Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirkişilik

SUNUŞ

Danışmanlığını üstlendiğim bu çalışmanın ilk bölümünde yazar, öncelik­le ceza muhakemesinin amacı ve ispat sorunu açısından bilirkişiliği değer­lendirmiş, bilirkişiliğin ve bilirkişi görüşünün hukuki niteliklerini tespit et­tikten sonra, varılan sonuçların ışığında bilirkişinin tanımı ve niteliklerini ortaya koymuştur. İkinci bölümde, bilirkişiye başvurulacak haller, bilirkişi­nin atanması, yetki ve yükümlülükleri ile sorumluluğu incelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise, bilirkişinin görüşü ile bunun değerlendirilmesi ve bağla­yıcılığı konularının yanı sıra uzman mütalaası da bilirkişi raporuyla karşılaş­tırılmak suretiyle açıklanmıştır.

İngilizce, İtalyanca ve Almanca kaynaklardan da yararlanılarak yazılan eserde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihatları ve Türk yargı karar­larına sistemli bir biçimde yer verilmiştir.

Yalnızca teorisyenler değil, uygulamacılar açısında da çok önemli oldu­ğunu düşündüğüm bu çalışmanın Türk hukukuna büyük fayda sağlayacağına inanıyorum. Önce öğrencim, sonra meslektaşım ve kürsü arkadaşım olma­sından büyük gurur duyduğum sevgili Yaprak ÖNTAN'a; devraldığı bayrağı zirvelere taşıyacağı, başarılarla dolu, sağlıklı, mutlu ve uzun bir ömür diliyo­rum.

Prof. Dr. Metin FEYZİOĞLU

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi  

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER...................................................................................................................... 13 KISALTMALAR CETVELİ................................................................................................ 17

GİRİŞ....................................................................................................................................... 19

BİRİNCİ BOLUM

İSPAT SORUNU AÇISINDAN BİLİRKİŞİLİK, BİLİRKİŞİLİĞİN VE

BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN HUKUKİ NİTELİĞİ İLE BİLİRKİŞİNİN

TANIMI VE NİTELİKLERİ

I.  CEZA MUHAKEMESİNİN AMACI VE İSPAT SORUNU AÇISINDAN
BİLİRKİŞİLİK........................................................................................................... 21

II. BİLİRKİŞİLİĞİN VE BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN HUKUKİ NİTELİĞİ.... 23

A.    BİLİRKİŞİLİĞİN HUKUKİ NİTELİĞİ............................................................ 23

B.    BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN HUKUKİ NİTELİĞİ............................................ 27

III. BİLİRKİŞİNİN TANIMI VE NİTELİKLERİ............................................................ 31

A.    BİLİRKİŞİNİN TANIMI.................................................................................. 31

B.    BİLİRKİŞİNİN NİTELİKLERİ.......................................................................... 35

1. Hukuki Ehliyet........................................................................................... 35
2. Mesleki Yeterlik ve Uzmanlık................................................................... 37
3. Tarafsızlık ve Dürüstlük........................................................................... 39

a.     Bilirkişinin Reddi............................................................................... 42

b.     Bilirkişilikten Çekinme....................................................................... 44

İKİNCİ BÖLÜM

BİLİRKİŞİNİN ATANMASI, BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ, YETKİLERİ VE SORUMLULUĞU

I. BİLİRKİŞİYE BAŞVURULACAK HALLER.......................................................... 47

A.   BİLİRKİŞİYE BAŞVURMADA GENEL KURAL......................................... 47

1.      Çözümü Uzmanlık, Özel veya Teknik Bilgi Gerektiren

Durumlar.................................................................................................... 47

2.     Çözümü Genel veya Hukuki Bilgi ile Olanaklı Durumlar...................... 54

B.    BİLİRKİŞİYE BAŞVURMA ZORUNLULUĞUNUN KANUNDA
AYRICA BELİRTİLDİĞİ HALLER................................................................. 61

1. Sahte Para ve Değerler Üzerinde Yapılacak İncelemeler..................... 61
2. Şüpheli veya Sanığın Bilincinin İncelenmesi ve

Gözlem Altına Alınması............................................................................ 64

3. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması.................................. 67
4. Moleküler Genetik İncelemeler................................................................ 79
5. Ölünün Adli Muayenesi ve Otopsi........................................................ 82
6. Zehirlenme Şüphesi.................................................................................. 85

II. BİLİRKİŞİNİN ATANMASI.................................................................................... 86

A.    BİLİRKİŞİNİN ATANMASINDAKİ SİSTEMLER VE BİLİRKİŞİ
OLARAK ATANABİLECEKLER.................................................................. 86

B.     BİLİRKİŞİNİN ATANMASINDAKİ USUL................................................. 95

III.   BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE YETKİLERİ........................................ 99

A.    BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ............................................................ 99

1. Bilirkişiliği Kabul Etme Yükümlülüğü..................................................... 99
2. Çağrıya Uyma Yükümlülüğü................................................................. 103
3. Yemin Etme Yükümlülüğü..................................................................... 107
4. Görevini Tarafsız ve Dürüst Biçimde Özenle Yerine Getirme
   Yükümlülüğü........................................................................................... 112
5. Kendisini Atayan Merci ile İlişki İçerisinde Olma Yükümlülüğü .116
6. Bilirkişinin Kendisine İncelenmek Üzere Verilen Eşyaların
   Listesini Düzenleme, Mühürlerin Açılmasını ve Yeniden
   Konulmasını Tutanakla Belirtme Yükümlülüğü.................................. 116
7. Müzakere Etme Yükümlülüğü............................................................... 117
8. Oy ve Görüş Bildirme Yükümlülüğü..................................................... 118

B.     BİLİRKİŞİNİN YETKİLERİ........................................................................... 120

1. Aydınlatılma ve Bilgi Alma Yetkisi....................................................... 120
2. Tedbir Alınmasını İsteme Yetkisi.......................................................... 124
3. Diğer Uzmanlarla Bir Araya Gelme Yetkisi.......................................... 125
4. Kanun Yoluna Başvurma Yetkisi.......................................................... 127
5. Ücret İsteme Yetkisi................................................................................ 128

IV.   BİLİRKİŞİNİN SORUMLULUĞU........................................................................ 136

A.    BİLİRKİŞİNİN DİSİPLİN SORUMLULUĞU.............................................. 136

B.     BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU............................................... 137

C.     BİLİRKİŞİNİN CEZA SORUMLULUĞU.................................................... 139

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ VE RAPOR DÜZENLENMESİ

I. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ........................................................................................ 143

A.   İNCELEME YÖNTEMİ.................................................................................. 143