İcra İflas Hukukunda İtirazın İptali Davası
İcra İflas Hukukunda İtirazın İptali Davası
Yönel ÖZKAN
Sayfa Sayısı
:
264
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9756486929





ÖNSÖZ İcra İflâs hukukunda itirazın iptali davası yüksek lisans tez konum olup, bu konuyu seçmemdeki amaç, itirazın iptali davasının uygulamada çok sık karşılaşılan bir dava türü olması ve bu konuda daha önceden akademik bir çalışmanın yapılmamış olması idi. Bu tez, 28.07.2003 tarihinde jüriden geçmiş ancak kısa bir süre sonra 30.07.2003 tarihinde 4949 Sayılı Kanun′la, 21.02.2004 tarihinde ise 5092 Sayılı Kanun′la İcra ve İflâs Kanunu′nda yapılan değişiklikler yürürlüğe girmiştir. Bununla birlikte bu değişiklikler de metne işlenmiştir. Tez konumu seçen ve beni yönlendirehn, tezin yazılması a-şamasında desteğini ve ilgisini sürekli hissettiren tez danışmanım ve jüri üyem Yrd. Doç. Dr. Muhammed Özekes′e, diğer jüri üyelerim ve değerli hocalarım Prof. Dr. Durmuş Tezcan ile Yrd. Doç. Dr. Meral Özkan (Sungurtekin)′e, çalışmalarım sırasında benden bilgisini ve tecrübesini esirgemeyen, kaynak konusunda yardımcı olan değerli meslektaşım 19. Hukuk Dairesi Tetkik Hakimi Adnan Deynekli′ye, bu kitabın basım işini üstlenen ve titiz bir çalışmayla bunu kısa sürede gerçekleştiren Turhan Kitabevi sahibi Turhan Polat′a, ayrıca baskıda, dizgide emeği geçen tüm Turhan yayınevi çalışanları ile bu tezin yazılmasında emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Yönel ÖZKAN 2004, Ankara GİRİŞ İcra hukuku, cüz′i icra ve küllî icra olmak üzere ikiye ayrılır. Cüz′i icra da ilamlı icra ve ilamsız icra olmak üzere başlıca iki başlık altında incelenebilir. Bunlardan ilamlı icrada, alacağın niteliği önemli değildir. Her türlü alacak (para ve teminat alacaklan da dahil olmak üzere) için ilamlı icra yoluna başvurulabilir. İlamsız icrada ise ilamlı icradan farklı olarak, alacağın niteliği önem arz eder. İlamsız icra, kural olarak yalnız para ve teminat alacaklan için mümkün (m. 42) olup para ve teminat alacakları dışındaki alacaklar için ilamsız icra takibi yapılamaz; bunlar için ilamlı icra yoluna (m. 24-31) başvurulur. İlamsız icra ise, genel haciz yoluyla takip, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip ve kiralanan gayrimenkullerin ilamsız icra yolu ile tahliyesi olmak üzere başlıca üç gruba ayrılır. İtirazın iptali davası, esasen genel haciz yoluyla takipte ve borçlunun süresinde (m. 62) ödeme emrine′itiraz etmesi halinde söz konusu olmaktadır. Biz de bu çalışmada, genel haciz yoluyla takip prosedürü çerçevesinde, itirazın iptali davasını açıklamaya çalışacağız. Ancak, itirazın iptali davasını ilgilendirdiği ölçüde diğer takip yollarına da değineceğiz. Genel haciz yoluyla takipte, alacaklının elinde bir ilâmın bulunmasına gerek olmadığı gibi, alacağını belgeleyen bir senedin bulunmasına da gerek yoktur. Alacaklının takip talebinde, - belirli şartlar altında- "borcun sebebi" ni açıklaması gerekli ve yeterlidir. İcra müdürü, alacaklının takip talebiyle başlattığı icra prosedürünü, borçluya ödeme emri göndererek sürdürür. Takibin bundan sonraki aşamasını ise, borçlunun davranışı belirleyecektir. Borçlu ödeme emrine itiraz ederse takip durur. Böyle bir durumda, takibe devam etmek isteyen alacaklının bu itirazı hükümden düşürtmesi gerekir. Alacaklıya bu konuda iki imkân sunulmuştur: alacaklı dilerse icra mahkemesine başvurarak "itirazın kaldırılması"nı ister, dUerse mahkemede "itirazın iptali" davası açar. İtirazın kaldırılması çalışma konumuz dışında kaldığından, bu çalışmada sadece itirazın iptali davasını incelemeye çalışacağız. Çalışmada, 4949 ve 5092 Sayılı Kanunlarla yapılan değişiklikler gözetilerek öncelikle itirazm iptali davasının hukukî niteliği ve kavram konulan ele alınıp, itirazın iptali davası benzer kurumlarla karşılaştırılacaktır. İtirazın iptali davasının takıp bakımından şartlan, itirazın iptali davanda süre, hukukî yarar, kesin hukum ve takibin geçersizliği konularına değinildikten sonra, davanın açılması ve dilekçeler teatisi konulan ele alınacaktır. Yargılama ve ispat aşamasından sonra, itirazın iptali davasında karar ve kanun yollan konulan üzerinde durulacaktır. Son olarak, iptal davası sonunda hükmedilen tazminatlar ele alınacak ve çalışma, genel bir değerlendirmenin yapıldığı ve önerilerin yer aldığı sonuç bölümüyle tamamlanacaktır. İÇİNDEKİLER BİBLİYOGRAFYA XVIII KISALTMALAR XIX GİRİŞ I I. BÖLÜM İTİRAZIN İPTALİ DAVASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER § 1. İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE KAVRAM 3 I. KAVRAM VE TERİM 3 A. Kavram ve Tanım 3 1. Kavram 3 2. Tanım v 5 B. Terim 7 II. İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ HUKUKà NİTELİĞİ 11 A. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler 12 1. İtirazın İptali Davasının Eda Davası Olduğu Görüşü 12 2. İtirazın İptali Davasının Tespit Davası Olduğu Görüşü . 13 3. Diğer Görüşler 15 B. Yargıtay′ın Görüşü 16 C. İtirazın İptali Davasının Hukukî Niteliğini Belirlemek Bakımından Önemli Olan Hususlar 18 1. İtirazın′İptali Davasının Açılma Süresi Bakımından 18 2. İtirazın İptali Davasının Talep Sonucu Bakımından 22 D. İtirazın İptali Davasının Konusu ve Amacı 28 1. Konusu 28 2. Amacı 29 E. Değerlendirme ve Kendi Görüşümüz 31 § 2. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINI BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRMA 33 I. İTİRAZIN KALDIRILMASI YOLUYLA KARŞILAŞTIRMA 33 A. İtirazın Kesin Olarak Kaldırılması Yoluyla Karşılaştırma .. 33 1. Başvuru Yeri Bakımından 33 2. Nitelik Bakımından 37 Süre Bakımından 38 4. İtiraz Sebeplerinin İleri Sürülmesi Bakımından 39 5. Alacağın Niteliği ve Deliller Bakımından 40 6. Kesin Hüküm Bakımından 42 7. Yargılama Harç ve Giderleri Bakımından 43 8. Yargılama Usûlü Bakımından 43 9. Kanun Yolları Bakımından 44 lO.Kararların İcrası Bakımından 45 B. İtirazın Geçici Olarak Kaldırılması Yolu İle Karşılaştırma. 45 1. İtirazın Konusu Bakımından 46 2. İtiraz Sebeplerinin İleri Sürülmesi Bakımından 46 3. Deliller Bakımından 47 4. Kanun Yollan Bakımından 47 5. Kararların İcrası Bakımından 49 II. ALACAK DAVASI İLE KARŞILAŞTIRMA 50 A. Şartlan Bakımından 50 B. Yargılama Usûlü Bakımından 52 C. Sonuçlan Bakımından 53 II. BÖLÜM İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ ŞARTLARI § 3. İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ TAKİP BAKIMINDAN ŞARTLARI 57 I. GEÇERLİ BİR İCRA TAKİBİNİN BULUNMASI 57 A. İtirazın İptali Davasına Esas Olan Takip Yolu (Yolları) 58 1. Alacağın Herhangi Bir Mahkeme İlâmına Konu Edilmemiş Olması 58 2. Alacağın Para ya da Teminat Alacağı Olması 59 3. Alacağın Kambiyo Senedine Dayanmaması 61 4. Alacağın Rehinle Temin Edilmemiş Olması 62 5. Değerlendirme 63 B. Takip Talebi ve Ödeme Emri 64 1. Takip Talebi 64 a. Takip Talebinde Bulunulması ve Şartları 64 b. Takip Talebinde Bulunmanın Sonuçları 69 2. Ödeme Emri 69 a. Ödeme Emrinin Düzenlenmesi ve Borçluya Gönderilmesi 69 b. Ödeme Emrine Krşı Borçlunun Davranışları 71 II. BORÇLUNUN GEÇERLİ BİR İTİRAZININ BULUNMASI 71 A. İtiraz Sebepleri 71 1. Kaynağı Bakımından 71 a. Takip Hukukuna Dayanan İtiraz Sebepleri 71 b. Maddi Hukuka Dayanan İtiraz Sebepleri 72 2. İleri Sürülüş Şekli Bakımından 72 a. İmzaya İtiraz 72 b. Borca İtiraz 73 B. İtirazın Yapılması 73 1. Genel Olarak 73 2. İtiraz Mercii ve İtirazın Şekli 76 3. İtirazın Süresi 79 4. İtirazın Geçerlilik Şartları 79 C. İtirazın Sonuçlan ve Hükümden Düşürülmesi Yollan 85 1. İtirazın Sonuçları 85 2. İtirazın Hükümden Düşürülmesi Yolları 86 3. 4. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA SÜRE, HUKUKà YARAR, KESİN HÜKÜM VE TAKİBİN GEÇERSİZLİĞİ SORUNU 87 I. DAVANIN SÜRESİNDE AÇILMIŞ OLMASI 87 A. Davanın Açılma Süresi 87 B. Süreye Uyulmamasının Sonuçları 90 1. Bir Yıl İçinde Alacak Davası Açılıp Açılamayacağı 90 2. Bir Yıllık Süre Geçtikten Sonra İtirazın İptali Davasına Alacak Davası Olarak Bakılıp Bakılamayacağı 93 II. HUKUKà YARARIN BULUNMASI 97 A. Genel Olarak 97 B. Hukukî Yarar Bakımından Özellik Gösteren Durumlar.... 102 1. Genel Olarak 102 2. İtirazın İcra Mahkemesinde Kaldırılmış Olması 102 III. KESİN HÜKÜM VE DERDESTLİK 104 A. Genel Olarak 104 B. Menfi Tespit Davasından Sonra İtirazın İptali Davası Açılması 106 C. İtirazın İptali Davasından Sonra Menfi Tespit Davası Açılması 108 IV. TAKİBİ GEÇERSİZ KILACAK BİR SEBEBİN ORTAYA ÇIKMASI 109 III. BÖLÜM İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA YARGILAMA § 5. İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ AÇILMASI VE DİLEKÇELER TEATİSİ 113 I. DAVANIN TARAFLARI 113 II. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 118 A. Görevli Mahkeme 118 B. Yetkili Mahkeme 123 1. Yetkili Mahkemenin Tespiti 123 2. Yetki İtirazı ve Yetki İtirazının Mahkemece İncelenmesi 128 a. Genel Olarak 128 b. Sadece Yetki İtirazının Yapılması 130 aa. Sadece Mahkemenin Yetkisine İtirazda Bulunulması 130 bb. Sadece İcra Dairesinin Yetkisine İtirazda Bulunulması 131 cc. İcra Dairesinin ve Mahkemenin Yetkisine Birlikte İtirazda Bulunulması 132 c. Yetki İle Birlikte Esasa İtirazda Bulunulması 135 aa. İcra Mahkemesine Başvurulması 135 bb. Mahkemeye Başvurulması 137 III. DAVA DİLEKÇESİ 141 A. Dava Dilekçesinin Hazırlanması 141 1. Genel Olarak 141 2. Talep Bakımından Dilekçede Yer Verilmesi Gereken Hususlar 144 a. Asıl Talep 144 b. Tazminat ve Faiz Talebi 145 B. Dava Dilekçesinin Mahkemeye Verilmesi ve Sonuçlan ... 150 1. Genel Olarak 150 2. Harçlar 151 3. Davanın Açılmasının Sonuçlan 153 IV. CEVAP DİLEKÇESİ 154 A. Cevap Dilekçesinin Hazırlanması 154 1. Genel Olarak 154 2. Savunma Bakımından Dilekçede Yer Verilmesi Gereken Hususlar 154 B. Cevap Dilekçesinin Mahkemeye Verilmesi ve Sonuçları. 158 § 6. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA YARGILAMA VE İSPAT 159 1. YARGILAMA USÃLÜ 159 A. Genel Olarak 159 B. Dava Konusunun Devri 160 1. İtirazdan Sonra Davadan Önceki Durum 161 2. Davadan Sonraki Durum 162 C. İflâsın İtirazın İptali Davası Üzerindeki Etkisi 164 1. Davacının İflası Halinde 166 2. Davalının İflâsı Halinde 165 II. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA İSPAT 168 A. Genel Olarak 168 B. İspat Yükü 169 C. İspat Ölçüsü 171 D. Deliller ve Delillerin İkamesi 172 III. BÖLÜM İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA KARAR § 7. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA KARAR VE KANUN YOLLARI 175 I. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA KARAR 175 A. Davanın Reddi Kararı ve Sonuçları 178 1. Davanın Reddi 178 2. Davanın Reddinin Sonuçları 180 B. Davanın Kabulü Karan ve Sonuçlan 181 1. Davanın Kabulü 181 2. Davanın Kabulünün Sonuçları 185 C. Davayı Sona Erdiren Diğer Durumlar 192 1. Feragat 192 2. Kabul 194 3. Sulh 196 4. Davanın Konusuz Kalması ve Diğer Sona Erme Nedenleri 198 II. İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA KANUN YOLLARI 200 A. Genel Olarak 200 B. Temyiz 202 C. Karar Düzeltme 204 D. Yargılamanın Yenilenmesi 205 8. İPTAL DAVASI SONUNDA HÜKMEDİLEN TAZMİNATLAR 207 I. TAZMİNATLARIN HUKUKİ NİTELİKLERİ, AMACI VE ORTAK ÖZELLİKLERİ 208 A. Tazminatların Hukukî Nitelikleri 208 B. Tazminatların Amacı 210 C. Tazminatların Ortak Özellikleri 211 1. Tazminatların Miktarı 211 2. Hükmedilme Şartları 217 a. Davanın Bir Yıl İçinde Açılmış Olması 218 b. Takibin Para ya da Konusu Para Olan Teminat Alacaklarını Konu Alması 221 c. Takibin Geçerli Olması 222 d. Tazminatın Talep Edilmiş Olması 223 3. Yeniden Hükmedilebilme Durumu 227 a. Alacaklının İtirazın İptali Davasını Kazanması 227 b. Alacaklının İtirazın İptali Davasını Kaybetmesi 229 4. İcra Tazminatlarının Aynı Dava İçerisinde Sonradan t Talep Edilmesi ve Ayrı Dava Konusu Edilip Edilemeyeceği 229 a. İcra Tazminatlarının Aynı Dava İçerisinde İstenmesi 230 b. İcra Tazminatları İçin Ayrı Dava Açılması 232 aa. Mevcut Dava Devam Ederken 233 bb. Davadan Sonra 233 5. Davaya Son Veren Taraf İşlemlerinin Tazminata Etkisi 234 a. Feragatin Etkisi 234 b. Kabulün Etkisi 235 c. Sulhun Etkisi 236 d. Davanın Konusuz Kalmasının Etkisi 237 6. Hükmedilen Tazminatın İcra Şekli 241 II. İCRA İNKÃR TAZMİNATI 242 A. İtirazın Haksız Olması 242 B. Borçlunun Kötüniyetli Olması Şart Değildir 252 III. KÖTÜNİYET TAZMİNATI 254 A. Dava Reddedilmiş Olmalıdır 254 B. Alacaklı Takibinde Haksız ve Kötüniyetli Olmalıdır 254 SONUÇ 259