIRLANDIRMA 376
IX. HAKLARIN KORUNMA SÜRELERİ 377
X. MÜZİK ESERLERİNE İLİŞKİN TECAVÜZLER VE
HAKLARIN DAVA YOLUYLA KORUNMASI 381
A. HUKUK DAVALARI 390
1. Eser Sahibinin Tespiti Davası 390
2. Tecavüzün Ref i Davası 392
3. Tecavüzün Men′i Davası 400
4. Tecavüzün Tespiti Davası 402
5. Tazminat Davaları 404
a. Manevi Hakların İhlali Halinde Tazminat Davası 404
b. Mali Hakların İhlali Halinde Tazminat Davası 409
c. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmeden Doğan Tazminat
Davası 423
6. Hukuk Davalarına İlişkin Genel Bilgiler 425
a. Görevli Mahkeme 425
b. Davacı 428
c. Davalıya İlişkin Ek Bilgiler 428
d. Zamanaşımı 431
B. CEZA DAVALARI 432
1. Manevi, Mali ve Bağlantılı Haklara Tecavüz Halinde Oluşan
Suçlar 433
2. Koruyucu Programlan Etkisiz Kılmaya Yönelik Suçlar 440
3. Bandrole İlişkin Suçlar 440
4. Ceza Davalarına İlişkin Genel Bilgiler , 442
a. Şikayetçi ve Savcılık Soruşturması 442
b. Suçun Faili 445
c. Suç Konusu Eşyalara El Koyma, Zapt, Müsadere ve İmha.... 447
d. Zamanaşımı 450
e. Yetkili ve Görevli Mahkeme 452
XI. TÜRK HUKUKUNDA HUKUK VE CEZA
DAVALARINDA MÜŞTEREK HÜKÜMLER 453
A. İHTİYATİ TEDBİRLER 453
B. HÜKMÜN İLANI 459
C. İZİNSİZ DIGITAL İLETİM İHLALLERİNDE ERİŞİMİN
ENGELLENMESİ 46
KAYNAKÇA 463
Prof. Dr. Gürsel Ongörenin Diğer Kitapları 469
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı