Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
556 Sayılı MarKHK Hükümleri Çerçevesinde MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİ İLKESİ
556 Sayılı MarKHK Hükümleri Çerçevesinde MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİ İLKESİ
Mert Kaan GÜLPINAR
345,00
TL GİRİŞ
Bilimsel ve teknolojik anlamda gelişmeyi sağlamak ve her alanda yaratıcı düşüncelerin önünü açabilmek ancak bu tarz düşüncelerin hukuken koruma aitına alınması ile mümkün olabilmektedir. Gerçekten de eğer yenilikçi düşüncenin korunması söz konusu olmasaydı bireyler ürettikleri bu tarz düşüncelerden bir kazanç elde edemeyecekleri için düşünce üretmeye eğilimleri azalacak ve bu da bilim ve teknolojinin gelişim hızının ciddi ölçüde yavaşlamasına sebep olacaktı. İşte istenmeyen bu tarz sonuçların önüne geçebilmek ancak yenilikçi ve yaratıcı düşüncenin koruma altına alınmasıyla mümkün olabilirdi ki tam da bu noktada fikri mülkiyet kavramı devreye girmektedir.
Fikri mülkiyet kavramı, yenilikçi düşüncenin yanında olup onu koruma altına almakta ve hakkın sahibine birtakım ayrıcalıklı (rüçhanlı) haklar bahşetmektedir. Yenilikçi düşüncenin sahibi, 3. kişilere karşı bu hakkını kullanabilmekte ve izinsiz-yetkisiz kullanımların önüne geçebilmekte ayrıca hem maddi hem de manevi birtakım haklara sahip olarak bu hakkından istifade etmektedir. Böylelikle sadece yenilikçi düşünce korunmakla kalmayıp başka yeni düşüncelerin ortaya atılması da teşvik edilmiş olmaktadır.
Fikri mülkiyet kavramının bir kolunu da marka hakkı oluşturmaktadır. Her fikri mülkiyet hakkı gibi marka hakkı da sahibine birtakım inhisari haklar bahşetmektedir. 27.06.1995 tarih ve 22326 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren 556 Sayılı Markaların Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname md. 9' a göre marka hakkı sahibi markayı oluşturan işaretin markasal olarak kullanımını, markadan faydalanması ve üçüncü kişilerin olası kullanımlarının engellenmesi açısından inhisar hakkı bulunmaktadır'. Ancak bu inhisar hakkının mutlak olarak kullanılması bazı durumlarda marka hakkı sahibine gereğinden fazla hak verilmesine sebep olabilmektedir. Bu konudaki örneklerden birisi belki de en önemlisi; markalı malların, marka sahibi ya da onun izni ile bir başkası tarafından piyasaya sunulmasından sonra o malların piyasadaki hareketlerini marka sahibinin iznine bırakmak ve bunu marka hakkının, sahibine tanıdığı inhisarı haklar içerisinde değerlendirme halidir. Eğer böyle bir durum söz konusu olursa marka hakkı sahibine hukuk sistemince gereğinden fazla hak verilmesi ve marka hakkının ticari hayatı etkileyecek boyutlarda genişletilmesi söz konusu olacaktır. Bu da marka hakkının kötüye kullanılmasına davetiye çıkararak marka hakkı sahibinin, malların piyasadaki her bir hareketine karışarak bu hareketleri engelleyebilme tehlikesini ortaya çıkaracaktır. Bu durum ise özellikle serbest piyasa ekonomisinin yaygın bir şekilde görüldüğü ve küreselleşmenin en üst düzeyde olduğu günümüz ticaret dünyasında malların hareketlerinin kısıtlanmasına ve ticaretin gereği olan mal alım- satımlarının marka hakkı sahibine bırakılması gibi tehlikeli bir sonuca yol açacaktır.
Bu sebeple yukarıda anlatılan tehlikelerin yaşanmaması ve malların ticari hayatın gereği olarak serbestçe dolaşabilmesi için "tükenme ilkesi" denilen bir doktrin ortaya atılmıştır. Bu doktrine göre söz konusu markayı taşıyan mallar bir kez piyasaya sürüldükten sonra marka hakkı sahibi tarafından o mallar ile ilgili fiillere karışabilmek mümkün olmayacaktır. Bu kapsamda marka hakkı, malların piyasaya sürülmesinden sonra "tükenmiş" sayılacaktır. Ancak -çalışmamızda da belirtileceği üzere - önemle belirtmek gerekir ki söz konusu tükenme sadece malların piyasadaki hareketlerine marka hakkı sahibi tarafından müdahale edilememesi ile sınırlıdır. Yoksa marka hakkı sahibinin marka hakkından doğan diğer inhisari nitelikteki haklan mevcudiyetini korumaya devam edecektir. Örneğin, marka hakkı sahibi markasına yönelen tecavüzleri bertaraf etmeye ve mutlak hakkından kaynaklanan maddi tazminat davalarını açma hakkı mevcudiyetini koruyacaktır.
Bu kapsamda tükenme ilkesi marka hakkı sahibinin inhisari nitelikteki hakları ile ticari hayatın gereği olan malların serbest dolaşımı arasında bir köprü görevi gördüğü söylenebilir. Gerçekten bir yandan marka hakkı sahibi malların piyasaya sürülmesinden sonraki süreçte malların piyasadaki hareketlerine müdahale edememekte ve bu durum piyasadaki alım- satım hareketlerini korumakta diğer yandan da marka hakkı sahibinin inhisari nitelikte diğer hakları mevcut kalmakta ve sadece piyasaya sürülen mallar ile ilgili sonraki fiillere karışamamaktadır. Ayrıca marka hakkı sahibinin malların kötüleşmesi ve değiştirilmesi durumunda marka hakkına dayanarak müdahale edebilme imkânı da bulunmaktadır. Bu kapsamda "tükenme ilkesi" çatışan haklar arasında uzlaştırıcı nitelikte bir köprü görevi görmektedir. "Tükenme ilkesi" ulusal mevzuatımıza 27 Haziran 1995 tarihli Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile girmiş olup 551 sayılı Markalar Kanunumuzda yer almamaktaydı. Bu çalışmamızda gelişen ve artan ticari ihtiyaçlara bağlı olarak mevzuatımıza giren ve her geçen gün daha da önem kazanan "tükenme ilkesi" hakkında ulusal mevzuatımız ve taraf olduğumuz uluslararası anlaşmalar kapsamında ayrıntılı bilgi verilecektir. Ayrıca marka hakkının tüketilmesi kavramı rekabet hukuku ile de yakın bir ilişki içerisinde olduğundan konunun rekabet hukuku yönü de ayrıntılı olarak incelenecek ve nihayet konu ile ilgili olarak genel bir değerlendirme ve sonuca varılmaya çalışılacaktır. Ancak konunun daha iyi anlaşılabilmesi ve bir bütünlüğün sağlanabilmesi amacıyla ilk olarak marka hukuku ile ilgili temel kavramlardan bahsedilecektir.
ÖNSÖZ
Fikri mülkiyet haklan içerisinde önemli bir yer tutan marka hukuku her geçen gün önemini daha da arttırmakta ve buna bağlı olarak yeni sorunlarla karşılaşılmaktadır. Ticari hayatın düzenlenmesinde önemli bir yere sahip olan marka hakkının tüketilmesi ilkesi de sürekli olarak gelişmekte ve yeni uyuşmazlıkların konusunu teşkil etmektedir.
Bu kapsamda; 556 Sayılı MarKHK hükümleri çerçevesinde marka hakkının tüketilmesi isimli yüksek lisans tez çalışmamda; marka hakkının tüketilmesi ilkesi ayrıntılı olarak incelenerek ve ulusal - uluslararası mahkeme kararlarını bir arada değerlendirerek genel bir sonuca varılmaya çalışılmıştır. Şöyle ki;
Marka hakkının tüketilmesi ilkesini incelemeden önce tükenecek olan marka hakkının kapsamının daha iyi irdelenebilmesi sadedinde; marka hakkının tanımı, marka olarak hangi işaretlerin tescil edilebileceği, markanın türleri ile işlevi ve son tahlilde marka hakkının hukuki niteliği ve özelliklerinden bahsedilmiştir. Bu hususlar tezimde ayrıntılı olarak açıklandıktan sonra marka hakkının tüketilmesi ile ilgili temel kavramlardan bahsedilmiş ve devamında marka hakkının tüketilmesi ilkesinin şartlan ulusal ve uluslararası mahkeme kararları da dikkate alınarak ayrıntılı bir biçimde açıklanmaya çalışılmıştır. Son olarak ise; marka hakkının tüketilmesi ilkesinin istisnası kapsamında; hangi hallerin marka hakkının tüketilmesi ilkesi kapsamında değerlendirilemeyeceği vurgulanarak olması gereken hukuk üzerine tartışmalar yapılıp marka hakkının tüketilmesi ile ilgili olarak yüksek lisans tezi kapsamında savunduğum görüş, tez içerinde açıklamaya çalıştığım argümanlarla desteklenerek ispatlanmaya çalışılmıştır.
Bu süreçte, önerilerini ve katkılarını esirgemeyen değerli hocam Yard. Doc. Dr. Tamer PEKDİNÇER' e teşekkürü bir borç bilirim.
Bu çalışmamın konu ile ilgili olan herkese faydalı olmasını dileğiyle
Saygılarımla; Beşiktaş 2014
İÇİNDEKİLER
1- MARKA KAVRAMI
I. GENEL OLARAK 1
II. MARKA HUKUKU İLE İLGİLİ ÜLKEMİZDEKİ YASAL DÜZENLEMELER VE TARAF OLUNAN ULUSLARARASI ANLAŞMALAR 2
III. TANIMI VE UNSURLARI 4
A- İŞARET 5
B- AYIRT EDİCİLİK UNSURU 9
IV. MARKA KAVRAMININ DİĞER KAVRAMLARDAN AYRILMASI 11
V. MARKANIN TÜRLERİ 14
A- TESCİL AMACINA VE İŞLEVLERİNE GÖRE MARKALAR 14
1- Ticaret Markası 14
2- Hizmet Markası 15
3- Koruyucu Marka 16
4- Yedek Markalar 16
5- Garanti Markaları 16
B- SAHİPLERİNE GÖRE MARKALAR 18
1- Bireysel (Ferdi) Marka 18
2- Ortak Marka 19
3- Vekil Markasi 19
C- BİLİNİLİRLİK ÖLÇÜSÜNE GÖRE MARKALAR 20
1- Alelade Marka 20
2- Taninmiş Marka 20
D- TESCİLİN ETKİSİ GÖSTERDİĞİ COĞRAFİ ALANA GÖRE 23
1- Ulusal Marka 23
2- Topluluk Markasi 24
VI. MARKANIN İŞLEVLERİ 24
A- KAYNAK GÖSTERME İŞLEVİ 24
B- AYIRT EDİCİLİK İŞLEVİ 25
C- GARANTİ İŞLEVİ 25
D- REKLAM İŞLEVİ 26
2- MARKA HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE
ÖZELLİKLERİ
I- MARKA HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ 29
II MARKA HAKKININ ÖZELLİKLERİ 41
A- MARKA HAKKININ, İNSAN ZİHNİNİN ÜRÜNÜ OLMA ÖZELLİĞİ 41
B- SÜREYE BAĞLI VE YENİLENEBİLİR OLMASI 42
C- HUKUKİ İŞLEMLERE KONU OLMASI 42
D- GAYRİ - MADDİ MALLAR ÜZERİNDE YER ALAN MUTLAK HAKLARDAN OLMASI 43
3- MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİ
I. GENEL OLARAK 47
II. TÜKENME İLKESİ İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 53
A- PARALEL İTHALAT 53
1- Kavram 53
2- Paralel İthalatın Sebepleri 54
B- TEKRAR İTHALAT 56
C- GRİ İTHALAT 57
D- MARKA HAKKININ TÜKENMESİNDE BELİRLENEN SİSTEMLER 59
1- Ülkesel Tükenme İlkesi 59
2- Bölgesel Tükenme İlkesi 61
3- Uluslararası Tükenme İlkesi 66
4- Uluslararası Tükenme Sisteminin Faydaları ve Zararları 67
a- Uluslararası Tükenme Sisteminin Faydaları 67
aa- Daha Rekabetçi Bir Sistemdir 67
bb- Malların Sürümünü Arttır ve Tüketicilerin Lehinedir 67
cc- Şirketlerin Fiyat Politikalarının Değişmesine Yol Açar 68
b- Uluslararası Tükenme Sisteminin Zararları 68
aa- Yenilikçi Düşüncenin Gelişmesini Engeller 68
bb- Fiyat Düşüşleri Beklenen Seviyede Değildir ve Kısa Sürelidir 69
cc- Marka Hakkını Yeteri Kadar Korumaz 69
dd- Gri İthalat Yoluyla Ülkeye Malların Girmesi Kolaylaşır 70
ee- Satış Sonrası Destek ve Servis Hizmetlerinde Aksamalar Yaşanması 70
ff- Paralel İthalatın Sadece En Çok Talep Olan Mallara Yönelmesi 70
gg- Paralel İthalatın Ülke Ekonomisinin Büyüme Hızını Yavaşlatması ve İşsizliği Arttırması 71
5- Tükenme Sistemlerinin Paralel İthalata Etkisi 72
E- MARKA HUKUKU İLE REKABET HUKUKU ARASINDAKİ İLİŞKİ 73
F- MARKA HAKKININ ÖZÜ KAVRAMI 77
III. MARKHK' YA GÖRE MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİNİN ŞARTLARI 81
A- MARKHK MD. 6 ANLAMINDA TESCİLLİ BİR MARKANIN BULUNMASI 81
B- TESCİLLİ MARKANIN TESCİL KAPSAMINDAKİ MALLAR ÜZERİNE KONULMASI 85
C- MARKAYI TAŞIYAN MALLARIN TÜRKİYE' DE PİYASA SUNUMU 86
1- Piyasaya Sunma Kavramı 86
2- Markalı Malların Türkiye Sınırları İçerisinde Piyasaya Sunulması 87
D- MARKALI MALLARIN MARKA SAHİBİ TARAFINDAN YA DA ONUN RIZASI İLE BİR ÜÇÜNCÜ KİŞİ TARAFINDAN PİYASAYA SÜRÜLMESİ 88
1- Marka Hakkı Sahibi Tarafından Bizzat Piyasaya Sunma 89
2- Marka Sahibinin İzniyle Üçüncü Kişi Tarafından Piyasa Sunma 91
a- Marka Hakkı Sahibi İle Üçüncü Kişi Arasında Hukuki-İktisadi Bağlılık Olması Hali 94
b- Marka hakkı sahibi ile üçüncü şahıs arasında akdi bir ilişki bulunması hali 97
aa- Tek Satıcılık Sözleşmesi 101
bb- Lisans Sözleşmeleri 103
cc- Franchise Sözleşmeleri 107
dd- Acentelik Sözleşmesi 109
IV. TÜKENME İLKESİNİN UYGULANMAYACAĞI DURUMLAR 110
A- MARKALI MALLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ YA DA KÖTÜLEŞTİRİLMESİ 112
1- Markalı Mallar Üzerinde Değişiklik ya da Kötüleştirme Yapılmış Olması 112
2- Değiştirme ya da Kötüleştirmenin Ticari Amaçla Yapılmış Olması 114
B- HAKLI SEBEPLERİN VARLIĞI 116
1- Markalı Malın Reklamlarda Kullanılması 117
2- Markalı Malların Yeniden Paketlenmesi 121
a- Piyasanın Suni Olarak Bölünmesi 126
b- Ürünün Orijinalliğini Etkilememe 129
c- Yeni Paketin Üzerine Üretici Ve İthalatçının Bilgilerinin Yazılması 130
d- Marka İle Marka Hakkı Sahibinin İtibarının Korunması 130
e- Bildirimde Bulunulması 132
f- İspat Yükü 134
3- Markalı Malın Üzerindeki Markanın Değiştirilmesi 135
4- Gri İthalat 137
V. GÜMRÜK BİRLİĞİ ve TRIPS HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİ İLKESİ 138
A- GÜMRÜK BİRLİĞİREJİMİ ÇERÇEVESİNDE TÜKENME İLKESİ 138
B- TRIPS HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE TÜKENME İLKESİ 140
VI. TÜKENME İLKESİ İLE İLGİLİ OLARAK YARGITAY KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 141
A- 556 SAYILI KHK DAN ÖNCE 142
B- 556 MARKHK DÖNEMİ 146
4- SONUÇ 155
KAYNAKÇA 159
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı